• ۱۴۰۳ جمعه ۲ آذر
روزنامه در یک نگاه
امکانات
روزنامه در یک نگاه دریافت همه صفحات
تبلیغات
بانک ملی صفحه ویژه

30 شماره آخر

  • شماره 5654 -
  • ۱۴۰۲ پنج شنبه ۲۳ آذر

با كاهش 95 درصدي كشت خشخاش قيمت هر كيلو ترياك با رشد بي‌سابقه در 20 سال اخير به 408 دلار رسيد

ايران: ادعاي طالبان درباره كاهش توليد مواد را قبول نداريم

 بنفشه  سام گيس

«ادعاي طالبان در مورد كاهش كشت خشخاش در افغانستان، به هيچ‌وجه مورد قبول ما نيست چون تمام شواهد و ارقام، گوياي افزايش ميزان كشت در اين كشور است.»

اين جملات، جديدترين واكنش ايران در قبال ادعاي طالبان است. درحالي كه افراطيون طالب، مدعي‌اند كه از فروردين پارسال و به دنبال اجراي فرمان هبت‌الله آخوند‌زاده (سركرده طالبان) درباره ممنوعيت تجارت مواد، به امحاي مزارع كشت خشخاش و جلوگيري از توليد ترياك و هرويين مشغول شده‌اند، اسكندر مومني؛ دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر؛ هفته گذشته با اعلام موضع رسمي اين نهاد وابسته به رياست‌جمهوري ايران، ادعاي طالبان را رد كرد. ايران، تنها كشوري نيست كه طي ماه‌هاي گذشته، صحت ادعاي طالبان بابت توقف كشت خشخاش و جلوگيري از توليد و قاچاق مواد را زير سوال برده. محور گفت‌وگوهاي نشست دوحه كه ارديبهشت امسال با حضور نمايندگان سازمان همكاري اسلامي و سازمان همكاري شانگهاي و اتحاديه اروپا برگزار شد، مذاكرات سه ماه قبل رييس دفتر سياسي طالبان با هيات‌هاي اعزامي انگليس و امريكا به قطر، مشروح گزارش اخير دفتر منطقه‌اي مبارزه با مواد مخدر و جرم ملل متحد UNODC در يازدهمين نشست امنيتي هرات و همچنين، بيانيه‌هاي اخير كشورهاي مستقل مشترك‌المنافع و سازمان پيمان امنيت جمعي درباره افزايش قاچاق شيشه (مت آمفتامين) حشيش، كوكايين و مواد روانگردان از افغانستان به آسياي ميانه نشان مي‌دهد كه جامعه جهاني به طالبان اعتماد ندارد و به همين سبب «وضعيت توليد و قاچاق مواد افغانستان به عنوان يك تهديد جهاني و منطقه‌اي» همچنان موضوع اصلي بسياري از نشست‌هاي بين‌المللي است‌....

 

بيشترين خسارت قاچاق مواد افغانستان براي شمال و غرب آسيا

از دهه ۱۹۸۰ ميلادي و با آغاز قاچاق گسترده ترياك، مرفين و هرويين افغانستان به مقصد اروپاي شمالي، سه مسير اصلي قاچاق از مبدا تا مقصد شناسايي شده است؛ «مسير بالكان» كه قديمي‌ترين مسير قاچاق مواد افغانستان است و از مرز ايران و تركيه شروع مي‌شود و از بلغارستان، روماني، مجارستان، جمهوري چك، يونان، ايتاليا، آلباني و يوگسلاوي به اروپاي شمالي مي‌رسد. «مسير شمالي» و معروف به «راه ابريشم» كه از مرز افغانستان با كشورهاي آسياي مركزي آغاز مي‌شود و از تاجيكستان، قرقيزستان، تركمنستان، ازبكستان، قزاقستان و مرز روسيه به اروپاي شمالي مي‌رسد. «مسير جنوبي» كه از مرز پاكستان آغاز مي‌شود و از آب‌هاي آزاد، خاورميانه، شمال، شرق، جنوب و غرب آفريقا به اروپا مي‌رسد.

