گروه حوادث
هفته گذشته دو زن در پرونده‌هايي جداگانه در دادگاه كيفري استان تهران مدعي شدند مورد تعرض قرار گرفتند. اين دو با شكايت قبلي در دادگاه كيفري استان تهران دادخواهي كرده و جزييات حادثه پيش‌آمده را شرح دادند. در آخر هم قضات هر پرونده با استناد به مدارك موجود براي تصميم‌گيري وارد شور شدند. در ادامه به جزييات اين دو پرونده اشاره شده است.
بررسی های «اعتماد» نشان می دهد؛ از حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر، هر زن یا دختر به میزان مسافتی که طی می کند یا مدت زمان حضورش در سطح خیابان ها یا در هر تردد شهری بین «یک الی 20 بار» مزاحمت های کلامی، فیزیکی و چشمی (نگاه نامناسب و آزاردهنده) را از سوی برخی مردان تجربه می کند. همچنین مردان متلک گو، 10 برابر زنان متلک گو هستند و نسبت مردانی که عامل مزاحمت های بدنی اند، بیش از 15 برابر زنان بوده است.
به طور تقریبی حدود 4/85 درصد از زنان در مکان های عمومی، 1/85 درصد در مکان های اداری، تجاری و تفریحی، 8/84 درصد در مکان های مربوط به حمل و نقل و 1/84 درصد از زنان در خیابان ها و معابر مورد «متلک گویی» واقع شده اند. با این حال هیچ ارزیابی دقیقی از قربانیان آزار و اذیت جنسی در کشور نداریم، اما طبق اخبار رسمی و غیر رسمی مشخص شده که 66 درصد از قربانیان درخصوص آزارهایی که دیده اند با کسی صحبت نمی کنند. از طرفی براساس اطلاعاتی که در سال 1399 در اخبار رسمی منتشر شد، مشخص شد؛ 80 درصد از موارد مربوط به آزار و اذیت در ایران گزارش نمی شود. با این حال «بیشترین آمار آزار و اذیت جنسی مربوط به تهران» بوده است.
پرونده اول: اظهارات شاكي و متهمان در شعبه ۷ دادگاه كيفري
شاكي اين پرونده زني جوان است كه در مترو تهران دست‌فروشي مي‌كند. چند ماه پيش اين زن به پليس مراجعه و ادعا كرد كه از سوي يكي از همكاران مرد خود مورد آزار و اذيت جنسي قرار گرفته است. پليس با توجه به صحبت‌هاي اين زن متهمان را بازداشت كرد. اين زن در دادگاه در دفاع از شكايت خود گفت: «من در مترو دست‌فروشي مي‌كنم تا بتوانم كمك‌خرج خانواده باشم. روز حادثه يك مشتري از من جنس خريد و چون پول نقد نداشتم از يكي از همكارانم كه آقا بود و داشت دست‌فروشي مي‌كرد درخواست كردم برايم ۲۰ هزار تومان از دستگاهش كارت بكشد. او اشتباه كرد و ۱۲۰ هزار تومان كارت كشيد. من چون پول نقد داشتم توانستم ۱۰۰ هزار توماني كه همكارم از حساب مشتري اشتباهي برداشت كرده بود را به مشتري پس دهم. بعد از ماجرا همكارم به من گفت؛ خودش پول نقد ندارد و با چند نفر صحبت كرده كه آنها هم نداشتند. سپس با پسرعمويش كه در شهريار قهوه‌خانه دارد تماس گرفت و به من گفت؛ پسرعمويم قرار است به من پول نقد بدهد. من ترسيدم او پولم را ندهد و ديگر او را نبينم. براي همين همراهش به شهريار رفتم تا صد هزار تومانم را بگيرم. وقتي به شهريار رسيديم او و دو دوستش در ماشين مرا مورد آزار و اذيت جنسي قرار دادند. من داد مي‌زدم و كمك مي‌خواستم. در نزديكي قهوه‌خانه سه مرد ديگر حضور داشتند كه وقتي متوجه شدند ماجرا از چه قرار است جلو آمدند و مرا نجات دادند. آنها به من كمك كردند تا به خانه برگردم.»
