سوخوهاي روسيه در آشيانه ايران؟

مقام‌هاي ايران اعلام كرده‌اند كه به زودي بزرگ‌ترين خريد سخت‌افزار نظامي خود را از روسيه در بيش از 30 سال گذشته دريافت خواهند كرد. به باور ناظران، تكميل اين فرآيند مي‌تواند براي مسكو و تهران معامله‌اي برد-برد باشد. در همين راستا، سردار سيدمهدي فرحي، جانشين وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران در گفت‌وگو با تسنيم از قطعي شدن ورود بالگرد هجومي ميل28، جنگنده سوخو35 و هواپيماي آموزشي ياك130 به سازمان رزم نيروهاي مسلح خبر داد. او با اعلام اين خبر گفت: در حوزه هوايي، ورود هواپيماي آموزشي ياك130، جنگنده سوخو35 و بالگرد ميل28 به كشور قطعي شده و فرآيند آن در حال انجام است.

جنگ اوكراين؛ مقدمه‌اي براي همكاري تهران-مسكو

به ادعاي گروهي از ناظران از سال 2021، گزارش‌هاي پي در پي حكايت از آن داشت كه ايران حدود 22 فروند سوخو35 را كه روسيه پيش‌تر براي انجام سفارشي از مصر ساخته بود، خريداري خواهد كرد؛ معامله‌اي كه طبق گزارش‌هاي ادعايي توسط قاهره و تحت فشار ايالات‌متحده لغو شده بود. از فوريه 2022، زماني كه روسيه حمله به اوكراين را كليد زد، مسكو مشاركت دفاعي بي‌سابقه‌اي را با تهران آغازكرد. به همين بهانه، گروهي از بازيگران غربي مدعي شدند كه تهران با ارسال مهمات سرگرداني چون پهپادهاي منفجره يكبار مصرف كه در اصطلاح عاميانه به آنها پهپادهاي «انتحاري» يا «كاميكازه» گفته مي‌شود، براي استفاده عليه اوكراين به مسكو كمك مي‌كند؛ ادعايي كه تهران بارها و بارها آن را رد كرد و بر همكاري و مشاركت نظامي و دفاعي ميان دو كشور تاكيد داشت.

فوربس، ضمن تاييد اين ادعاي انكار شده، با انتشار يادداشتي مدعي است كه روسيه ميليون‌ها دلار پول نقد به ايران تحويل داده است. در همين راستا، كاخ سفيد اواخر سال 2022 مدعي شد كه روسيه مي‌تواند ظرف يك سال تحويل بالگردها را كليد بزند. اين درحالي است كه مقام‌هاي ايران اعلام كرده‌اند كه اولين هواپيما مي‌تواند اوايل مارس 2023 و در زمان عيد نوروز وارد شود. پيش‌تر در گزارشي ادعايي آمده بود كه تهران قبل از جنگ اوكراين 50 فروند سوخو35 را سفارش داده و هزينه آن را پرداخت كرده اما هيچ هواپيمايي دريافت نكرده است. همزمان گروهي مدعي شدند كه برخي نشانه‌ها حكايت از آن دارد كه روسيه اوايل سپتامبر با تحويل دو جت، گام‌هاي كوچكي براي تحقق پايان توافق بر‌داشت. به ادعاي اين گروه، جت‌ها، سوخوهاي35 مورد انتظار نبودند، اما اولين ياك130هايي بودند كه تهران سفارش داده بود. اين تحويل نشان داد كه سوخو35 درنهايت دراختيار ايران قرار خواهد گرفت.

اتحاد در برابر رقبا

آخرين اظهارات سردار فرحي به خوبي اين واقعيت را روشن مي‌كند، بالگردي كه ايران درنهايت انتخاب كرده ميل28 است. احتمالا ميل28 به كا52 ترجيح داده مي‌شود كه در اوكراين متحمل خسارات قابل‌توجهي شد.

مصر همچنين از 46 فروند كا52 كه در سال‌هاي اخير سفارش داده بود، ناراضي است. گزارش‌هاي مكرر همچنين نشان مي‌دهد كه تهران اس400، سامانه موشكي دفاع هوايي پيشرفته‌تر را به عنوان بخشي از قرارداد تاخيري كه در ابتدا در سال 2007 امضا شد، دريافت خواهد كرد. با اين حال، مقامات ناشناس امريكايي و نشريه وال‌استريت ژورنال اوايل نوامبر مدعي شدند كه ايالات‌متحده اطلاعاتي دراختيار دارد كه نشان مي‌دهد واگنر قصد دارد به حزب‌الله لبنان، متحد ايران، سيستم دفاع هوايي ميان‌برد پانسير-اس1 ساخت روسيه ارايه كند. براساس تحليل ادعايي موسسه واشنگتن انتقال ادعايي اين سيستم نظامي مي‌تواند از منظر سياسي نشان‌دهنده «آخرين همگرايي سياست روسيه و ايران در برابر اسراييل و ايالات‌متحده» باشد.

ناظران مي‌گويند، در صورت تاييد اين ادعاها، همكاري نظامي ايران و روسيه بي‌سابقه است. در سال 2015 گمانه‌زني‌هاي گسترده‌اي وجود داشت مبني بر اينكه ايران از فرصتي براي خريد 300 تانك اصلي جنگي تي-90 از روسيه براي ارتش عادي خود استفاده خواهد كرد. حال آن‌گونه كه سردار فرحي درباره انتقال سامانه‌ها گفته، تحويل چنين تجهيزاتي مي‌تواند به نفع نخبگان سياسي در تهران و مسكو باشد.

براي تهران، ورود سوخو35هاي جديد، ترديدها در باب روسيه و همكاري نظامي مسكو را برطرف خواهد كرد. از منظر مسكو، فروش اين تسليحات پيشرفته ثابت خواهد كرد كه روسيه علي‌رغم مشكلات متعدد زنجيره تامين كه از زمان حمله به اوكراين با آن مواجه بوده، همچنان مي‌تواند قراردادهاي صادرات تسليحات جديد را تضمين كند.