پايان دهه ۱۳۸۰ وبسايت مركز بين‌المللي مطالعات صلح، گزارشي درباره تاثير قاچاق مواد افغانستان بر كشورهاي آسياي ميانه منتشر كرد كه در بخشي از اين گزارش آمده بود: «... موقعيت جغرافيايي آسياي مركزي شرايط مساعد انتقال مواد مخدر افغانستان به منطقه و تقويت گروه‌هاي مجرم و سازمان‌هاي تروريستي را فراهم كرده تا با ترانزيت اين مواد به تقويت خود پرداخته و بي‌ثباتي سياسي، اقتصادي و اجتماعي را تشدید كنند. تاجيكستان، قرقيزستان، قزاقستان، ازبكستان و تركمنستان، مناطقي جذاب و مناسب براي قاچاق مواد مخدر به حساب مي‌آيند. اين كشورها در ميان بزرگ‌ترين توليدكنندگان مواد مخدر و مناسب‌ترين بازارهاي مصرف يعني اروپاي غربي واقع شده‌اند و از يك‌طرف در همسايگي هلال طلايي (افغانستان، پاكستان و ايران) قرار دارند و از طرف چين به مثلث طلايي (برمه، لائوس و تايلند‌- بزرگ‌ترين توليد‌كنندگان غيرقانوني ترياك) وصل مي‌شوند. تاجيكستان، تركمنستان و ازبكستان با افغانستان مرز مشترك دارند. فروپاشي شوروي و آزاد شدن اين كشورها مجموعه‌اي از مشكلات را براي آنها به ارث گذاشته كه چالش‌هاي مرزي مهم‌ترين آنهاست. نامشخص بودن مرزها فرصت مناسبي را براي قاچاقچيان مواد مخدر فراهم كرده تا در نبود يك توافق جامع بر سر مرزها بتوانند اهداف خود را پيگيري كنند. فقر و بي‌سوادي در منطقه باعث شده تا گروه‌هاي مختلف قاچاق شكل بگيرد. با افزايش تدابير امنيتي ازسوي كشورهايي چون پاكستان و تركيه و به ويژه ايران، آسياي مركزي به عنوان مهم‌ترين مسير عبور غيرقانوني به حساب مي‌آيد كه مطابق آمارهاي سازمان ملل (سال 2010) ۲۱درصد مواد مخدر توليدشده در افغانستان از طريق مسير شمالي قاچاق مي‌شود. طبق گفته مقامات محلي قزاقستان، مهم‌ترين ابزارهاي انتقال مواد از طريق اين كشور، مسير ريلي و از طريق افراد بزرگسال و در درون بسته‌هاي مسافرتي به مقصد مسكو است و به علت فقدان ترتيبات مناسب بانكي و كمبودهاي زيرساختي، پولشويي نيز به عنوان بال مكمل قاچاق عمل مي‌كند. در قرقيزستان، اكثر گروه‌هاي درگير در قاچاق مواد مخدر، ترياك افغانستان را بسته‌بندي مجدد كرده و به شيوه‌هاي مختلف به روسيه و اروپاي غربي ارسال مي‌كنند. تاجيكستان، بهترين مسير براي انتقال مواد مخدر افغانستان به سمت روسيه و اروپاست. تركمنستان نيز مسير ترانزيتي مهمي براي گذر مواد مخدر افغانستان به روسيه و غرب به حساب مي‌آيد. به گفته مقامات تركمنستان، هتل‌ها و كازينوهاي اين كشور دراختيار گروه‌هاي تروريستي است كه پولشويي قاچاق را هم انجام مي‌دهند. ازبكستان هم بخشي از مسير غيرمستقيم اما مهم براي قاچاق مواد به مقصد روسيه و اروپا و در واقع، مسير عبور مواد مخدر ترانزيت شده از قرقيزستان و تاجيكستان است كه كشفيات زيادي از مواد افغانستان را گزارش كرده است. آمارها نشانگر افزايش تعداد زنان درگير در قاچاق از 3 به 10درصد است. قاچاق مواد مخدر در اين كشورها رابطه مستقيمي با فقر دارد و خانواده‌هاي فقير، بيشترين تعداد قاچاقچي را تشكيل مي‌دهند. موقعيت‌هاي محدود توسعه اقتصادي نيز وضعيت را تشديد كرده و اين كشورها را در مقابل فعاليت‌هاي مجرمانه بسيار آسيب‌پذير كرده است. مطابق آمارهاي بين‌المللي (سال 2010) بيش از يك ميليون نفر در آسياي مركزي هرويين افغانستان را مصرف مي‌كنند. رشد استفاده از هرويين به شيوه تزريقي و استفاده از سوزن مشترك، عامل اصلي گسترش ايدز در منطقه بوده و آمارها نشان مي‌دهد كه 52 هزار نفر در منطقه مبتلا به ايدز هستند. افزايش جرايم مرتبط با مواد مخدر از ديگر هزينه‌هاي اجتماعي است كه تاثيرات فزاينده‌اي براي دولت‌ها به همراه آورده است. قزاقستان و ازبكستان بالاترين ميزان جرايم مرتبط با قاچاق مواد مخدر را دارند و قاچاق مواد پيامدهاي منفي براي ثبات اجتماعي، اقتصادي، سياسي و قانوني و فرآيند اصلاحات دموكراتيك
در پي آورده است...»