اما متهمان پرونده مدعي هستند كه اين زن با رضايت خودش به آنجا آمده و براي اخاذي آنها را به دادگاه كشانده است. مردي كه دست‌فروش و همكار اين زن بود در دفاع از خود در دادگاه گفت: «من قبول دارم كه با اين زن ارتباط داشتم، اما اين يك دام بود. اين زن به من گفت؛ كارت بكشم، اما رقم را به من اشتباه گفت. او از روي عمد رقم را اشتباه گفت. حالا هم به ما گفته اگر پول بدهيم، رضايت مي‌دهد. او به ما دروغ گفت. اگر نمي‌خواست باهم ارتباط داشته باشيم اصلا با ما به شهريار نمي‌آمد. در ضمن به ما نگفته بود كه شوهر دارد.»
سپس دو متهم ديگر نيز مورد بازجويي قرار گرفتند. يكي از آنها كه شاكي به او رضايت داده است، گفت: «اين زن براي ما دام پهن كرده. ما به او تعرض نكرديم. شوهرش از من ۶۰۰ هزار تومان گرفت تا اين زن اعلام رضايت كند.»
متهم ديگر هم همين حرف‌ها را تكرار كرد و در آخر قضات با توجه به مدارك موجود براي تصميم‌گيري وارد شور شدند.
پرونده دوم: اظهارات شاكي و متهم در شعبه ۱۲ دادگاه كيفري
زني ۲۷ ساله است كه اوايل سال جاري با پليس تماس گرفته و تعرضي كه به او شده را شرح داده است. با شكايت اين زن و به دستور بازپرس او به پزشكي قانوني معرفي شده. سپس كارشناسان پرشكي قانوني تاييد كردند تعرض صورت گرفته و حرف‌هاي اين زن درست بوده است. او پس از چند ماه هنوز تحت‌تاثير آسيب بعد از تعرض قرار دارد. اين زن در دادگاه در مورد روز حادثه اظهار كرد: «اوايل سال جاري زنگ خانه به صدا درآمد. مردي كه پشت آيفون بود صورتش مشخص نبود و گفت؛ براي نوشتن قبض برق آمده است. من در را باز كردم، اما او يك دفعه به داخل خانه حمله كرد. تلاش كردم در را ببندم، ولي زورم نرسيد. فكر كردم سارق است به او گفتم؛ هر چه بخواهي مي‌دهم، بردار و برو. آن مرد صورتش را پوشانده بود. اول او را نشناختم، اما بعد فهميدم يكي از همسايه‌هاي‌مان است. او به سمتم آمد و گفت؛ نمي‌خواهد سرقت كند... . من مقاومت كردم و به او گفتم از خانه من برو. چاقو كشيد و مرا تهديد كرد. گفتم حتي اگر مرا بكشي اجازه نمي‌دهم به من تعرض كني! از طرفي فرزند دو ساله‌ام خواب بود. آن مرد ناگهان سمت فرزندم رفت و چاقو را به سمت او گرفت و گفت؛ اگر باز هم مقاومت كني او را مي‌كشم. من هم چاره‌اي جز تسليم نديدم.»
اين زن با گريه مابقي ماجرا را توضيح مي‌دهد: «فرزندم خواب بود. فقط توانستم يك چادر روي او بيندازم. بعد هم مرد همسايه به من تعرض كرد.»
متهم ۳۸ ساله كه پس از شكايت اين زن جوان توسط پليس دستگير شده در همان ابتدا به جرم خود اعتراف كرده است. متهم در دادگاه ابراز پشيماني و توبه نامه‌اي را به دادگاه ارايه كرد، اما زن جوان گفت كه از شكايتش صرف نظر نمي‌كند.
