پيامدهاي اقتصادي بحران در درياي سرخ
محمود فاضلي
جنگافروزيهاي رژيم صهيونيستي در غزه و بمبارانهاي وحشيانه آن موجب واكنشهايي در منطقه شده است. نيروهاي دريايي يمن هشدار دادند تا زماني كه تجاوزات اسراييل به غزه و جناياتش عليه ملت فلسطين ادامه يابد به هيچ كشتي اسراييلي و كشتي‌هايي كه مقصد آنها اراضي اشغالي فلسطين باشد، اجازه عبور از تنگه باب‌المندب و درياي سرخ را نخواهند داد. يمنيها اعتقاد دارند بروز هر جنگي براي امريكا هزينه زيادي خواهد داشت و آنها بايد از درياي سرخ و مناطق اشغالي در يمن، خارج شوند. آنها مسوول تبعات تمامي تحركات خصمانه و جنايتكارانه عليه يمن هستند .
بحران اخير در درياي سرخ و وادار شدن شركت‌هاي كشتيراني به دور زدن آفريقا براي انتقال بار خود به اروپا تاخيرات جدي در عرضه كالاهاي مصرفي چون يخچال، تلويزيون، رايانه و خودرو از آسيا ايجاد كرده است. اين موضوع حتي از روزهاي نخست، مشكلات اقتصادي عديده‌اي را براي اسراييل به وجود آورد. در يكي از اولين تاثيرات اين رويداد، قيمت اكثر كالاهاي وارداتي در سرزمينهاي اشغالي دست‌كم 20 درصد افزايش يافت. شركت «چاستوويتز» يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي وارد‌كننده مواد غذايي و بهداشتي در اسراييل اعلام كرد، از اين پس تمامي كالاهايش را با افزايش قيمت حداقل 20 درصد عرضه خواهد شد.
اخلال جديد در زنجيره تامين پس از مشكلات ناشي از شيوع ويروس كوويد 19 در سالهاي 2020 و 2021 كه بهعنوان عامل اصلي تورم در كشورهاي غربي معرفي شده است، انتظار ميرود موجب موج جديدي از افزايش قيمت كالا و خدمات شود. نرخ حمل و نقل كانتينري بين آسيا، اروپا و امريكا بهدليل كاهش ظرفيت حمل‌ونقل در حال افزايش است. قيمت حمل كانتينر 12 متري از آسيا به شمال اروپا از قيمت 4000 دلار عبور كرده كه نسبت به دوره قبل از بروز تنش در منطقه، به ميزان 173 درصد افزايش داشته است. قيمت حمل كانتينر از آسيا به مديترانه نيز به 5175 دلار رسيده است.
شركت دانماركي مرسك نيز اعلام كرد 4 كشتي از 5 كشتي باري كه در درياي سرخ گير افتاده بودند را به سمت كانال سوئز باز مي‌گرداند و مسير طولاني‌تر آفريقا را براي دوري از احتمال حملات در اين منطقه در پيش مي‌گيرد. اما پنج كشتي شركت مرسك كه عازم آسيا بودند، از كانال سوئز عبور كرده و در راه جنوب هستند تا از يمن بگذرند. شرايط خدمه اين كشتي‌ها و ده‌ها هزار محموله آن مشخص نيست. برنامه سفرهاي شركت مرسك نشان مي‌دهد 4 كشتي «جنوا، لوندرينا، ابا و گرترود: كه در روزهاي گذشته در جنوب درياي سرخ و بندر جده عربستان لنگر انداخته بودند، به سمت «دماغه اميد نيك» تغيير مسير داده‌اند. كشتي پنجم از يمن عبور نخواهد كرد.
بازگشت اين كشتي‌ها از كانال سوئز هزينه مجددي براي عبور از اين كانال به شركت كشتيراني مرسك تحميل مي‌كند و باعث تاخير در ارسال محموله‌ها و بالا رفتن هزينه سوخت براي دور زدن آفريقا مي‌شود. از كانال سوئز براي عبور يك سوم كشتي‌هاي باري دنيا استفاده مي‌شود و تغيير مسير اين كشتي‌ها به سمت جنوب براي دور زدن قاره آفريقا يك ميليون دلار هزينه مازاد سوخت براي هر سفر بين آسيا و شمال اروپا ايجاد مي‌كند.
انتظار ميرود بحران جديد حداقل در سه ماهه اول سال جديد، بندر «پيره آس» يونان را نيز به عنوان يكي از مهمترين بنادر مديترانه براي انتقال كالاهاي آسيايي به اروپا، تحت‌تاثير قرار دهد. ورود كشتي‌ها به بندر يادشده دو تا چهار هفته تاخير خواهند داشت چرا كه چند شركت بزرگ كشتيراني خطوط تصميم گرفتند سه خط هفتگي خود از آسيا به بندر پيره آس را متوقف كنند.
همزمان ساير شركت‌هاي بزرگ حمل‌ونقل كانتينري ،مسير كشتي‌هاي خود را بهعلت حملات چريكهاي حوثي تغيير دادند.
بندر پيره آس يكي از دروازههاي اصلي صادرات خودروهاي برقي چيني به بازارهاي اروپايي است. موقعيت ممتاز اين بندر در زمينه انتقال كالاهاي چيني به اروپا از يك سو و پهلوگيري كشتي‌هاي ويژه گردشگران غول‌پيكر موجب افزايش چرخش مالي سازمان بندر فوق به ميزان 13 درصد و افزايش سود قبل از بهره و ماليات به ميزان 32.5 درصد و سود خالص به ميزان 39.9 درصد در 9 ماهه اول سال در مقايسه به دوره نسبي سال 2022 شده است.
امريكا در 19 دسامبر يك عمليات چند مليتي براي حفاظت از تجارت در درياي سرخ به راه انداخت. امريكا ابتدا به همراه 12 كشور ديگر ادعا كردند كه حملات در درياي سرخ يك مشكل بزرگ بين‌المللي و غيرقابل قبول است. به ادعاي امريكا تهديد جاني، اقتصاد جهاني و جريان آزاد تجارت در آبراه‌هاي حياتي منطقه غير قابل قبول است و هيچ توجيه قانوني براي هدف قرار دادن عمدي كشتي‌هاي غيرنظامي و تجاري وجود ندارد. وزير خارجه امريكا نيز در روزهاي اخير تاييد مي‌كند كه حملات ارتش يمن به كشتي‌هاي اسراييلي يا كشتي‌هايي با مقصد فلسطين اشغالي به‌طور مستقيم به منافع بيش از 40 كشور صدمه زده و موجب تعطيلي 20 درصد از حجم ترابري دريايي شده است.
امريكا، استراليا، بحرين، بلژيك، كانادا، دانمارك، آلمان، يونان، ژاپن، هلند، نيوزيلند و انگليس در بيانيه‌اي مشترك به رهبري واشنگتن خواستار پايان فوري «حملات غيرقانوني» و آزادي كشتي‌هاي توقيف‌شده و خدمه آنها شدند. امريكا اميدوار بود كه با راه‌اندازي يك نيروي دريايي جديد، با عمليات ارتش يمن در درياي سرخ مقابله كند اما يك هفته پس از راه‌اندازي آن، گروهي از متحدان امريكا عملا از آن كنار كشيدند. فرانسه، ايتاليا و اسپانيا دو متحد اروپايي امريكا كه به عنوان مشاركت‌كنندگان در عمليات نگهباني از درياي سرخ از آنها نام برده شده است با تاييد خروج خود از اين ائتلاف، از تحويل كشتي‌هاي جنگي خود به فرماندهي امريكا خودداري كردند.
تحليلگر امور بينالملل