 

طالبان تا چند وقت به ادعاي خود مفتخر خواهد بود؟

دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم ملل متحد UNODC در گزارشي كه نوامبر امسال، همزمان در وين و كابل منتشر شد، ادعاي طالبان درباره كاهش كشت خشخاش و توليد ترياك و هرويين را تاييد و اعلام كرد كه براساس گزارش منطقه‌اي و تصاوير ماهواره‌اي، كشت خشخاش در افغانستان نسبت به سال 2022 حدود 95درصد كاهش يافته كه اين كاهش، بر توليد ترياك و هرويين و همچنين، درآمد خشخاش‌كاران هم تاثير گذاشته است. اين گزارش و مهر تاييد سازمان ملل بر ادعاي طالبان درحالي منتشر شده كه نوامبر پارسال، سازمان ملل در گزارش خود از افزايش 32درصدي كشت خشخاش در افغانستان، آن‌هم در اولين سال اشغال دوباره اين كشور توسط طالبان خبر داد و اعلام كرد: «در سال 2022 وسعت مزارع خشخاش افغانستان با افزايش 56 هزار هكتاري نسبت به سال 2021 به 233 هزار هكتار رسيده اما به دليل خشكسالي گسترده در افغانستان، ميزان توليد ترياك كاهش يافته به اين معنا كه در سال 2021 از هر هكتار 38.5 كيلو ترياك به دست مي‌آمد اما سال 2022 ميزان برداشت ترياك از هر هكتار به 26.7 كيلو رسيده و بنابراين، مجموع توليد ترياك در سال 2022 حدود 6200 تن و ميزان توليد هرويين حدود 350 تا 580 تن (با خلوص مرفين 50 تا 70درصد) است اما با وجود كاهش توليد، درآمد كشاورزان از فروش ترياك از 425 ميليون دلار در سال 2021 به يك ميليارد و ۴۰۰ ميليون دلار در سال 2022 افزايش پيدا كرده است.»

