شعار امسال روز جهاني سلامت روان
سلامت روان، حق همه مردم جهان است
گروه اجتماعي
سازمان بهداشت جهاني WHO امسال براي روز جهاني سلامت روان (10 اكتبر) اين شعار را انتخاب كرد: «سلامت روان، حق همه مردم جهان است.»
سازمان بهداشت جهاني در پيام امسال خود به مناسبت روز جهاني سلامت روان گفته است: «روز جهاني بهداشت روان در سال 2023 فرصتي براي مردم و جوامع است تا متحد شوند و با افزايش دانش و آگاهي اقداماتي انجام دهند كه سلامت روان همه مردم به عنوان يك حق جهاني حفظ شود. سلامت روان، حق همه مردم است و هر كس، در هر جا كه باشد، حق دارد از سلامت روان با بالاترين كيفيت برخوردار باشد. اين حق شامل محافظت در برابر مخاطرات سلامت روان و حق دسترسي به خدمات درماني با بهترين كيفيت است. سلامت روان يك عامل حياتي براي حفظ سلامت است اما با اين حال، امروز از هر 8 نفر در سراسر جهان، يك نفر دچار مشكلاتي در سلامت روان است كه اين مشكل مي‌تواند بر سلامت جسماني، رفاه، روابط اجتماعي و معيشت او تاثير بگذارد. مشكلات سلامت روان هرگز نبايد به محروم شدن يك فرد از حقوق انساني يا محروم كردن او از تصميم‌گيري در مورد سلامتي خود منجر شود اما با اين حال، در سراسر جهان حقوق انساني مبتلايان بيماري‌هاي رواني نقض مي‌شود؛ بسياري از اين بيماران، از زندگي اجتماعي طرد شده و مورد تبعيض قرار مي‌گيرند و بسياري از بيماران از دسترسي به مراقبت‌هاي بهداشت رواني مورد نياز محرومند.» همچنانكه سازمان بهداشت جهاني هم در پيام خود تاكيد كرده، واقعيت‌هاي جهان امروز با شعار «سلامت روان، حق همه مردم جهان» فاصله زيادي دارد. ناآرامي‌ها در مناطق مختلف دنيا، جنگ‌هاي داخلي و درگيري‌هاي فرامرزي مهم‌ترين عامل برهم خوردن سلامت روان انسان‌هاست. جنگ در يك كشور يا يك منطقه، مشكلات متعددي براي ساكنان آن كشور يا منطقه به همراه مي‌آورد؛ ويراني‌ها، ركود اقتصادي و معيشتي، بيكاري، فقر، ورشكستگي صنايع و بنگاه‌هاي اقتصادي، جان باختن و از دست رفتن نيروي مولد، بيماري‌ها و معلوليت‌ها، افزايش آمار معتادان الكل و مواد، بي‌سوادي و ترك تحصيل دانش‌آموزان و دانشجويان، سقوط ارزش پول ملي و منطقه‌اي، تنها بخشي از مشكلاتي است كه جنگ‌ها با خود به همراه مي‌آورند. بيماري‌هاي اعصاب و روان هم از تبعات جنگ‌ها و ناآرامي‌هاي منطقه‌اي است علاوه بر اينكه مخاطرات طبيعي همچون سيل، زلزله و رانش زمين، خشكسالي و بي‌آبي، بيكاري، فقر، مهاجرت‌هاي اجباري و پناهجويي، نابرابري‌هاي اجتماعي و اقتصادي، نارضايتي‌هاي سياسي و اجتماعي، مشكلات معيشتي و بيماري‌هاي مسري و معلوليت‌ها هم مي‌توانند عامل ابتلا به اختلالات رواني باشند. سازمان بهداشت جهاني در سال 2019 تعداد مبتلايان اختلالات و بيماري‌هاي رواني را 970 ميليون نفر برآورد كرد و گفت كه افسردگي، اضطراب، استرس پس از سانحه PTSD، اوتيسم، اسكيزوفرني، آلزايمر و روانپريشي شايع‌ترين بيماري‌هاي رواني در جهان امروز است چنانكه در اين سال (2019) تعداد مبتلايان افسردگي در جهان حدود 280 ميليون نفر، تعداد مبتلايان اختلال دوقطبي حدود 40 ميليون نفر، تعداد كودكان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب حدود 58 ميليون نفر و تعداد كودكان و نوجوانان مبتلا به افسردگي حدود 23 ميليون نفر برآورد شده بود.
