پاسخ دولت به ادعای زیان ایران در عراق
«ميدل ايست آي» به نقل از مقامات عراقي نوشت: ايران كه با خريد دلار امريكا در بازار سياه عراق ضرر شديدي كرده، اكنون دولت عراق را براي پرداخت بدهي‌هاي خود به تهران از طريق كانال‌هtاي رسمي تحت فشار قرار داده است. در ادامه اين مطلب آمده است: ايران مهم‌ترين بازار عراق در دو دهه گذشته بوده است كه گاز، برق، مواد غذايي و مصالح ساختماني ازجمله نياز‌هاي ديگر را تامين مي‌كرده است. تجارت بين دو كشور بالغ بر ۱۴ ميليارد دلار در سال است. با اين حال، از زماني كه امريكا در سال ۲۰۱۸ يك رژيم تحريمي سخت را عليه ايران اعمال كرد، عراق در تلاش است تا بتواند هزينه كالا‌ها و خدمات ايران را بپردازد. سال گذشته، عراق توانست بيشتر بدهي گاز و برق خود را از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ به دينار پرداخت كند.
اين دينار‌ها ابتدا از طريق حراج روزانه ارزي كه توسط بانك مركزي عراق برگزار مي‌شد به دلار امريكا (كه براي ايران مفيدتر است) تبديل مي‌شد. اما واشنگتن در ماه نوامبر محدوديت‌هايي را بر اين حراج اعمال كرد تا افراد ناشناس و كشور‌هاي تحريم‌شده مانند ايران ديگر نتوانند از اين سرويس براي دريافت دلار استفاده كنند.
مقامات عراقي و سياستمداران نزديك به ايران به ميدل ايست آي گفتند كه اين بدان معناست كه ايراني‌ها به‌شدت به بازار سياه عراق براي به دست آوردن دلار‌هاي آن متكي شدند. با اوج‌گيري مبادلات ارز در بازار سياه، نرخ ارز به طرز نگران‌كننده‌اي افزايش يافت و قيمت كالا‌هاي مصرفي را افزايش داد و دولت عراق را براي پرداخت حقوق، بازنشستگي و مزايا دچار مشكل كرد.
مقامات گفتند در همين حال، دلار‌هاي بازار سياه به ايران، تركيه، عمان و دوبي سرازير شد. به علاوه، هزينه مبادله دينار در بازار سياه -هم با افزايش نرخ‌ها و هم كارمزد معاملات غيرقانوني - قابل توجه شد. به ميدل ايست آي مدعي شده كه ايراني‌ها به ازاي هر ميليون دلاري كه تبديل مي‌كنند، حدود ۴۰ درصد زيان مي‌كنند، پولي كه نصيب دلالان، واسطه‌ها و قاچاقچيان مي‌شود كه وجوه را به خارج از عراق منتقل كنند. يك مقام ارشد عراقي گفت: «ايراني‌ها در چهار ماهه گذشته متحمل زيان‌هاي بسيار زيادي در نتيجه تلاش‌هاي شديد خود براي خريد دلار از بازار سياه شده‌اند، به ويژه پس از محدوديت‌هاي اخير اعمال‌شده توسط فدرال رزرو امريكا در حراج فروش ارز.» اين در حالي است كه براساس ارقام متعارف تسعير ارز، رقم 40درصد چندان واقعي به نظر نمي‌رسد.