حالا با گذشت يك سال، سازمان ملل در گزارش جديد خود يافته‌هاي متفاوتي درباره وضعيت توليد ترياك در افغانستان ارايه داده است؛ طبق اين گزارش و مستند به مشاهدات ثبت‌شده تا نوامبر 2023، در 13 ولايت افغانستان، وسعت مزارع خشخاش به كمتر از 1000 هكتار رسيده و فقط در دو ولايت بدخشان و قندهار، وسعت مزارع خشخاش بالاي 1000 هكتار است،
19 ولايت به طور كامل از كشت خشخاش پاك شده‌اند، در ولايت هلمند كه طي دهه اخير، قطب كشت خشخاش افغانستان بوده، وسعت مزارع خشخاش از 122 هزار هكتار به 150 هكتار، در ولايت قندهار، از 29 هزار هكتار به 3500 هكتار و در ولايت فراه از 16 هزار هكتار به 150 هكتار رسيده، وسعت مزارع خشخاش در كل كشور از 233 هزار هكتار در سال 2022 به 10800 هكتار در سال جاري رسيده و با درنظر گرفتن كاهش 95درصدي كشت خشخاش، اگر از هر هكتار حدود 31 كيلو ترياك برداشت شود، امسال مجموع ترياك توليدشده در افغانستان حدود 333 تن و مجموع هرويين توليدشده حدود 24 الي 38 تن (با خلوص مرفين 50 تا 70درصد) است كه در اين صورت، درآمد خشخاش‌كاران هم به حدود 110 ميليون دلار كاهش خواهد يافت. كارشناسان سازمان ملل در اين گزارش بدون رد يا تاييد ادعاي طالبان، شكست اين گروه افراطي در مقابله با كشت خشخاش را هم پيش‌بيني و تاكيد كرده‌اند كه امحاي مزارع خشخاش در افغانستان، درحالي صورت گرفته كه كشت جايگزين ازجمله پنبه و باميه و نخودفرنگي و ذرت با توجه به محدوديت فصل كاشت، به اندازه فروش ترياك درآمدزايي نداشته و حتي سود برداشت از دو ميليون و ۳۰۰ هزار هكتار مزرعه گندم هم در مقايسه با خشخاش چشمگير نبوده به‌خصوص كه ميزان گندم به دست آمده در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲ كاهش ۸درصدي داشته. كارشناسان سازمان ملل در اين گزارش اعلام كرده‌اند كه با وجود اختصاص 68درصد مزارع خشخاش در ولايات هلمند، قندهار، فراه و ننگرهار به كشت جايگزين همچون ذرت و پنبه و سبزيجات، واداشتن هزاران كشاورز به پيروي از اين وضع با دوام نيست چون علاوه بر اينكه شرايط اقليمي و جغرافيايي افغانستان اجازه ترويج كشت جايگزين در تمام ولايات را نمي‌دهد، اختلاف فاحش درآمد كشت جايگزين در مقايسه با سود چند برابري كشت خشخاش، عامل سرپيچي عن‌قريب بسياري از كشاورزان خواهد بود، چراكه به عنوان نمونه، درآمد به دست آمده از محصول هر هكتار مزرعه گندم در سال جاري ۷۷۰ دلار بوده درحالي كه توليد ترياك از هر هكتار مزرعه خشخاش ۱۰ هزار دلار درآمد دارد.

 

