آيا محمد بن سلمان با خودروي تركيه وارد تونل صلح با اسراييل مي‌شود؟
عماد حسيني
وليعهد عربستان به عنوان يكي از اصلي‌ترين دشمنان بزرگ اخوان المسلمين، از رجب طيب اردوغان به عنوان مهم‌ترين شخصيت حال حاضر مدافع و در تعبيري رهبر بالفعل اخوان المسلمين در جده استقبال كرد.
رجب طيب اردوغان در اين سفر يك لشكر از تاجران و بازرگانان را هم با خود همراه كرد، تحليلگران زيادي اين سفر را «سفر سرمايه‌گذاري و تجارت» توصيف كردند و همين امر باعث شد تا جنبه تجاري و اقتصادي آن به شدت روي بقيه بخش‌هاي اين سفر سايه افكنده و باعث شود حتي به فروش پهپادهاي تهاجمي تركيه به عربستان نيز در رسانه‌ها از منظر اقتصادي نگريسته شد.
در اينكه سفر رييس‌جمهور تركيه به عربستان سعودي، يكي ديگر از مشكلات خارجي رياض با كشورهاي منطقه را به پايان رساند، شكي وجود ندارد، اما با اين حال نمي‌توان آن را صرفا يكي ديگر از مراسم‌هاي آشتي‌كناني توصيف كرد كه محمد بن سلمان چند ماهي است آن را براي خود به راه انداخته و بعد از پايان دادن به بحران‌آفريني با قطر، عادي‌سازي روابط با تهران و از سرگيري حضور اين‌بار مثبت در سوريه و تلاش براي سامان دادن به خروج آبرومندانه از يمن، حال پايان بحران با تركيه هم به انجام رسانده است.
يكي از علل اين مدعي طرف ديگر اين ماجراست، در سوي ديگر اين معادله فردي ايستاده كه در جهان سياست معاصر ثابت كرده است، مردي كه باج‌گيري در بزنگاه‌ها كاملا شگرد دارد، اردوغان كه خود نيز شرايط چندان ايده‌آلي در صحنه داخلي كشورش ندارد، به دنبال كسب حداكثر امتيازات ممكن از شرايط فعلي عربستان است.
تصور نمي‌شود، عقب‌نشيني بزرگ فردي كه سوداي رهبري اخوان المسلمين را در جهان در سر مي‌پروراند، فقط با اهداف اقتصادي باشد و فروش محصولات و توليدات تركيه تنها انگيزه او براي حضور در عربستان و اعلام عملي عقب‌نشيني از مواضع اخواني‌اش باشد.
اردوغان سال‌هاست كه ثابت كرده نه تنها فقط در مقابل دريافت بها، بلكه بعد از دريافت بها و ارزش افزوده حاضر به انجام كاري است به‌طور حتم اين قاعده را در زمان سفر به عربستان هم رعايت كرده و گرچه به شكلي اعلام نشده اما از نگاه تحليلگران به‌طور حتم با نقشه‌هاي بزرگ براي يك سود سرشار فراتر از سودهاي اقتصادي راهي بزرگ‌ترين كشور حوزه جنوبي خليج فارس شد.
بخشي از ابعاد اين سفر زماني مشخص شد كه تنها 24 ساعت بعد از پايان اين سفر، خبر از سفر قريب‌الوقوع محمود عباس به آنكارا و بعد از آن عزيمت بنيامين نتانياهو به تركيه مخابره شد. به‌طور حتم اين دو ديدار از قبل برنامه‌ريزي شده و اردوغان قبل از ديدار با رهبران سعودي هم از آن مطلع بوده است.
اما پرسش قابل تامل آن است كه مساله اين سفرها تا چه حدي در رايزني‌هاي اردوغان و بن سلمان مطرح و مورد بررسي قرار گرفت و به تعبيري واضح‌تر آيا پيامي بين تل‌آويو و رياض از طريق آنكارا رد و بدل شده يا قرار است رد و بدل شود؟
در همين راستا برخي كارشناسان احتمال تلاش اردوغان براي كپي‌برداري از روي دست رييس‌جمهور چين را بسيار زياد مي‌دانند، به گفته طرفداران اين سناريو، با توجه به اينكه بن سلمان ثابت كرده است در مقابل خواسته مهمانان خود همواره كوتاه مي‌آيد، اردوغان هم سعي دارد شانس خود را براي كسب يك جايگاه قدرتمند بين‌المللي از طريق بازي سازش منطقه‌اي آن هم بين اسراييل و بزرگ‌ترين كشور شوراي همكاري امتحان كند.
بر اساس اين سناريو، چهار ضلع اين بازي به شدت خود را نيازمند كسب دستاورد مي‌بينند و بر همين اساس امروز آنها خود را بيش از گذشته محتاج يكديگر يافته‌اند.
بنيامين نتانياهو به شدت در تنگناي كشنده داخلي است كه تبعات آن شرايط منطقه‌اي و بين‌المللي كابينه و رژيمش را هم تحت‌الشعاع قرار داده است.
محمود عباس هم به هر نحوي به دنبال اعلام رسمي بازگشت حيات به ساختار به كما رفته‌اش خودگردان فلسطيني است، محمد بن سلمان نيز بعد از زخم‌‌هايي كه از محمد بن زايد همزاد اماراتي خود دريافت كرده همچنان به دنبال راهي براي تلافي كردن آن است و در اين راه چندان تفاوتي بين جنگ و صلح نمي‌بيند.
در ضلع چهارم اين بازي نيز اردوغان قرار دارد كه مجدانه تلاش مي‌كند تا از اين نمد كلاهي هم براي خود به دست آورد.
حال اگر پافشاري‌هاي مستمر رياض بر مقدم بودن حل و فصل مساله فلسطين بر سازش با تل‌آويو را هم به اين معادله بيفزاييم، ملاقات اردوغان با سه ضلع اين فرآيند در يك بازه زماني چند روزه در بدبينانه‌‌ترين شرايط هم مي‌تواند تداعي‌كننده تلاش‌هايي براي فراهم كردن زمينه جلب نظر عربستان جهت ورود به جرگه توافق ابراهيم يا متقاعد كردن نتانياهو محتاج امتياز داخلي جهت انجام برخي عقب‌نشيني‌ها تداعي‌كننده بازگشت قطار سازش فلسطيني روي ريل تفسير شود.
در رابطه با دوري و نزديكي اين سناريو به واقعيت حرف و حديث‌هاي زيادي وجود دارد و به مرور زمان به اين پرسش پاسخ خواهد داد كه آيا محمد بن سلمان با خودروي تركيه در جاده توافق ابراهيم خواهد آمد يا عدم علني شدن روابط با عربستان همچنان به عنوان يك شكست بزرگ در كارنامه رژيم صهيونيستي و كابينه نتانياهو باقي خواهد ماند.