كاهش نرخ‌ها
مقامات عراقي گفتند ايراني‌ها هفته گذشته تصميم گرفتند خريد دلار از بازار سياه عراق را متوقف كنند. بلافاصله پس از آن، نرخ ارز در بازار سياه به سرعت كاهش يافت. نرخ روز دوشنبه به ازاي هر دلار ۱۴۹۵ دينار بود در حالي كه روز قبل ۱۵۸۰ دينار بود. تعداد زيادي از شركت‌هاي صرافي، به ويژه در منطقه نيمه خودمختار كردستان كه كريدور زميني اصلي عمليات انتقال غيررسمي دلار است، پس از آنكه در دو ماه گذشته براي انحصاري‌ترين مشتريان خود ارز را كنار مي‌گذاشتند، شروع به عرضه دلار براي افراد عادي كردند. يكي از مقامات ارشد مرتبط با اين موضوع به ميدل ايست آي گفت: «ايراني‌ها چاره‌اي جز توقف اين روند ندارند. اين به يك چاه تبديل شده است و آنها در موقعيتي نيستند كه نيمي از پول خود را در ازاي دلار از دست بدهند.» اين مقام مسوول افزود: خوشبختانه واكنش بازار سريع است، نرخ دلار شروع به كاهش كرده است و تا چند روز ديگر كاهش بيشتري خواهد داشت. مقامات عراقي به ميدل ايست‌آي گفتند كه فدرال رزرو ايالات متحده هيچ تغييري در محدوديت‌هاي اعمال‌شده در حراج ايجاد نكرده است و افزايش فعاليت‌ها ناشي از عوامل ديگري است، مانند نياز وزارت تجارت به دلار براي پرداخت خريد مواد غذايي. دومين مقام ارشد به ميدل ايست آي گفت: «هيچ تغييري در رويه‌هاي اعمال‌شده از سوي فدرال رزرو امريكا در حراج ارز وجود ندارد و هيچ استثنايي وجود ندارد، اما با بازگشت تدريجي معامله‌گران براي شركت در حراج مواجه هستيم.» ساير نقل و انتقالات كلان ناشي از برداشت زياد دلار توسط شهروندان از طريق كارت‌هاي عابر بانك موقتي است و اين آخرين سازوكار قاچاق دلار است. مقامات عراقي و ايراني گفتند كه عراق در ماه اكتبر موفق شد تمام بدهي خود را به ايران بپردازد، اما اين پول در حساب ويژه‌اي در بانك تجارت عراق (TBI) قرار گرفت كه ايران مي‌تواند از آن فقط براي خريد كالا‌هايي مانند دارو كه هدف تحريم‌هاي امريكا نيستند، استفاده كند. با اين حال، ايران مي‌خواهد از پولي كه عراق به آن بدهكار است، به هر نحوي كه مي‌خواهد استفاده كند. مقامات عراقي به ميدل ايست آي گفتند كه ايران هنوز ۸ ميليارد دلار در اين حساب دارد كه نمي‌تواند آن را برداشت كند، زيرا فدرال رزرو امريكا آن را تحت نظارت خود قرار داده است. اين مقامات همچنين فاش كردند كه فواد حسين، وزير امور خارجه عراق و علي محسن العلق، رييس بانك مركزي، در حال مذاكره با مقامات امريكايي براي يافتن مكانيزم مناسب براي دريافت اين پول ايران هستند. به گفته مشاور نخست‌وزير، ايراني‌ها مي‌گويند: شما همه اوراق خود را با امريكايي‌ها تنظيم كرده‌ايد و ما را تنها گذاشته‌ايد. ما فقط پول خود را مي‌خواهيم نه هيچ چيز ديگري. وي افزود: ما در حال حاضر به دنبال يافتن مصالحه‌اي هستيم كه هر دو طرف را راضي كند. ما به امريكايي‌ها گفتيم: هر آنچه شما خواسته‌ايد انجام داده‌ايم و بايد در ازاي آن چيزي به ما بدهيد. اين مشاور افزود، عراق از واشنگتن درخواست معافيت كرد تا به ايران اجازه دهد بدون هيچ مشكلي تا اطلاع ثانوي هزينه واردات انرژي قبلي و آينده خود را به دلار به ايران بپردازد.
وي گفت: امريكايي‌ها گفتند كه موضع ما را درك كرده‌اند و قول داده‌اند به وزارت خزانه‌داري امريكا توصيه‌هايي كنند، اما هنوز پاسخ نهايي دريافت نكرده‌ايم. نشانه‌ها حاكي از آن است كه امريكايي‌ها به تدريج فشار‌ها را در اين زمينه كاهش خواهند داد.
تکذیب زیان ۴۰ درصدی
بانک مرکزی با رد برخی اخبار درباره «زیان ۴۰ درصدی ایران به دلیل وصول دیناری طلب خود از عراق» روز شنبه اعلام کرد: « موضوع تبدیل منابع، خارج از مکانیسم‌های رسمی و با نرخ‌های غیرمتعارف به هیچ وجه اتفاق نیفتاده است.» این نهاد پولی پیرو انتشار ادعای غلط و مطالب خلاف واقع مبنی بر ضرر و زیان ناشی از تبدیل ارز در عراق اعلام کرد: «در توافقات پولی و بانکی با عراق از همان ابتدا مساله حفظ ارزش دارایی‌های خارجی کشور مدنظر قرار گرفته و ترتیبات بانکی به نحوی مورد توافق و اجرا قرار گرفته‌اند که زیانی متوجه دارایی‌های ارزی کشور نشود. لذا اخبار نادرست منتشره قویا تکذیب می‌شود و موضوع تبدیل منابع، خارج از مکانیسم‌های رسمی و با نرخ‌های غیرمتعارف به هیچ وجه اتفاق نیفتاده است.»