انبارهاي افغانستان هميشه لبريز از «كوكنار» است

با وجود گزارشي كه سازمان ملل به تازگي درباره كاهش 95درصدي كشت خشخاش در افغانستان ارايه داده، همسايگان شمالي و غربي افغانستان حاضر به پذيرش ادعاي طالبان نيستند، چون واقعيتي كه طي ماه‌هاي اخير با آن مواجه بوده‌اند، خلاف اين ادعاست. شهريور امسال، سازمان ملل در گزارشي گفته بود كه 19 كشور در آسياي ميانه، شرق و جنوب و غرب آسيا، اقيانوسيه، شرق و جنوب غربي آفريقا، اروپاي مركزي و شمالي، به بازارهاي عرضه شيشه افغانستان تبديل شده‌اند چنانكه ميزان كشفيات مت آمفتامين در اين كشورها در فاصله سال‌هاي 2017 تا 2021، با افزايش 12 برابري، به 29.7تن رسيده و شواهد نشان مي‌دهد كه در مناطق مختلف افغانستان، كارگاه‌هاي توليد شيشه در حال افزايش است. درحالي كه كاهش كشت خشخاش در افغانستان مي‌تواند پوشش استتاري براي روند رو به افزايش توليد مواد روانگردان در اين كشور محسوب شود، طالبان طي ماه‌هاي اخير در واكنش به اعتراض دولت‌هاي ايران و آسياي ميانه درباره غيرواقعي بودن ادعاي كاهش كشت خشخاش و توليد مواد به دليل تداوم كشفيات مخدرها، مدعي شده كه از فروردين پارسال براي مقابله با تجارت مواد، بيش از 5700 عمليات مبارزه با مواد مخدر انجام داده، بيش از 4700 متهم به توليد و قاچاق مواد مخدر دستگير كرده، بيش از ۶۰۰ كارخانه بزرگ و كوچك توليد هرويين از بين برده، بيش از ۳ هزار تن انواع مواد مخدر، شامل ترياك، شيشه، هرويين و حشيش كشف و ضبط كرده و بنابراين، كشفيات همسايگانش، محموله‌هايي از ذخاير انبارهاي افغانستان بوده و توليد جديدي در افغانستان اتفاق نيفتاده است....

گزارش‌هاي دهه اخير سازمان ملل البته صحت اين پاسخ طالبان را مخدوش مي‌كند. از سال 2001 و بعد از حمله نظامي امريكا و نيروهاي ناتو به افغانستان و روي كار آمدن دولت مركزي در اين كشور، كشت خشخاش و توليد ترياك و هرويين در ولاياتي رونق گرفت كه از اختيار دولت مركزي خارج بود و به اشغال طالبان، شبه‌نظاميان تروريست و مخالفان دولت درآمده بود. طي 22 سال اخير، انبارهاي افغانستان هيچ‌گاه از ترياك خالي نشد و حتي در سال‌هايي كه آفت‌زدگي مزارع خشخاش به كاهش توليد ترياك منجر شد، انبارهاي افغانستان خالي نبود. به نظر مي‌رسد، ترفند طالبان در اعلام و اجراي «مبارزه با تجارت مواد» مرهون خاطرات همان سال‌هاست؛ سال‌هايي كه تنها منبع تغذيه مالي طالبان و هم پيمان‌هاي مخالف دولت مركزي، قاچاق ترياك و هرويين افغانستان بود و هرخيز قيمت، مساوي بود با درآمد بيشتر. ترياك موجود در انبارهاي افغانستان كه در واقع، ترياك خشك محسوب مي‌شود، نسبت به توليد جديد، هم مرغوب‌تر است و هم گران‌تر. به عنوان مثال، در سال 2013 قيمت هر كيلو ترياك خشك 159 دلار و قيمت هر كيلو ترياك نو (توليد جديد)
143 دلار و در سال 2018، قيمت هر كيلو ترياك خشك 118 دلار و قيمت هر كيلو ترياك نو 98 دلار بوده و بنابراين، خالي شدن انبارها، نه تنها يك رخداد منفي نيست بلكه در معادلات بازار غيرقانوني تجارت مواد تاثير مثبت دارد كه به نظر مي‌رسد افراطيون طالب هم برخلاف ادعاهايي كه طي 20 ماه اخير مطرح كرده‌اند، به دنبال همين مقصود بوده‌اند كه سازمان ملل هم به صورت غيرمستقيم اين واقعيت را در گزارش اخير خود تاييد كرده وقتي در توضيح قيمت خرده‌فروشي ترياك در افغانستان اعلام مي‌كند: «قيمت ترياك معمولا از پويايي بازار پيروي مي‌كند و با عرضه مرتبط است. طي سال‌هاي اخير، توليد بالاي ترياك در افغانستان، كاهش قيمت را به دنبال داشت. سال 2010 به دنبال كاهش برداشت ترياك، قيمت افزايش داشت (سال 2011 قيمت هر كيلو ترياك به بيش از 300 دلار رسيد و در اين سال كشاورزان افغانستان بيش از يك ميليارد و 400 ميليون دلار از فروش ترياك درآمد داشتند كه اين رقم درآمد، بي‌سابقه بود و در سال‌هاي پس از آن هم ديگر تكرار نشد) در‌حالي كه طي سال‌هاي 2017 تا 2021 با عكس اين اتفاق مواجه بوديم (در سال 2017 وسعت زمين‌هاي زير كشت خشخاش 328 هزار هكتار بود كه طي 43 سال اخير، بالاترين وسعت كشت خشخاش افغانستان محسوب مي‌شود و در اين سال بيش از
9 هزار تن ترياك در افغانستان توليد شد اما در سال 2017 درآمد خشخاش‌كاران به حدود 420 ميليون دلار تنزل پيدا كرد) بعد از اعلام ممنوعيت كشت خشخاش از آوريل 2022 بين ماه‌هاي آگوست و اكتبر امسال هم قيمت‌ها افزايش يافته كه احتمالا واكنش جديد به كاهش شديد كشت خشخاش و الزام كشاورزان به ممنوعيت كشت است. در بهار و اوايل تابستان امسال، قيمت ترياك اندكي كاهش داشت و هر كيلو ترياك حدود 325 دلار فروخته شد اما از آگوست 2023، قيمت هر كيلو ترياك به 408 دلار افزايش يافته كه اين قيمت طي 20 سال اخير بي‌سابقه است و در سپتامبر 2023، قيمت هر كيلو ترياك در افغانستان به بيش از 450 دلار رسيده كه نسبت به سپتامبر 2021 حدود 5برابر گران‌تر شده است.»

