اکسیوس از هشدار دولت بایدن به اسرايیل درباره حمله به لبنان خبر داد
آرامش قبل از توفان؟
احسان پناه بر| امروز بیش از هر زمان دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال رویارویی حزب‌الله و اسرايیل افزایش یافته است. پس از شروع تهاجمات اسرايیل به غزه، گروه‌های مقاومت در منطقه، به ویژه حزب‌الله لبنان به حمایت از آن برخاستند. همین امر موجب شده است تا اسرايیل که حزب‌الله را سد راه تجاوزات و اشغالگری خود می‌بیند، به طور مکرر در ماه‌های گذشته اقدام به ترور فرماندهان و هدف قرار دادن مواضع حزب‌الله و مناطق مسکونی در لبنان کند. حزب‌الله نیز در پاسخ، موشک، راکت و پهپاد را به شهرک‌های اسرايیلی در اراضی اشغالی پرتاب کرده است. همین مساله باعث شده است که در روزهای اخیر تبادل آتش میان ارتش اسرايیل و رزمندگان حزب‌الله به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یابد و ناظران همین امر را نشانه‌ای از گسترش درگیری میان آنها می‌دانند. حزب‌الله و اسرايیل تقریبا از زمان عملیات توفان‌الاقصی حماس در 7 اکتبر 2023 علیه اسرايیل، تبادل آتش تقریبا روزانه‌ای علیه هم داشته‌اند. تا اواسط ماه مه 2024، به واسطه حملات تقریبا نود هزار نفر در لبنان آواره شدند. همزمان چندین شهرک اسرايیلی خالی از سکنه شده است. برآورد می‌شود حدود شصت هزار نفر از ساکنان شمال اراضی اشغالی از ترس حملات حزب‌الله از آن منطقه فرار کرده‌اند.
در همین رابطه، دو مقام امریکایی و یک مقام اسرايیلی در گفت‌وگو با اکسیوس مدعی شدند که دولت بایدن در هفته‌های اخیر به اسرايیل نسبت به گسترش «جنگ محدود» در لبنان و امکان حمایت ایران از حزب‌الله لبنان در جنگ رو به گسترش با اسرايیل هشدار داده است. مقامات امریکایی و اسرايیلی به اکسیوس گفتند که نگرانی فزاینده‌ای در ارتش اسرايیل و وزارت جنگ این رژیم وجود دارد که وضعیت لبنان در حال رسیدن به نقطه جوش است.
ایالات‌متحده و فرانسه در ماه‌های اخیر در تلاش برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای کاهش تنش در مرز سرزمین‌های اشغالی بوده‌اند، اما هنوز پیشرفتی حاصل نشده است. وقوع جنگ تمام عیار میان اسرايیل و حزب‌الله می‌تواند منجر به بحرانی بزرگ در منطقه شود. بنابراین، به عقیده ناظران، یکی از اهداف مهم دولت بایدن جلوگیری از گسترش جنگ در غزه به یک درگیری منطقه‌ای بسیار گسترده‌تر بوده است. با این حال، دولت بایدن بر این باور است که برقراری آرامش در مرز سرزمین‌های اشغالی و لبنان بدون آتش‌بس در غزه غیرممکن خواهد بود.
مقامات امریکایی همچنین به اکسیوس گفتند که بایدن به رژیم اسرايیل گفته است که تصور نمی‌کند «جنگ محدود» در لبنان یا «جنگ منطقه‌ای کوچک» گزینه‌ای واقع‌بینانه باشد، چراکه جلوگیری از گسترش و از کنترل خارج شدن آن می‌تواند برای کل منطقه چالش‌برانگیز باشد. مقامات امریکایی و اسرايیلی به اکسیوس گفتند که دولت بایدن طی اظهاراتی ادعایی به اسرايیل هشدار داده است که حمله زمینی به لبنان، حتی اگر فقط در مناطق نزدیک به مرز باشد، می‌تواند موجب شود تا ایران در حمایت از حزب‌الله وارد میدان شود. به نظر تحلیلگران، این ادعای مقامات امریکایی و اسرايیلی در گفت‌وگو با اکسیوس در پی نگرانی‌های آنها از تحولات اخیر و رویارویی مستقیم ایران و رژیم اسرايیل در ماه‌های اخیر مطرح شده است. اخیرا ایالات‌متحده نسبت به صدور قطعنامه علیه ایران به ترويیکای اروپایی هشدار داده بود. استدلال واشنگتن این است که این امر می‌تواند باعث افزایش تنش با تهران در منطقه شود.
