رنگ قرمز بورس در ميانه ركود شديد
همزمان با ركود در بازارها، بورس تهران نيز ديروز با سقوط نزديك به 50 هزار واحدي در شاخص كل، روز سختي را پشت سر گذاشت. ديروز براي نهمين روز متوالي، خالص تغيير مالكيت حقوقي به حقيقي بازار سهام منفي شد و نزديك به هزار ميليارد تومان سرمايه سهامداران خرد از بازار خارج شد. عددي كه نسبت به روز ابتدايي هفته جاري، سه برابر شده بود.
چه اتفاقي براي بورس افتاده و چرا شرايط به گونه‌اي پيش مي‌رود كه گويي اميدي به جان گرفتن دوباره بازار سهام نيست؟ براي پاسخ به اين سوال بايد عوامل متعددي را بررسي كرد كه هر كدام سهمي در بروز بحران كنوني در بازار سرمايه دارند.
همسان با ركود
به دليل شرايط موجود در وضعيت سياسي و اقتصادي كشور، اقتصاد كشور درگير ركودي بزرگ شده و اغلب نوسانات اندك يا كاهش قيمت در دارايي مختلف رخ مي‌دهد. به طور مثال، نرخ دلار در روزهاي گذشته توانسته بود به ميانه كانال ۵۰ هزار توماني برسد، اكنون در ميانه كانال ۴۸ هزار توماني است و فعلا خبري از روند صعودي نيست. چشم‌انداز مشخصي از وضعيت سياسي كشور وجود ندارد و مراجع آماري نيز اعلام آمارهاي اقتصادي را «فريز» كرده‌اند و جز نرخ تورم كه توسط مركز آمار ارايه مي‌شود تقريبا نماي درستي از وضعيت بازارها و اقتصاد ايران در دسترس نيست. البته رسانه‌هاي وابسته به سازمان‌هاي دولتي مشغول پمپاژ اخبار مثبت هستند و حتي دو روز پيش، معاون وزير اقتصاد در اظهاراتي عجيب و غريب مدعي شد كه «ديگر مردم انتظار جهش قيمت را ندارند.» مجموع اين شرايط موجب شده تا بازار سهام نيز به ركودي فراگير برود و در حال حاضر فضاي انتظار و تعليق در بازار سرمايه موج مي‌زند.
افت توليد شركت‌هاي صنعتي
دو روز پيش نيز گزارش تازه‌اي از پژوهشكده پولي و بانكي ارايه شد كه شاهدي از «ركود» در فعاليت‌هاي صنعتي است. اين گزارش نشان مي‌داد روند نزولي رشد صنايع بورسي در خرداد هم ادامه يافته است. به‌طوري كه رشد سالانه شاخص در دو ماهه ابتدايي بهار به ترتيب 8/6 و 3/6درصد بوده و حالا در خرداد به 1/2درصد سقوط كرده است. ميان صنايع گوناگون، صنايع شيميايي از طرف بيشترين سهم را در شاخص محاسبه شده دارد و از سوي ديگر، بيشتر رشد منفي را داشته است. به طوري كه حجم توليد اين صنايع در ماه پاياني بهار، حدود ۱۰درصد كمتر از ماه مشابه سال قبل بوده است. رشد فلزات اساسي هم ناچيز بوده است. خودرو و قطعات كه رشدهاي بالاي آنها باعث بهبود شاخص در ماه‌هاي گذشته مي‌شده است، همچنان رشد 9/17درصدي داشته، اما اين رشد نسبت به ماه‌هاي قبل با كاهش قابل توجهي همراه بوده است.
زيان شركت‌هاي صادرات‌محور
به نظر مي‌رسد كه دولت به دليل كسري بودجه خود پافشاري زيادي براي قطعي كردن نرخ ۷ هزار توماني براي خوراك پتروشيمي‌ها دارد. اتفاقي كه خبر بدي براي صنايع صادرات محور پتروشيمي و در واقع شركت‌هايي محسوب مي‌شود كه درآمد دلاري دارند. سه‌شنبه گذشته با شفاف‌سازي «شپنا» در رابطه با لغو سود ۱۷ توماني و شناسايي زيان ۲۲ توماني كه از محل كارمزد صادرات طي سال‌هاي ۹۷ تا ۱۴۰۰ از سمت شركت پالايش و پخش ايجاد شد؛ شرايط براي اين‌گونه شركت‌ها به‌هم ريخت. اتفاقاتي كه براي شركت‌هاي حوزه پتروشيمي رخ داده اين سيگنال را به ديگر گروه‌ها نيز منتقل كرده كه در آينده ممكن است چنين دستورالعمل‌هايي ارايه شود و ريسك سياستگذاري يك‌شبه در ميانه تنگناي مالي دولت همواره وجود دارد. فضايي كه به بي‌اعتمادي سهامداران بيشتر كمك مي‌كند.
نشت اطلاعات محرمانه
در همين حال، عضو ناظر شوراي عالي بورس با بيان اينكه تمام معاملاتي كه پس از مصوبه افزايش نرخ خوراك انجام شده بايد مورد بررسي قرار بگيرند، گفت: شركت‌هايي كه رانت اطلاعاتي داشتند اعم از شركت‌هاي عمومي يا شركت‌هاي وابسته به ستادها ازجمله ستاد اجرايي فرمان امام و وابسته به حاكميت، اسامي همه آنها را افشا مي‌كنيم. محسن عليزاده، عضو كميسيون اقتصادي مجلس در گفت‌وگو با ايلنا درباره احتمال تخلف نشت اطلاعات محرمانه درباره مصوبه افزايش نرخ خوراك پتروشيمي‌ها به 7 هزار تومان و ارايه اين اطلاعات به تعدادي از شركت‌هاي بورسي اظهار داشت: اگر متوجه شويم كه مصوبه هيات دولت با قوانين مغايرت دارد به طور قطع اين موضوع را در هيات تطبيق مطرح و بررسي مي‌كنيم. وي ادامه داد: اما درباره تخلف احتمالي و برخورد با متخلفان، اين موضوع را در جلسه شوراي عالي بورس مطرح كرديم و همه اعضا به اتفاق اين نظر را داشتند كه تمام معاملاتي كه پس از اين مصوبه انجام شده بايد مورد بررسي قرار بگيرند و حتي اگر معاملات در ساير بخش‌ها هم باشند، بايد افشا شوند. عضو ناظر شوراي عالي بورس افزود: بنده به عنوان ناظر در شوراي عالي بورس اين خواسته و مطالبه را حتما پيگيري مي‌كنم. عليزاده درباره نحوه جبران زيان سهامداران در اين بازه زماني گفت: پرداختن به اين موضوع كه چه كسي بايد زيان را جبران كند، موضوع زمان حال حاضر نيست اما حتما اگر تخلفاتي انجام شده باشد را افشا مي‌كنيم و اعلام مي‌كنيم كه چه كساني رانت اطلاعاتي و دسترسي به اين مصوبه داشتند كه باعث شده در يك روز و در تاريخ انتشار آن نامه، شاخص به‌شدت ريزش داشته باشد. وي تاكيد كرد: شركت‌هايي كه رانت اطلاعاتي داشتند حتي از شركت‌هاي عمومي يا شركت‌هاي وابسته به ستادها از جمله ستاد اجرايي فرمان امام و وابسته به حاكميت باشند، اسامي آنها را افشا مي‌كنيم.