 

يك تقليد ناشيانه

يك فرض ديگر هم مي‌توان در اين ميان متصور شد؛ سركرده جديد طالبان قصد دارد «ملا عمر» شود؛ جولاي سال 2000 ملا عمر در يك پيام راديويي از كشاورزان افغانستان خواست كه كشت خشخاش و توليد ترياك را متوقف كنند و تداوم اين ممنوعيت را به حمله و مداخله نظامي امريكا مشروط كرده بود. تا سپتامبر 2001 وسعت مزارع خشخاش در افغانستان از 82 هزار هكتار به 7600 هكتار و ميزان ترياك توليد شده به كمتر از 190 تن رسید كه به دنبال حمله امريكا و متحدانش به افغانستان و پس از سقوط طالبان، اين ممنوعيت هم طبق وعده ملا عمر نقض شد. اگر آخوندزاده چنين قصدي را دنبال مي‌كند، نه امروز، سال 2000 است و نه آخوندزاده به جاي ملا عمر فرض مي‌شود. امروز و در عصر ارتباطات كه فساد جنسي سران طالب، كمتر از يك هفته در صدر اخبار شبكه‌هاي اجتماعي مي‌نشيند، به نظر مي‌رسد اقدام آخوندزاده، چه فرماني كه فروردين پارسال براي ممنوعيت تجارت مواد داد و چه تبليغاتي كه اعوانش در اين ۲۰ ماه راه انداخته‌اند، بهايي است كه طالبان مي‌خواهد بابت كسب مقبوليت ديپلماتيك در جامعه جهاني بپردازد درحالي كه انزواي سياسي و اقتصادي طالبان در اين دور جديد از حكمراني، حتي با دوران ملاعمر قابل مقايسه نيست. تغييرات اقليمي، كمر افغانستان را شكسته و خشكسالي و تبعات آن، كل كشور را فراگرفته و حيات اين كشور متكي به اقتصاد تك‌محصولي، به رشته‌اي در حال گسستن بند است اما جامعه جهاني در واكنش به موج مرگ و فقري كه بر افغانستان سايه گسترده، فقط يك خواسته دارد؛ طالب‌هاي ديكتاتور از قدرت ساقط شوند. نمود بارز همبستگي جهان در تحريم يكپارچه نسل جديد طالبان را در روزهاي بعد از زلزله مهيب مهر ماه امسال مي‌توان مشاهده كرد؛ بعد از زمين‌لرزه‌هاي بالاي 5.5 و 6 ريشتر در ولايات غرب، شمال و شرق افغانستان كه ويراني گسترده و بيش از 11 هزار كشته و مصدوم داشت، نه تنها هيچ دولتي براي اشغالگران افغانستان پيام تسليت نفرستاد، معدودي از سران دولت‌هاي اروپا، آسيا، خاورميانه و آفريقا هم در پيام‌هاي خود به صراحت با «ملت افغانستان» ابراز همدردي كردند... .