درگیری‌ها بین اسرايیل و حزب‌الله در امتداد مرز در هشت ماه گذشته به‌طور پیوسته تشدید شده است. بسیاری از روستاها و شهرهای اسرايیلی در نزدیکی مرز خالی از سکنه هستند. به گزارش المیادین، هفته گذشته، حملات حزب‌الله باعث آتش‌سوزی‌های قابل‌توجهی در مزارع شمال اسرايیل شد که خاموش کردن آن بیش از 48 ساعت به طول انجامید. آتش‌سوزی‌ها و انتقادهای فزاینده سراسری از کابینه نتانیاهو در مورد جنگ فرسایشی در شمال منجر به تشکیل جلسه اضطراری کابینه جنگ در سه‌شنبه شب شد. همچنین، حزب‌الله به شکل بی‌سابقه‌ای، اقدام به پرتاب راکت‌های «بورکان» به سمت اراضی اشغالي کرده است. این اقدام خسارات قابل‌توجهی به پایگاه‌های ارتش اسرايیل در امتداد مرز وارد کرد. متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز چهارشنبه گفت که ایالات‌متحده همچنان نگران خطر تشدید تنش در امتداد مرز سرزمین‌های اشغالی و لبنان است.
در همین راستا خبرگزاری سی‌ان‌ان با انتشار گزارشی ادعایی ضمن اشاره به واکنش حزب‌الله به فعل و انفعال‌های تجاوزکارانه اسرايیل در غزه و در داخل خاک این کشور به پیشینه اختلاف‌های دو بازیگر پرداخته است. این خبرگزاری به نقل از ست جونز، مدیر برنامه امنیت بین‌المللی مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی مدعی شد که علی‌رغم عقب‌نشینی اسرايیل از لبنان، این رژیم همچنان مزارع شبعا را در اشغال خود دارد. مزارع شبعا منطقه کوچکی در تقاطع مرز لبنان، سوریه و اسرايیل است. این جغرافیا در قلمرو لبنان است و بنابراین حزب‌الله لبنان اشغال این ناحیه ازسوی اسرايیل را تحمل نمی‌کند. یکی دیگر از مناطق مورد مناقشه روستای قجر است. این روستا درست در غرب مزارع شبعا و در مرز اراضی اشغالی و لبنان به دو نیم تقسیم شده است. ساکنان آن را شهروندان لبنانی تشکیل می‌دهند، اما عده قابل‌توجهی اسرايیلی نیز در آن ساکنند. سال‌هاست حصاری مرز میان لبنانی‌ها و اسرايیلی‌های ساکن قجر را مشخص کرده بود، اما نیروهای اسرايیلی در سال 2006 تمام منطقه قجر را اشغال کرده و اکنون کنترل آن را در دست دارند.
رایلی مک کیب، مدیر برنامه و همکار پژوهشی در پروژه تهدیدات فراملی در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان در این باره مدعی است، درگیری‌های امروز میان حزب‌الله لبنان و رژیم اسرايیل به چند دلیل شرایط حساسی را ایجاد کرده است؛ اول، حملات 7 اکتبر به طور چشمگیری نشان داد چقدر امنیت ادعایی اسرايیل می‌تواند شکننده باشد. او بر آن است تاثیرات روانی و آسیب‌های ناشی از این ناامنی برای اسرايیلی‌ها دردناک بوده است. براساس تجزیه و تحلیل نشریه پزشکی لنست، این حملات منجر به سطوح بالاتری از اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی و اختلال اضطراب عمومی در بین شهروندان اسرايیلی شد. طبق نظرسنجی گالوپ، سلامت روانی اسرايیلی‌ها پس از حمله به شدت کاهش یافته است. آنها سطوح بالاتر از حد طبیعی نگرانی (67درصد)، استرس (62درصد) و فشار روحی ناشی از اندوه (51درصد) را تجربه کردند. نظرسنجی موسسه گالوپ نیز نتیجه گرفت که هیچ منطقه دیگری تا به حال شاهد چنین افزایش سال به سال در تجربیات مخرب روانی نبوده است.