متهم در دادگاه مدعي شد و گفت: «من مواد مخدر [...] مي‌كشيدم. آن روز حالت طبيعي نداشتم. به همين خاطر چنين كار وحشتناكي را انجام دادم. من زن جوان را مي‌شناختم. روز حادثه در خانه‌ام مواد مخدر مصرف كرده و تنها بودم. همسرم خانه نبود. اصلا قصد نداشتم به كسي تعرض كنم. فقط به خاطر مصرف مواد از حالت طبيعي خارج و وارد خانه اين زن شدم و آن اتفاق هولناك افتاد.»
متهم در آخر گفت: «من قبول دارم به خانه اين زن جوان رفتم و او را اذيت كردم، حتي گوشي تلفن و ۲۰ هزار تومان پول نقد هم دزديدم، اما من معتاد بودم و حالا كه چند وقتي است در زندان به سر مي‌برم مصرف مواد را ترك كردم.»
قضات در اين پرونده نيز در آخر براي تصميم‌گيري وارد شور شدند.
چگونه مي‌توان آزار و اذيت جنسي را در دادگاه اثبات كرد؟
روش اثبات آزار جنسي بسيار دشوار بوده و عملا محدوديت‌هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد. آزار و اذيت جنسي به عنوان يك جرم مستقل در قوانين كيفري ايران جرم‌انگاري نشده و تنها مواردي كه مي‌توان براي آنها مجازات‌هايي را يافت شامل زنا، روابط نامشروع كمتر از زنا و اعمال منافي عفت است. يكي از روش‌هاي ثابت كردن جرم آزار جنسي كه در قانون مجازات اسلامي آورده شده‌اند، اقرار است. اقرار به منزله گفتار يا نوشتار مجرم است كه به صراحت، انجام جرم را به عهده گرفته و مسووليت ناشي از آن را متوجه خود مي‌داند. اقرار در مورد آزار جنسي، قاضي را از دلايل ديگر بي‌نياز مي‌كند. چرا كه در اين جرم احراز مجرميت از طريق اسناد و مدارك ديگر، تقريبا ناممكن يا بسيار سخت و پيچيده است. ديگري شهادت است؛ با توجه به اينكه آزار و اذيت جنسي به‌طور معمول در خفا و دور از چشم سايرين انجام مي‌شود بنابراين عمدتا افراد ديگري به غير از آزاردهنده يا آزاردهندگان شاهد واقعه نيست تا بتواند شهادت بدهد. تعداد شهود هم اثبات اين امر را دشوارتر ساخته است. شهادت چهار مرد يا سه مرد و دو زن در اين مورد الزامي است. يكي ديگر از مهم‌ترين روش‌هاي اثبات جرم، علم قاضي است. تعريف علم قاضي در ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامي آورده شده است كه عبارت از يقين حاصل از مستندات در امري است كه نزد او مطرح مي‌شود. در مواردي كه مستند حكم، علم قاضي است، او موظف است قرائن و امارات بين (مستند) علم خود را به‌طور صريح در حكم قيد كند.
آزار جنسي چيست؟
آزار جنسي عملي است با ماهيت جنسي كه در آن فرد يا افرادي با تعرض به شخصيت يك فرد از طريق ارعاب و اجبار به دريافت لذت جنسي يا تحقير جنسيتي به وسيله كلام يا عمل و رفتار مي‌پردازد. مسائل و بحران‌هاي جنسي را مي‌توان به هر عمل جنسي كه برخلاف هنجارهاي اجتماعي است، نسبت داد كه شامل مواردي از قبيل لمس كردن، نگاه جنسي به جنس مخالف، متلك‌گويي‌هاي جنسي، تجاوز به حريم خصوصي ديگران به قصد لمس كردن، شوخي‌هاي جنسي، اغوا كردن، رابطه جنسي و... است