 

ممنوعيت تجارت مواد در افغانستان ارتفاع موج فقر را افزايش خواهد داد

ويليام برد، تحليلگر موسسه صلح ايالات‌متحده، در گزارشي كه 8 ژوئن ۲۰۲۳ منتشر شد با ابراز نگراني از تاثيرات منفي توقف توليد ترياك براي افغانستان و جهان نوشت: «تصاوير ماهواره‌اي و تحقيقات ديويد منسفيلد، محقق مستقلي كه بيش از 25 سال در مورد اقتصاد و توليد ترياك در افغانستان كار كرده، نشان مي‌دهد كه فرمان ممنوعيت كشت خشخاش از آوريل 2022 به طرز چشمگيري موفق بوده و افغانستان ممكن است
بار ديگر و همچون سال 2001 به كاهش 90درصدي كشت نزديك شود كه يك دستاورد غيرقابل انكار است علاوه بر اينكه برخلاف ممنوعيت قبلي كه فقط توليد ترياك را شامل مي‌شد و تجارت مواد افيوني را مجاز مي‌دانست، اين‌بار نه فقط كشت خشخاش، بلكه تجارت و فرآوري مواد افيوني هم ممنوع شده اما اين ممنوعيت براي افغان‌ها و جهان بد است. اين ممنوعيت يك پيروزي در مبارزه با مواد مخدر نيست و پيامدهاي منفي اقتصادي و انساني خواهد داشت. طالبان با تكرار ممنوعيت مشابه موفق خود در سال 2001 دوباره ممنوعيت تقريبا كامل كشت خشخاش؛ مهم‌ترين محصول كشاورزي افغانستان را به اجرا درآورده اما بايد از وسوسه مثبت نگري به ممنوعيت كنوني به دليل وضعيت اقتصاد افغانستان و وضعيت انساني اين كشور اجتناب كرد. اين ممنوعيت هزينه‌هاي اقتصادي و انساني هنگفتي را بر افغان‌ها تحميل مي‌كند و چنانكه منسفيلد پيش‌بيني كرده احتمالا آمار مهاجرت به كشورهاي اطراف و سپس به تركيه و اروپا افزايش خواهد يافت. اگرچه ضروري است كه اقتصاد مواد مخدر افغانستان در دراز‌مدت حذف شود تا حداقل، اعتياد گسترده در اين كشور هم مهار شود اما ممنوعيت فعلي، فاقد هرگونه استراتژي توسعه بوده و زماني كه اقتصاد افغانستان بسيار ضعيف است و هيچ منبع درآمد جايگزين هم براي كشاورزان و كارگراني كه از كشت خشخاش و توليد ترياك ارتزاق مي‌كردند ديده نشده، اين ممنوعيت حتي ممكن است به چالش‌هاي داخلي براي خود طالبان منجر شود علاوه بر اينكه در درازمدت، منافع پايداري از مبارزه با مواد مخدر در افغانستان يا در جامعه جهاني حاصل نمي‌شود.»

