مصيبت اينجاست؛ سيستان و بلوچستان
گزارش «اعتماد» از وضعيت بحراني مردم استان سيستان و بلوچستان و هشدار دوباره براي وقوع سيلاب
استاندار اسبق سيستان و بلوچستان: نقش زمان در امدادرساني مهم است براي همين ستاد بحران مي‌توانست خود را مستقل از انتخابات بداند و نقش ويژه‌اي ايفا كند
يكي از شهروندان: اينجا شب‌ها برخي از مردم گريه مي‌كنند و نمي‌توانند بخوابند
گروه حوادث
سازمان هواشناسي، نسبت به خطر تكرار وقوع سيلاب در جنوب شرق كشور هشدار داده و تاكيد كرده است كه امروز در سيستان و بلوچستان همچنان خطر سيلاب وجود دارد.
طي روزهاي اخير ويديوهايي كه از وقوع سيل در استان سيستان و بلوچستان در فضاي مجازي و رسانه‌ها منتشر شده به درستي وضعيت اسفبار اين استان خصوصا بخش جنوبي آن را به تصوير كشيده است. عدم مديريت بحران توسط مقامات و مسوولان و بي‌توجهي به هشدارهاي سازمان هواشناسي نسبت به روز پانزدهم اسفند ماه فاجعه‌اي ديگر در بلوچستان رقم زده است.
يكي از اهالي شهرستان دشتياري كه زني جوان است در مورد وضعيت بحراني اين منطقه به «اعتماد» مي‌گويد: «شب حادثه خواب بوديم كه بارندگي‌ها شروع شد. بعد هم آب وارد خانه‌مان شد و چون ديوارهاي خانه‌مان از گل ساخته شده همه خراب شد و تمام اسباب اثاثيه‌مان را آب برد. من و همسرم دو فرزند دوقلوي‌مان را سريع بغل كرديم و بالاي تپه رفتيم. بيشتر از 10روز است كه در وضعيت بدي به سر مي‌بريم. در خيمه (چادر) هستيم، اما هيچ امكاناتي نداريم. خورد و خوراك ما و اهالي منطقه دشتياري از شهرهاي مختلف بلوچستان توسط سوخت‌بران تامين مي‌شود.» يكي ديگر از شهروندان نيز مي‌گويد: «وضعيت اينجا را نمي‌دانم چطور توصيف كنم. اينجا ما را جزو آدم حساب نمي‌كنند. راه‌هاي ارتباطي روستاها بسته و مواد غذايي كم است و گاز هم نداريم. اينجا شب‌ها برخي مردم به خاطر بلايي كه سرشان آمده، گريه مي‌كنند و نمي‌توانند بخوابند.»
ضعف وزارت نيرو و فقدان سند جامع توسعه منابع آبي در سيستان و بلوچستان باعث سيل در اين استان شده است
«علي اوسط‌هاشمي»، استاندار اسبق سيستان و بلوچستان در مورد وقوع سيلاب به «اعتماد» مي‌گويد: «آنچه در فضاي مجازي در مورد سيلاب انعكاس دارد، فراتر از آني است كه صدا و سيما پوشش مي‌دهد. هر چند به اين مهم دير پرداخت شده است، اما در حال حاضر با تاكيدي كه صورت گرفته بايد خدمات‌رساني در ميدان بهتر خودش را نشان دهد. آثار اين مهم را هم بايد خود مردم اين منطقه احساس كنند، ولي يك جريان مردمي در جهت كمك به اين قشر از اقشار جامعه نيز مي‌تواند كمك‌رسان باشد. ستادهاي انتخاباتي كه شور به پا كرده