دوازدهمین زلزله به بزرگای 4/7 خوی را لرزاند

گروه حادثه | شنبه 27 خرداد جاري زلزله نسبتا بزرگي شهرستان خوي را لرزاند. بر اساس اعلام مركز لرزه‌نگاري كشور، زلزله ۴.۷ ريشتري در عمق ۹ كيلومتري زمين روي داد. گفته شده اين زمين‌لرزه در تبريز نيز احساس شده است. اين در حالي است كه سال گذشته شهرستان خوي شاهد زلزله‌هاي متعددي بود كه بزرگ‌ترين آن در 8 بهمن ۱۴۰1 با وسعت 5.9 ريشتر روي داد و خسارات زيادي را بر جاي گذاشت. به‌طوري كه بيش از 900 نفر مصدوم شدند و سه نفر در اين حادثه جان باختند. مردم روحيه‌شان را از دست داده و گله‌مند بودند. گله‌مندي‌هايشان را نيز مقابل دوربين مجازي عنوان مي‌كردند. دماي هواي خوي در زمان فاجعه، منفي 7 درجه اعلام شده بود. در حالي كه زلزله‌زدگان نه وسايل گرمايشي به اندازه كافي داشتند نه مواد غذايي و نه حتي چادري كه آنها را در آن سرما و برف حفاظت كند... 
اما در مورد زلزله ۴.۷ ريشتري 27 خرداد جاري، «ذبيح‌الله كاظمي» فرماندار خوي گفت كه به دليل ترس و وحشت زمان زلزله در موقع فرار ۳٠ نفر مصدوم شدند كه به جز يك نفر كه دچار دررفتگي دست شده بود همه در ساعات اوليه به صورت سرپايي درمان و ترخيص شدند.
«رضا قره لي» دهيار روستاي «سعلكده» نيز توضيح مي‌دهد كه يكي از كانون‌هاي اصلي زلزله روستاي ما بوده است. او در ادامه به «اعتماد» مي‌گويد: «پس از آن زلزله هولناك 80 واحد مسكوني به‌طور كامل تخريب شد. يك سري از واحدهاي مسكوني در حال ساخت و ساز است. در حال حاضر نيز 80 خانوار در چادر و كانكس به سر مي‌برند.»
    
«مهدي زارع» زمين‌شناس در مورد علل و عواملي كه باعث شده شهرستان خوي به لرزه دربيايد به «اعتماد» مي‌گويد: «بيست و هفتم خرداد 1402 زمين‌لرزه‌اي با بزرگي 4.7 ريشتر در خوي مجدد اين شهر و روستاهاي پيرامون آن را به لرزه درآورد. اين زلزله بعد از زمين‌لرزه 5.1 ريشتري 30 شهريور 1401 دوازدهمين رخداد با بزرگاي بيش از 4.5 و صد و شصت و سومين (163) زمين‌لرزه با شدت بيش از 2.5 ريشتر در اين شهرستان است. اين زلزله‌ها عمدتا در راستاي گسل خوي (شمال شرقي - جنوب غربي) و گسل سيه‌چشمه- خوي (شمال غرب-جنوب شرق) رخ داده‌اند. بدين‌ترتيب شهر خوي در مجاورت يك ناحيه تلاقي ساختاري بين دو گسل يادشده، مستعد رخداد زمين‌لرزه با جنبايي اين گسل‌ها است. سيزدهم مهر سال ۱۴۰۱ زلزله‌اي به بزرگاي ۵.۶ و ۲۸ دي 1401 زلزله بعدي با بزرگاي 5.6 و هشتم بهمن ۱۴۰۱ زلزله با بزرگاي ۵.۹ ريشتر -كه اين يكي با سه كشته همراه بود و ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ زلزله‌ ۵.۶ ريشتري خوي را به لرزه درآورد. مداخلات انساني در بروز اين زلزله‌ها به صورت حذف آب‌هاي زيرزميني و خشك كردن درياچه اروميه دو عاملي هستند كه در تحريك اين منطقه براي زلزله موثر هستند. از سال 1371 برآورد كرده‌ايم كه حدود ۹ ميليارد متر مكعب آب از دشت خوي استخراج شده است. دشت خوي و دشت سلماس از جمله دشت‌هاي بحراني استان آذربايجان غربي هستند. درياچه اروميه نيز كه در سال 1401 تا حد تقريبا 98% - نسبت به سال 1375 خشك شد، با از دست دادن حدود ۲۵ ميليارد متر مكعب آب مواجه بوده است. بنابراين هم حذف آب درياچه اروميه و استخراج آب زيرزميني در تحريك سنگ‌كره در منطقه پيراموني درياچه اروميه موثر هستند. برآورد كرده‌ايم كه از حدود سال 1375 تا امروز حدود 11 سانتي‌متر سطح ليتوسفر در دشت‌هاي پيرامون درياچه اروميه بالا آمده است. البته پس از رخداد فوق زمين‌لرزه‌هاي خوي تا رسيدن گسل‌ها به وضعيت تعادل جديد مدتي با وقوع شكستگي‌هاي جديد و رخداد زمين‌لرزه‌هاي تازه طول مي‌كشد. بهره‌برداري بيش از حد و مداوم از منابع آب زيرزميني، موجب باربرداري از ليتوسفر محلي شده و به‌طور قابل‌ توجهي تغيير شكل منطقه‌اي و الگوهاي تكامل تنش مختل مي‌شود. وضع برداشت آب‌هاي زيرزميني از محدوده پيرامون درياچه اروميه مي‌تواند نشانگر حجم باربرداري از ليتوسفر در اين ناحيه باشد. كسري آبخوان و اضافه برداشت از چاه‌هاي مجاز و غيرمجاز در استان آذربايجان غربي وضعي بحراني در محدوده پيرامون درياچه اروميه پديد آورده است. اين بحران جز با تغيير شيوه زندگي و محدود كردن برداشت از آب‌هاي زيرزميني و بستن بيشتر چاه‌ها در اين منطقه قابل كنترل نيست.»