در بخش ديگري از اين گزارش در توضيح خسارات ناشي از ممنوعيت فراگير تجارت مواد افغانستان آمده است: «شوك اقتصادي ناشي از ممنوعيت ترياك بسيار زياد است چنانكه طبق محاسبه منسفيلد، بدون احتساب اثرات نامطلوب بر فرآوري اوليه، تجارت، حمل و نقل و صادرات و اقتصاد روستايي، ميزان خسارات ناشي از گرسنگي و سوءتغذيه و بيكاري و مشكل معيشتي هزاران كشاورز و كارگري كه شغل‌شان را از دست داده‌اند، بيش از يك ميليارد دلار در سال برآورد شده و پيش‌بيني مي‌شود كه جمعيت فقير و محروم افغانستان به مراتب بيش از سال قبل تحت فشار قرار بگيرند چون حتي اتكا به جايگزيني كشت گندم يا محصولات باغي و زراعي براي اقتصاد روستايي افغانستان و به خصوص براي كشاورزاني كه مزارع كوچكي دارند و براي كارگراني كه اصلا زميني براي كشاورزي ندارند، يك راهكار بي‌دوام است.»

برد گزارش خود را با اين سوال به پايان مي‌برد: «آيا ممنوعيت كشت خشخاش براي سال دوم ادامه خواهد يافت يا خير؟ ممنوعيت توليد ترياك در طول سال‌هاي 2000 و 2001 موفقيت‌آميز بود اگرچه همان زمان هم نشانه‌هايي از مقاومت در برابر اين ممنوعيت وجود داشت كه به نظر مي‌رسد اين مقاومت در تضعيف جايگاه سياسي طالبان در مناطق روستايي و بستر‌سازي براي حضور نيروهاي بين‌المللي بعد از 11 سپتامبر تاثير داشت اما همين شواهد نشان مي‌دهد كه حتي در آن زمان هم تداوم اين ممنوعيت دشوار بود و اگر طالبان در قدرت باقي مي‌ماندند، اين ممنوعيت دوام نداشت. حالا هم مي‌توان انتظار داشت اجراي اين ممنوعيت براي سال دوم با مقاومت فزاينده‌اي به خصوص از سوي تجار قدرتمند و مالكان مزارع وسيع خشخاش در نواحي جنوب و جنوب غربي كشور كه خاستگاه اصلي طالبان محسوب مي‌شود، مواجه باشد و مخالفان حتي عليه ادامه ممنوعيت تجارت مواد با يكديگر متحد شوند و در غيراين صورت، تداوم ممنوعيت تا سال 2024 حتما به يك فروپاشي سياسي در ساختار قدرت طالبان منجر مي‌شود تا از اين طريق، ممنوعيت تجارت مواد به‌طور كامل ملغي شود.»


   سازمان ملل‌ :  وسعت مزارع خشخاش در كل كشور از 233 هزار هكتار در سال 2022 به 10800 هكتار در سال جاري رسيده و با در نظر گرفتن كاهش 95درصدي كشت خشخاش، اگر از هر هكتار حدود 31 كيلو ترياك برداشت شود، امسال مجموع ترياك توليدشده در افغانستان حدود 333 تن و مجموع هرويين توليدشده حدود 24 الي 38 تن (با خلوص مرفين 50 تا 70درصد) است كه در اين صورت، درآمد خشخاش‌كاران هم به حدود 110 ميليون دلار كاهش خواهد يافت. در بهار و اوايل تابستان امسال، قيمت ترياك اندكي كاهش داشت و هر كيلو ترياك حدود 325 دلار فروخته شد اما از آگوست 2023، قيمت هر كيلو ترياك به 408 دلار افزايش يافته كه اين قيمت طي 20 سال اخير بي‌سابقه است و در سپتامبر 2023، قيمت هر كيلو ترياك در افغانستان به بيش از 450 دلار رسيده كه نسبت به سپتامبر 2021 حدود 5 برابر گران‌تر شده است.

 

ارسال دیدگاه شما

ورود به حساب کاربری
ایجاد حساب کاربری
عنوان صفحه‌ها
کارتون
کارتون