روز تاریخی برای بوسنی و هرزگوین

مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه نسل‌کشی سربرنیتسا را تصویب کرد. این قطعنامه با رای مثبت 84 کشور به تصویب رسید. ازسوی دیگر، 19 کشور رای منفی و 68 کشور رای ممتنع دادند. مجمع عمومی سازمان ملل با این اقدام تصمیمی تاریخی گرفت که در درجه اول برای همه خانواده‎‌های قربانیان نسل‌‌کشی سربرنیتسا اهمیت زیادی داشت. یادآور می‎‌شود مهم‌‌ترین بخش‎های این قطعنامه هفت ماده‎ای به شرح ذیل است:  
مجمع عمومی تصمیم گرفت 11 جولای را به ‎عنوان روز جهانی یادبود و بزرگداشت نسل‌کشی سربرنیتسا در سال 1995 ‌اعلام کند. مجمع عمومی ‌بدون هیچ قید و شرطی هرگونه انکار نسل‌کشی سربرنیتسا را محکوم می‌کند و از کشورهای عضو می‎خواهد که حقایق ثابت شده را حفظ کنند ازجمله از طریق نظام‎های آموزشی با ایجاد برنامه‌های مناسبتی و همچنین با هدف یادبود و جلوگیری از انکار و تحریف نسل‌کشی. مجمع عمومی اعمال تمجید از مرتکبان جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت ازجمله افراد مسوول نسل‌کشی سربرنیتسا را بی‌قید و شرط محکوم می‌کند. مجمع عمومی اهمیت تکمیل فرآیند یافتن و شناسایی قربانیان باقی‌مانده نسل‌کشی سربرنیتسا را مورد تاکید قرار می‎دهد و خواستار ادامه پیگرد کیفری آن دسته از عاملان نسل‌‌کشی سربرنیتسا که هنوز با عدالت روبه‌رو نشده‎‌اند، است. مجمع عمومی از همه کشورها می‎خواهد که به ‎طور کامل به تعهدات خود ناشی از کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی عمل کنند. این مجمع از دبیرکل سازمان ملل درخواست می‌کند تا برنامه‎ای از اطلاعات با عنوان «نسل‌کشی سربرنیتسا و سازمان ملل» را ایجاد و بدین طریق فعالیت‎های خود را برای گرامیداشت سی‌امین سالگرد نسل‌کشی آغاز کند. مجمع عمومی از همه کشورهای عضو، سازمان‌های وابسته به سازمان ملل متحد، سازمان‌های غیردولتی و نهادهای دانشگاهی می‎خواهد که روز جهانی یادبود نسل‌کشی سربرنیتسا را ازجمله با فعالیت‎های ویژه‎ای به نشانه یادبود و ادای احترام به قربانیان نسل‌کشی سربرنیتسا سال 1995 و همچنین با آموزش مناسب و فعالیت‎های افزایش آگاهی مردم درباره نسل‌کشی گرامی ‌بدارند. دنیس بچیروویچ، ريیس شورای ریاست‌جمهوری بوسنی و هرزگوین اعلام کرد: «این روز تاریخی برای بوسنی و هرزگوین، اروپا و همچنین کل بشریت است. این روز حقیقت و عدالت است. من در افکار خود قبل از هر چیز با قربانیان نسل‌کشی و خانواده‌های آنها هستم. بسیاری از مادران سربرنیتسا قبل از تصویب این قطعنامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل از دنیا رفتند. این تنها بخش اندکی از عدالت است. پیام من به همه کسانی که بوسنی و هرزگوین را دوست دارند این است که نباید هیچ سرخوشی وجود داشته باشد بلکه باید با عزت و مسوولانه رفتار کنیم. بار دیگر تاکید می‌کنم که این قطعنامه ضد هیچ قومی نیست، زیرا در آن مسوولیت فردی جنایتکاران