و اين همه مردم را ترغيب مي‌كردند خوب است كه ظرفيت ايجاد كنند و از همين زمينه‌ها براي ياري رساندن به مردم كمك بگيرند. اگر شعار مردمي است، مردم همين اقشار آسيب‌خورده هستند كه مي‌بينيد. بهتر است ستادهايي كه براي انتخابات فعال بود در راستاي ياري رساندن به مردم دوباره فعال شود، چون آسيب به شدت بالاست. وسعت و جمعيت مناطق آسيب‌ديده بالاست حالا حساب كنيد اين وسعت و جمعيت داخل آب باشند. دسترسي‌ها هم قطع و خدمات هم به حداقل رسيده و محدوديت‌هايي هم در اين ميان وجود دارد. اين مشكلات آسيب را مضاعف كرده است. مقطع انتخابات هم اين مهم را تحت‌الشعاع قرار داد و شدت آسيب را بيشتر كرد. يعني ستاد بحران مي‌توانست خود را مستقل از انتخابات بداند و نقش فراتر و ويژه‌اي ايفا كند. صدا و سيما نيز بايد فايل خاصي براي اين امر در كنار ترغيب مردم براي حضور به پاي صندوق‌هاي راي در نظر مي‌گرفت و مردم را به حضور در امر خير و دستگيري از مردمان دشتياري ترغيب مي‌كرد. اين موارد بايد همزمان صورت مي‌گرفت. هر پديده‌اي (سيل، زلزله و…) براي امداد و نجات يك زمان مشخص دارد. اگر در همان ساعات اوليه امدادرساني صورت بگيرد تعداد تلفات كاهش مي‌يابد، اما اگر دو، سه روز بعد تازه خدمات‌رساني آغاز شود به جاي ۱۰ كشته، صد كشته را بايد از زير آوار درآورند. اين مقايسه زماني است. يعني نقش زمان در كاهش آسيب و جلوگيري از افزايش وسعت خسارت يك ضرورت است. مهم‌تر از اين موارد توجه به زيرساخت‌هاست. با توجه به اينكه سيلاب همه ساله در استان سيستان و بلوچستان رخ مي‌دهد چه بررسي‌هاي ميداني و كارشناسانه‌اي صورت گرفته است؟! علل بروز حوادث پي در پي و همه ساله سيل در استان سيستان و بلوچستان به ضعف وزارت نيرو و فقدان سند جامع توسعه منابع آبي در اين منطقه خشك برمي‌گردد. به عنوان مثال آقاي محرابيان، وزير نيرو اعلام كرده كه ظرف سه روز ۴۰۰ ميليمتر باران باريده است. چه اقدامي جهت جمع‌آوري بارش ۴۰۰ ميليمتر باران ارايه شده است! آيا صرف وجود چند سد آن هم در اين استان وسيع كفايت مي‌كند؟ سدهايي هم كه در حال حاضر اشاره مي‌شود مانع خسارت بيشتر شدند براي گذشته هستند. بايد ديد سدهايي كه اشاره مي‌شود چقدر پيشرفت كرده است! بايد بررسي شود علل و اساس اصلي وقوع حوادث سالانه مثل سيل در اين خطه چيست؟ اين اساس كار است. وقتي وزير نيرو و برخي ديگر از وزرا در منطقه حاضر مي‌شوند بايد به اين موارد توجه كنند و اين موضوع را در دستور كار خود قرار دهند، چون امدادرساني كم و زياد صورت مي‌گيرد، اما نجات‌دهنده موضوع اصلي نيست، چراكه چاره اصلي اصلاح زيرساخت‌هاست.»