همچنين بر اساس آخرين گزارش سازمان جهاني كار ILO از هر 5 نيروي كار در جهان، حداقل يك نفر در طول زندگي دچار نوعي از اختلال رواني مي‌شود به گونه‌اي كه هر ساله ۱۲ ميليارد روز كاري به دليل افسردگي و اضطراب از دست مي‌رود كه به استناد همين گزارش مي‌توان تخمين زد كه از جمعيت 3 ميليارد و 200 ميليون نفري جمعيت كار جهان، حدود 640 ميليون نفر دچار طيفي از اختلال و بيماري‌هاي رواني هستند.
بنا به اعلام WHO در سال 2020 و پس از شيوع جهاني كوويد 19، آمار مبتلايان اختلالات اضطرابي و افسردگي افزايش يافته علاوه بر اينكه اكثر مبتلايان، همزمان با محروميت از دسترسي به مراقبت موثر، انگ، تبعيض و نقض حقوق انساني خود را هم تجربه مي‌كنند.
گزارش ديگري از سازمان بهداشت جهاني نشان مي‌دهد كه تعداد مبتلايان اسكيزوفرني هم در جهان رو به افزايش است چنانكه طبق گزارش‌هاي سال 2022 و 2023، از هر 300 نفر جمعيت جهان، يك نفر مبتلاي اسكيزوفرني بوده كه تعداد كل اين بيماران حدود 24 ميليون نفر برآورد شده است. سازمان بهداشت جهاني در گزارش خود هشدار داده كه اميد به زندگي مبتلايان اسكيزوفرني 10 تا 20 سال كمتر از جمعيت عمومي است اگرچه كه طيف وسيعي از درمان‌هاي موثر از جمله دارو، روان درماني و توانبخشي رواني اجتماعي وجود دارد و بايد در دسترس همه مبتلايان قرار بگيرد اما انگ، تبعيض و نقض حقوق انساني اين بيماران بر شدت مشكلات ايشان اضافه مي‌كند و با وجود آنكه حداقل يك نفر از هر سه مبتلاي اسكيزوفرني به شرط دريافت درمان مناسب به بهبودي كامل مي‌رسد، اما در حال حاضر از هر سه مبتلاي اسكيزوفرني در جهان، بيش از دو نفرشان از دسترسي به مراقبت‌هاي تخصصي بهداشت رواني محرومند.
بنا بر گزارش سال 2023 سازمان بهداشت جهاني، سالانه بيش از 700 هزار نفر از جمعيت جهان بر اثر خودكشي جان خود را از دست مي‌دهند و در حالي كه خودكشي در سال 2019، چهارمين عامل مرگ در گروه سني 15 تا 29 سال بوده و در سال 2021 هم از هر 100 مرگ در جهان، يك مورد به دليل خودكشي بوده، 77 درصد از خودكشي‌ها در كشورهاي با درآمد كم و متوسط رخ مي‌دهد.
سازمان بهداشت همچنين در گزارش دو سال اخير خود اعلام كرده كه تعداد مبتلايان زوال عقل در جهان به بيش از 55 ميليون نفر افزايش يافته كه سالانه حدود 10 ميليون نفر به تعداد بيماران افزوده مي‌شود در حالي كه هيچ درماني براي اين بيماري وجود ندارد و بيش از 60 درصد بيماران در كشورهاي با درآمد كم و متوسط زندگي مي‌كنند.