جنگی محکوم شده مورد تاکید قرار گرفته است.» ژلیکو کومشیچ، عضو شورای ریاست‌جمهوری بوسنی و هرزگوین نیز تاکید کرد: «روندی چند دهه‎ای که با صدور کیفرخواست برای نسل‌کشی آغاز شد و با صدور احکام نهایی توسط دادگاه‌های بین‎المللی ادامه یافت، سرانجام با تصویب قطعنامه‎ای در سازمان ملل به پایان رسید. بدین ترتیب در سطح جهانی پس از اجماع حقوقی که از طریق احکام یکی از دادگاه‌های سازمان ملل بیان شد، اجماع سیاسی نیز در مورد موضوع نسل‌کشی که در بوسنی و هرزگوین یعنی در سربرنیتسا رخ داد، حاصل شد. نظر کسانی که خارج از اجماع حقوقی و سیاسی به‎دست آمده هستند، اصلا موضوعیت ندارد. مرکز یادبود سربرنیتسا نیز اعلام کرد این تصمیم تاریخی یک گام مهم رو به جلو در به‎رسمیت شناختن حقیقت و عدالت برای همه قربانیان و خانواده‌های آنهاست. این تصمیم همزمان یادآور رنج‎های پاک نشدنی است که مردم بوشنیاک سربرنیتسا متحمل شدند، اما همچنین فراخوانی برای حافظه جمعی و همبستگی است. کناکوویچ، وزیر امور خارجه بوسنی و هرزگوین نیز معتقد است: «بوسنی و هرزگوین امروز به تمامی 19 کشوری که به قطعنامه نسل‌کشی سربرنیتسا رای مخالف دادند، یادداشت اعتراض‌آمیزی ارسال می‌کند. ما معتقدیم که آنها طرف عاملان جنایات جنگی را گرفته‎اند و به احکام دادگاه‌های بین‎المللی احترام نمی‌گذارند. ارسال این یادداشت وظیفه انسانی ماست. الکساندر ووچیچ‌ ريیس‌جمهور صربستان و میلوراد دودیک‌ ريیس‌جمهوری صربسکا باید به مردم خود توضیح دهند که چرا درباره گناه و تقصیر جمعی صحبت کردند. آنها بسیار تهاجمی ‌بودند.  سفارت امریکا در بوسنی نیز در اطلاعیه خود تاکید کرده است: «امریکا با افتخار از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که توسط رواندا، آلمان و بوسنی و هرزگوین برای بزرگداشت نسل‌کشی سربرنیتسا سال 1995 پیشنهاد شده بود، حمایت کرد و از تصویب آن استقبال می‌کند. انکار مکرر نسل‌کشی سربرنیتسا بزرگداشت بین‌المللی نسل‌کشی را مهم‎تر می‌‌سازد. این قطعنامه هیچ کدام از کشورهای عضو سازمان ملل را هدف قرار نداده و مسوولیت جمعی را به ‎هیچ گروهی از مردم نسبت نداده است. ایران به‎ عنوان کشوری که در سخت‌ترین دوران دوست بزرگ بوسنی و هرزگوین بود، از جمله کشورهایی بود که علاقه زیادی به چگونگی رای آنها در مورد قطعنامه نسل‎کشی سربرنیتسا وجود داشت. پارلمان ایران چندین سال پیش قطعنامه‎ای در مورد نسل‌کشی سربرنیتسا را تصویب کرد. دولت جمهوری صربسکا جلسه عادی خود را در سربرنیتسا برگزار کرد و میلوراد دودیک، ريیس‌جمهوری صربسکا پس از این جلسه علاوه بر انکار آشکار نسل‌کشی و اعلام جدایی مسالمت‌آمیز، یک گام فراتر رفت. دودیک با نشان دادن فهرست ادعایی به‌روز شده محل سکونت اتباع بوسنی و هرزگوین (CIPS)، ادعا کرد که در این فهرست میان افراد زنده افرادی نیز وجود دارند که نام آنها روی سنگ قبرهای قربانیان سربرنیتسا حک شده است.
پژوهشگر مسائل بین‌الملل