عصري تازه در روابط يونان و تركيه
محمود فاضلي
اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در راس يك هيات عاليرتبه 200 نفره روز 16 آذر به آتن سفر كرد. رييس‌جمهور تركيه پس از ورود به آتن با خانم ساكلاروپولو رييس‌جمهور و سپس آقاي ميچوتاكيس، نخست‌وزير يونان ديدار كرد. رييس‌جمهور يونان در ديدار با اردوغان بر ضرورت وجود يك اراده سياسي مثبت و قوي در توسعه روابط با تركيه بيش از هر وقت ديگر تاكيد كرد. به گفته او، وقايع تراژيك امسال در كشورهاي ما (زلزله تركيه و تصادف قطار در يونان) نشان داد كه حس همبستگي و حمايت در شرايط سخت ويژگي مشتركي است كه دو ملت را با يكديگر متحد مي‌كند كه دو كشور بايد با همكاري سعي كنند تا كليه ارزش‌هاي مبتني بر صلح، رفاه و احترام به قوانين بين‌المللي را در فضايي مثبت و سازنده به پيش ببرند. توسعه اين اراده سياسي مشترك و مثبت از سوي يونان و تركيه بيش از هر زمان ديگر لازم و ضروري است. بر اهميت حفظ فضاي سازنده در روابط دو كشور و سرمايه‌گذاري در اين زمينه تاكيد داريم.
طي ديدار ميچوتاكيس و اردوغان گامهاي بعدي روابط دوجانبه براساس سه محور تعيين شده (گفت‌وگوي سياسي، دستور كار مثبت و اقدامات اعتماد‌سازي) مورد گفت‌وگو قرار گرفت. اردوغان ضمن ابراز خرسندي از حضورش در آتن پس از 6 سال افزود: پنجمين نشست شوراي عالي همكاري، وسيله‌اي براي آغاز دوره‌اي جديد بين تركيه و يونان خواهد بود و با هيات گسترده وزرا در يونان حضور داريم. هدف ما ارتقاي حجم تجارت دوجانبه از 5.5 ميليارد دلار به 10 ميليارد دلار است.
اردوغان پس از ديدار با نخست‌وزير يونان اظهار داشت: اين نشست بايد سالي يك بار برگزار شود و ما آرزوي توسعه روابط گردشگري خود را داريم. ما در مورد شرق مديترانه و درياي اژه تبادل‌نظر كرديم. ما با تلاش مشترك مشكلات را حل خواهيم كرد. هيچ مساله‌اي بين ما وجود ندارد كه حل نشدني باشد. نبايد مانند كساني باشيم كه از دريا ميگذرند و در رودخانه غرق مي‌شوند. مي‌خواهيم اژه را به درياي صلح و همكاري تبديل كنيم. به عنوان تركيه و يونان قصد داريم با انجام اقدامات مشترك الگويي براي جهان باشيم. اميدواريم مسائل ميان دو كشور را براساس گفت‌وگوهاي سازنده، حسن همجواري، حقوق بين‌المللي و تلاش مشترك حل و فصل كنيم.
نخست‌وزير يونان نيز اعلام كرد: جغرافيا و تاريخ حكم كرده است كه ما در يك همسايگي و گاهي در يك رويارويي زندگي كنيم. اما من مسووليت تاريخي را احساس مي‌كنم كه از اين فرصت استفاده كنم تا دو كشور را در كنار هم قرار دهم، همان‌طور كه مرزهاي ما در كنار يكديگر هستند.
دو كشور پس از برگزاري پنجمين نشست شوراي عالي همكاري تركيه و يونان بيانيهاي در مورد روابط دوستانه و همسايگي منتشر كردند. در بيانيه طرفين آمده است: «تركيه و يونان تصميم گرفتند رايزني‌هاي مستمر و سازنده درباره مذاكرات سياسي، دستور كار مثبت و اقدامات اعتمادساز داشته باشند.» همچنين بر «اهميت تشويق يك دستور كار مثبت اقتصادي و تجاري بين تركيه و يونان» تاكيد كرده و تصميم گرفتند از هرگونه بيانيه، ابتكار يا اقدامي كه صلح در منطقه را به خطر مياندازد، خودداري كنند.
دو كشور در جريان اين سفر توافقنامه‌ها و يادداشت تفاهمنامههايي در بخش آموزش، اتصالات برق، يادداشت تفاهم در بخش شركتهاي كوچك و متوسط، در زمينه صادرات، سرمايه‌گذاري، كسب و كار، خدمات اجتماعي با تاكيد بر حمايت از معلولان و در بخش ورزش امضا كردند. طرفين اعلاميه مشتركي را براي همكاري دو كشور در زمينه گردشگري امضا كردند. بازديدكنندگان ترك از اين پس ميتوانند با ويزاي موقت هفت روزه به مجموع 10 جزيره يوناني در درياي اژه سفر كنند.
احزاب پارلماني يونان نيز پيش از سفر، هر يك جداگانه در رابطه با اين سفر اعلام موضع نمودند. حزب «ائتلاف چپ» حمايت خود از گفت‌وگو با تركيه برمبناي حقوق بين‌المللي و به منظور تنشزدايي، اعتماد‌سازي و همكاري در زمينههاي مختلف را اعلام و تاكيد كرد در مذاكرات بايد خطوط قرمز رعايت شده و دولت در مورد موضوعاتي چون غيرنظامي‌سازي جزاير، بهره‌برداري مشترك از منابع اژه، انصراف از حق كشور در گسترش آبهاي سرزميني به 12 مايل دريايي و ساير موضوعاتي كه به حاكميت و حقوق حاكميتي كشور مربوط ميشود، نبايد وارد مذاكره شود. حزب سوسياليست «پاسوك» نيز بر لزوم احترام به حقوق بين‌المللي و ترك لفاظيهاي تهاجمي از سوي تركيه تاكيد كرد و مدعي شد دولت نبايد در مورد موضوعات مربوط به حاكميت ملي و مطالبات تجديدنظرطلبانه تركيه وارد مذاكره شود. حزب «كمونيست» نيز اصل گفت‌وگو با تركيه را مثبت ارزيابي كرد اما نسبت به عدم ورود به مذاكره در مورد بهره‌برداري مشترك از منابع طبيعي اژه، غيرنظامي‌سازي جزاير و حاكميت جزاير هشدار داد.
عليرغم مشكلات ديرينه موجود در روابط يونان و تركيه و تنشهايي كه در روابط اين دو كشور همسايه ايجاد شده است، روابط اقتصادي بين دو كشور در سالهاي گذشته روند مثبتي را طي كرده و اينك با توسعه «دستور كار مثبت» و ترويج آنچه ديپلماسي نرم معرفي شده است، انتظار ميرود همكاريهاي اقتصادي بيش از پيش توسعه پيدا كند. براساس آخرين آمار منتشر شده توسط سازمان آمار تركيه در مورد سال 2022، ارزش مبادلات تجاري يونان و تركيه به ارزش 5.5 ميليارد دلار رسيده است كه به ميزان 18.4درصد به نسبت 2021 افزايش يافته است. در ميان كشورهاي عضو اتحاديه اروپا يونان از نظر صادرات يازدهمين شريك تجاري تركيه محسوب ميشود. در بخش واردات يونان در رتبه دهم شركاي تجاري تركيه قرار دارد كه رتبه سال 2021 را حفظ كرده است.
تحليلگر مسائل بين‌الملل