غلامحسين يوسفي؛ اديبي نامدار و محققي پركار
محمود فاضلي
غلامحسين يوسفي (متولد بهمن 1306) از استادان دانشكده ادبيات فردوسي مشهد از جمله استاداني است كه از هيچ كوششي در راه اعتلاي نام اين دانشگاه و دانشكده ادبيات فروگذار نكرد. آن‌گونه كه از خاطرات، يادها، اسناد و نوشته‌ها بر مي‌آيد او به معلمي عشق مي‌روزيد و به آن باور داشت و آن را با هيچ منصب و سمتي قابل قياس نمي‌دانست. اگرچه به دولتمردان احترام مي‌گذاشت اما از سرهوش و تجربه دريافته بود كه قطار سياست حتي اگر چند روزي از بخت و اقبال برخوردار باشد، سرانجام خالي و بي‌بار خواهد بود، ولي دانشي مرد، هرجا برود و هر اندازه كه بر او زمان بگذرد، قدر مي‌بيند و بر صدرش مي‌نشانند. از اين رو هيچ‌گاه به مناصب دولتي و حكومتي روي خوش نشان نداد و همواره از آن گريزان بود.
گروه‌هاي آموزشي را اساس و شالوده دانشگاه مي‌دانست و بر اين باور بود كه سربلندي دانشگاه تنها از رهگذر بلندگي و شكوفايي گروه‌هاي آموزشي امكان‌پذير است. بنابراين همه توان خود را در گروه زبان و ادبيات فارسي به كار مي‌گرفت. او در جذب و پرورش همكاران گروه وسواسي كم‌نظير داشت و مي‌كوشيد تا از معيارهاي علمي عدول نكند و ملاك علم و دانش را در انتخاب‌ها رعايت كند.
يوسفي با تاسيس دانشكده ادبيات در دانشگاه فردوسي مشهد از سال 1334 تدريس دروس تاريخ ادبيات را در اين دانشكده آغاز كرد. علاوه بر تدريس، تصدي تربيت معلم خراسان را نيز به عهده داشت و پس از انتصاب به دانشياري زبان و ادبيات فارسي در سال 1336- 1335 به دانشگاه مشهد منتقل شد. در سال 1342 به رتبه استادي نائل شد و تا مهر ماه 1358 در دانشگاه فردوسي مشهد در دوره‌هاي ليسانس و فوق ليسانس و دكتراي ادبيات تدريس كرد.
يوسفي كه بحق بايد او را پدر ادبيات دانشگاه فردوسي مشهد نام نهاد پس از بازنشستگي با استفاده از قلم پرتوانش در راه گسترش فرهنگ و ادب پارسي تلاش كرد. او استادي پُركار بود كه توانست 8 تاليف، 7 تصحيح، 14 ترجمه، 137 مقاله فارسي و 36 مقاله انگليسي و فرانسوي از خود به يادگار بگذارد كه علاقه‌مندان به زبان و ادب پارسي با تورق صفحه به صفحه آنها مي‌توانند حضور او را لمس كنند. او همزمان به تحقيق و پژوهش در حوزه‌هاي گوناگون ادامه داد. تصحيح متون يكي از زمينه‌هاي مورد علاقه يوسفي بود كه در اين مسير، كارهاي ماندگاري از او در دست است. تاسيس دوره‌هاي فوق ليسانس و دكترا در دانشگاه فردوسي مشهد مديون تلاش‌هاي اوست.
يوسفي، اديبي نامدار و محقق و منتقدي پركار و بسيار دقيق بود كه گاه شعر نيز مي‌سرود، ولي مقدم بر اينها انساني به تمام معني كلمه بود. او انساني آزاده و بسيار فروتن و متواضع بود كه برخلاف برخي اديبان معاصر، زبان و قلم خود را هرگز به كلمات ناسزا نيالود و كتاب‌ها و مقالات عميقي در موضوعات مختلف نوشت. در عالم معلمي، استادي جدي و سختگير و دقيق بود و به شاگردان علاقه‌مند و با همكاران جوان مستعد خود از هيچ‌گونه راهنمايي و كمكي مضايقه نمي‌كرد و البته در داوري درباره آنان بسيار سختگير بود.
اگر رشته زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه فردوسي درخشيد قسمت اعظم موفقيتش مرهون وجود يوسفي بود. زبان و قلمش نجيب و مودب بود. چنين مردي به درستي قدر خود را مي‌دانست و به همين علت بود كه هيچ زرق و برقي و هيچ عنوان و مقامي چشمان او را خيره نكرد. او از تبار مردانِ نكونامي بود كه هرگز نخواهند مُرد و نام‌شان جاودانه در تاريخ ادب ايران زمين باقي خواهند ماند. او مردي اهل دين و اخلاق بود و مي‌كوشيد از هرگونه لغزشي بركنار باشد. او چهره‌اي شاخص در عرصه فرهنگ و ادب ايران زمين است و نام او در تاريخ دانشگاه فردوسي مشهد، جاودانه است.
از مرحوم دكتر غلامحسين يوسفي اديب، نويسنده، مترجم و استاد برجسته ادبيات فارسي، آثار ارجمندي به‌جا مانده است. در سال‌هاي اخير كه «مركز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسي مشهد»، در دوره جديد فعاليت خود انتشار مجموعه ماندگار «روشناي دانشگاه» را آغاز كرد، سومين شماره از اين مجموعه را به زنده‌ياد استاد غلامحسين يوسفي كه در 14 آذر 1369 در سن 63 سالگي درگذشت، اختصاص داد تا آن را بسان چراغي فرا راه علاقه‌مندان به ادبيات و فرهنگ ايران قرار بدهد.