خوانش دیگری از قطعنامه سازمان ملل درباره اسراییل
عمادالدین باقی
روز جمعه ۱۷ فروردین ۱۴۰۳ در خبرها دیدم شورای حقوق بشر سازمان ملل به عنوان بالاترین نهاد حقوق بشری سازمان، در حالی که رژیم اسراییل به بدترین عملیات نظامی خود پس از قطعنامه شورای امنیت مبنی بر لزوم آتش‌بس در غزه ادامه می‌دهد، درباره وقوع جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در غزه توسط اسرايیل، یک قطعنامه تصویب کرده و از جامعه جهانی خواسته تا اسرايیل را به خاطر احتمال جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در غزه، در جایگاه پاسخگویی قرار دهند و خواستار توقف ارسال سلاح به اسرايیل شد. قطعنامه شورای حقوق بشر تاکید کرده که هدف از تصویب این قطعنامه، جلوگیری از نقض بیشتر حقوق بشر در غزه است. این قطعنامه حکم دادگاه بین‌المللی لاهه درباره احتمال وقوع نسل‌کشی در غزه را به عنوان یکی از مستندات خود مطرح کرد. قطعنامه شورای حقوق بشر همچنین استفاده اسرايیل از مساله گرسنگی به عنوان یک ابزار جنگی را محکوم کرد که این عبارت قطعنامه سندی است بر نوع دیگری از جنایات اسراییل. شورای حقوق بشر همچنین از رژیم اسراییل به خاطر امتناع از همکاری با گروه‌های حقیقت‌یاب سازمان ملل برای بررسی وقوع جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در غزه انتقاد کرد. روز شنبه۱۸ فروردین برای اطلاع بیشتر به سایت خود شورای حقوق بشر سازمان ملل مراجعه کردم و دریافتم که چقدر اطلاعات به دلیل عدم مراجعه به منبع اصلی ناقص بوده و همه رسانه‌ها از روی دست هم کپی‌برداری می‌کنند. در واقع این شورا پنج قطعنامه صادر کرده نه یک قطعنامه. این پنج قطعنامه مربوط به وضعیت حقوق بشر در اراضی اشغالی فلسطین از جمله قدس شرقی، احقاق حقوق کودک و حمایت اجتماعی فراگیر، حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت، حقوق بشر در جولان اشغالی سوریه و رژیم صهیونیستی است. شهرک‌سازی در اراضی اشغالی فلسطین از جمله بیت‌المقدس شرقی و در جولان اشغالی سوریه است. جالب اینکه تعبیر اشغالگر را به کرات به کار برده است.
قطعنامه در مورد حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین، شورا با 42 رای موافق، 2 رای مخالف و 3 رای ممتنع، قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که در آن از اسرايیل، قدرت اشغالگر خواست فورا به اشغال سرزمین‌های اشغالی پایان دهد.
در مورد توقف شهرک‌سازی‌های اسرايیلی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین از جمله قدس شرقی و در جولان اشغالی سوریه، شورا با 36 رای موافق، 3 رای مخالف و 8 رای ممتنع قطعنامه‌ای را به تصویب رساند.
قطعنامه دیگر که در خبرها مطرح شده، این است که شورای حقوق بشر از اسرايیل خواست فورا محاصره نوار غزه و سایر انواع مجازات دسته‌جمعی را لغو کند و خواستار آتش‌بس فوری در غزه شد. شورا از همه کشورها خواست تا برای جلوگیری از ادامه انتقال اجباری فلسطینی‌ها به داخل یا خارج از غزه و توقف فروش، انتقال و انحراف تسلیحات، مهمات و سایر تجهیزات نظامی به اسرايیل، اقدام فوری انجام دهند.
این سازمان هدف قرار دادن غیرنظامیان از جمله در 7 اکتبر 2023 را محکوم می‌کند و خواستار آزادی فوری همه گروگان‌های باقیمانده، افراد بازداشت شده خودسرانه و قربانیان ناپدید شدن اجباری و همچنین تضمین دسترسی فوری بشردوستانه به گروگان‌ها و بازداشت‌شدگان مطابق با قوانین بین‌المللی است.در عین حال آنتونیو گوترش گفت: اما هیچ چیز مجازات دسته‌جمعی مردم فلسطین را توجیه نمی‌کند.
تاکید بر جلوگیری از ادامه انتقال اجباری فلسطینی‌ها به داخل یا خارج از غزه نیز مهم است.
یکی از نکات مغفول مانده و مهم در خبرها این است که قطعنامه تصویب شده توسط شورای حقوق بشر استفاده از هوش مصنوعی در درگیری‌هایی که ممکن است به جنایات بین‌المللی کمک کند را محکوم می‌کند.
نکته دیگر، لیست کامل کشورهای موافق و مخالف است که در فهم روندهای سیاسی و بین‌المللی حقوق بشر مهم است و نام رای‌دهندگان می‌تواند بخشی از این سوال را که چرا یک رژیم غدار می‌تواند جلوی چشم جهانیان به کشتار در غزه ادامه دهد، پاسخ می‌گوید و همزمان پرسش‌های زیادی را هم به وجود می‌آورد. اما غالبا لیست کامل را منتشر نکرده‌اند.
28موافق عبارتند از: الجزایر، بنگلادش، بلژیک، برزیل، بروندی، شیلی، چین، ساحل عاج، کوبا، اریتره، فنلاند، گامبیا، غنا، هندوراس، اندونزی، قزاقستان، کویت، قرقیزستان، لوکزامبورگ، مالزی، مالدیو، مراکش، قطر، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان، امارات متحده عربی و ویتنام.
6مخالف: آرژانتین، بلغارستان، آلمان، مالاوی، پاراگوئه و ایالات متحده.
و13رای ممتنع عبارتند از: آلبانی، بنین، کامرون، کاستاریکا، جمهوری دومینیکن، فرانسه، گرجستان، هند، ژاپن، لیتوانی، مونته‌نگرو، هلند و رومانی.
البته رسانه‌های اخلی ایران این خبر را برجسته کردند و رسانه‌های فارسی برون‌‌مرزی خبر روز قبل را بیشتر برجسته کردند که شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ماموریت هیات حقیقت‌یاب و گزارشگر ویژه شورا در مورد ایران، جاوید رحمان را با ۲۴ رای موافق، ۸ رای مخالف و ۱۵ رای ممتنع در شورای ۴۷ نفره تمدید کرد.
آرژانتین، شیلی، فرانسه، آلمان، ژاپن، مراکش و ایالات متحده از این قطعنامه حمایت کردند. در مقابل کشورهای الجزایر، بروندی، چین، کوبا، اریتره، اندونزی، سودان و ویتنام به آن رای منفی دادند. همچنین بنگلادش، برزیل، هند، مالزی، قطر، آفریقای جنوبی و امارات عربی متحده از جمله کشورهایی بودند که به این قطعنامه رای ممتنع دادند.