مک کیب می‌افزاید که اسرايیل در 6 اکتبر 1973، زمانی که مصر و سوریه به نیروهای اسرايیلی در صحرای سینا و بلندی‌های جولان حمله کردند نیز غافلگیر شد، اما 7 اکتبر 2024 اساسا حمله از جنس دیگری بود، چراکه اسرايیل همواره مدعی بود که با تجهیزات و قدرت بیشتری نسبت به قبل به محاصره غزه و کنترل آن پرداخته است. عملیات توفان‌الاقصی به دیگر گروه‌های مقاومت منطقه نشان داده است که امنیت ادعایی اسرايیل بسیار شکننده و حزب‌الله لبنان نیز پیام حماس را به خوبی درک کرده است. در مصاحبه‌هایی که با چندین نویسنده در اسرايیل در دسامبر 2023 انجام شد، اسرايیلی‌ها بر شکست سرویس‌های اطلاعاتی و نیروهای نظامی خود در 7 اکتبر تاکید کردند و بسیاری از اسرايیلی‌ها احساس کردند که با توجه به شکست‌شان در برابر حماس، دیگر نمی‌توانند به بازدارندگی اطلاعاتی و امنیتی خود تکیه کنند.
به ادعای مک کیب، علاوه بر افزایش احساس ناامنی اسرايیل، چالش اسکان ساکنین شمالی است. این امر چالش‌های امنیتی و اجتماعی زیادی برای اسرايیلی‌ها به همراه داشته و ساکنین این مناطق به سران اسرايیل برای بازگشت به خانه‌های‌شان فشار می‌آورند. همین امر باعث شده است حزب‌الله لبنان فشار را بر این مناطق حفظ کند تا زمانی که دست‌کم اسرايیل نیز شرایط خروج از غزه اشغالی را بپذیرد. این فشار حزب‌الله به گونه‌ای بوده که آویگدور لیبرمن، وزیر دارایی سابق که رهبری حزب مخالف کابینه نتانیاهو را برعهده دارد، کابینه اسرايیل را در شمال ضعیف توصیف کند: «خط قرمز اسرايیل بدل به پرچم سفید تسلیم شده است -کابینه جنگ تسلیم حزب‌الله شده و شمال را از دست داده است.» دلیل سوم مقاومت حزب‌الله و ادامه درگیری‌ها از نظر مک کیب، قدرت روزافزون نظامی حزب‌الله است. حزب‌الله قدرت نظامی خود را از سال 2006 به طور چشمگیری بهبود بخشیده است و تخمین زده می‌شود که بیش از 120 هزار موشک و راکت در لبنان و سوریه ذخیره کرده است. همچنین، این نیرو با رزم ترکیبی در جنگ‌های داخلی سوریه آشنایی کامل دارد و بسیار آزموده شده است.
به باور کریستینا بوری، پژوهشگر مطالعات خاورمیانه در موسسه شورای روابط خارجی، حزب‌الله همچنین از حمایت ایران، بازیگری قدرتمند در منطقه، برخوردار است که باعث شده اعتماد به نفس این گروه افزایش یابد.
حزب‌الله که نیروهای فنی و مهندسی‌اش را نیز به سطح قابل‌قبولی رسانده است، در تولید و مونتاژ تسلیحات مدرن همانند انواع راکت‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده و پهپاد به جایگاه مطلوبی رسیده است. همین امر باعث شده است که از نقاطی دورتر نیز بتوانند اهداف اسرايیلی را منهدم کند. نمونه اخیر آن، انهدام یک سامانه پیشرفته گنبد آهنین ازسوی رزمندگان حزب‌الله در پایگاه نظامی راموت نفتالی بوده است. همه این عوامل سبب شده است که حزب‌الله بتواند در ماه‌های گذشته و در دفاع از مردم غزه، عرصه را در شمال بر اسرايیل تنگ کند و فشار را تا حد توان از مقاومت در غزه کاهش دهد.