مصيبت اين است كه دسترنج و حاصل زحمات جمعي كل كشاورزان با باران از بين برود
هاشمي در ادامه مي‌گويد: «بايد راهكارهايي انديشيده شود كه سرمايه مردم و دسترنج كشاورزان و دامداران به راحتي طعمه سيل قرار نگيرد و محتاج نهادهاي حمايتي نشود. در حال حاضر اگر توجه دولت معطوف به منطقه سيستان و بلوچستان هست بهتر است سريع تيمي از كارشناسان را به منطقه اعزام كند و از صندوق توسعه ملي اعتبار ويژه‌اي در نظر بگيرد كه هم سدهاي استان و هم پايين‌دست‌هاي آن تكميل شود و هم جريان آب‌هاي سطحي براي هدايت به منابعي كه امكان جمع‌آوري و نگهداري دارد، مشخص شود كه سفره‌هاي زيرزميني تقويت شود. ما نبايد بگذاريم آب كه نعمت است به اين راحتي تبديل به نقمت و زحمت شود. در سرزميني كه به عنوان سرزمين خشك از آن ياد مي‌كنيم و فرونشست زمين هم در آن مشاهده شده بايد جريان آب به خوبي هدايت شود، چون فرونشست زمين بر اثر توليد شدن منابع آب‌هاي زير زميني است. بهتر است اين جريان آب هدايت و به دشت‌هاي ممنوعه وارد و دشت‌هاي ممنوعه سيراب شود. توقف در جريان آب و جاري كردن آن به مناطق خشك يك هنر است. بحث اين است كه بايد از اين سيلاب درس گرفته شود. حضور مسوولان و وزيران بايد با ابعاد مختلف همراه شود. وقتي وزير با كارشناسان خود وارد منطقه مي‌شود نبايد نگاه‌شان فقط به مسائل روزمره و حال حاضر مردم بلوچستان باشد، بلكه بايد علاج اين واقعه را در نظر بگيرند. مسوولان و وزرا بايد دو نگاه مختلف به اين استان داشته باشند؛ يك نگاه براي حل مشكل در اين مقطع زماني و يك نگاه عميق نيز براي عبور از اين نوع تهديدها و بحران‌ها در سال آينده. در حال حاضر بخش جنوبي استان يعني بلوچستان منبع تامين بسياري از صيفي‌جات كشور است. بنابراين بايد به اين منابع ملي كه توام با صادرات نيز است، اهميت داده شود. ببينيد گفتند؛ اگر مومن در يك مسير دوبار گزيده شود از درجه ايمانش كاسته مي‌شود. هر روز اعلام مي‌شود كه مقدار زيادي نفت صادر مي‌شود خب بخشي از آن هم براي اين منطقه و عبور از چرايي وقوع اين حوادث در نظر بگيرند. صرف امداد كفايت‌كننده نيست، اما يك ضرورت است. مصيبت اين است كه دسترنج و حاصل زحمات جمعي كل كشاورزان مناطق گرمسيري با باران مناطق كه شدت آن برابر يك‌سال تهران است از بين برود. در تهران ظرف يك‌سال ۴۰۰ ميليمتر باران نمي‌بارد، اما در اين منطقه ظرف سه روز ۴۰۰ ميليمتر باران باريده است. يعني دريا به روي مردم بلوچستان آمده است. براي اينكه دريا بر اين مردم غلبه نكند و آنها را سيل نبرد، نگاه وسيع به وسعت دريا مي‌طلبد.»
باراني كه از ۷ اسفند ماه ۱۴۰۲ در سيستان و بلوچستان آغاز شد تا امروز منجر به سرازير شدن سدها و جاري شدن سيلاب در بيش از ۱۵ شهرستان و ۱۹۰۰ روستا شده است. مردم بلوچستان به دليل رسيدگي نكردن مناسب به وضعيت فعلي از مسوولان گلايه دارند. به‌طوري كه روز شنبه دوازدهم اسفند ماه وزير كشور پس از برگزاري انتخابات و با تاخير راهي اين استان شد. چند روز پس از وقوع سيلاب صبح روز پانزدهم اسفند ماه زمين لرزه ۵.۶ ريشتري نيز در فنوج سيستان و بلوچستان رخ داد. محمدمهدي سجادي، مديرعامل هلال‌احمر در مورد جزييات اين زلزله گفت: «زلزله‌اي به بزرگي ۵.۶ در مقياس ريشتر در ۴۴ كيلومتري فنوج، سيستان و بلوچستان، ۶۷ كيلومتري گلمورتي، سيستان و بلوچستان و ۶۷ كيلومتري بنت، سيستان و بلوچستان در عمق ۸۰ كيلومتري سطح زمين، در ساعت ۷ و ۵۰ دقيقه صبح به وقوع پيوست.»
بر اساس برآورد اوليه از سيل سيستان و بلوچستان حدود ۶۴۰ ميليارد ريال به زيرساخت‌هاي مناطق عشايري شامل خطوط انتقال آب شرب، راه‌هاي دسترسي و چاه‌هاي مالداري عشاير خسارت وارد شده است. شيرزاد كمالي، مديركل امور عشاير استان سيستان و بلوچستان گفت: «بيشترين خسارات وارد شده به عشاير شهرستان‌هاي نيك‌شهر، قصرقند و سرباز تحميل شده است.»