پشت پرده نامه ارسالي تروييكاي اروپا به شوراي امنيت
مكانيسم ماشه فعال مي‌شود؟
خبرگزاري رويترز اخيرا با انتشار گزارشي مدعي شده كه تروييكاي اروپايي، پس از تصويب قطعنامه ضد ايراني ايران در شوراي حكام، با ارسال نامه‌اي به شوراي امنيت سازمان ملل، به طرح ادعاهايي نسبت به «نقض توافق هسته‌اي سال 2015 از سوي ايران » پرداخته‌اند. ديپلمات‌هاي اروپايي روز پنجشنبه در گفت‌وگو با رويترز مدعي شدند اقدام آنها «با هدف تحت فشار قرار دادن تهران‌براي حل و فصل ديپلماتيك اين موضوع و اجتناب از اعمال مجدد تحريم‌هاي سازمان ملل» بوده است. در نامه بريتانيا، فرانسه و آلمان آشكارا تهديدي مبني بر «بازگشت» تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران مطرح نشده است، اما مدعي شدند كه ايران قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد كه توافق هسته‌اي را تضمين مي‌كند و در 18 اكتبر 2025 منقضي مي‌شود، نقض كرده است.
پيشتر وزارت امور خارجه ايران در بيانيه‌اي، قطعنامه ضد ايراني شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را محكوم كرد. در اين بيانيه آمده است: صدور اين قطعنامه بر عزم جمهوري اسلامي براي ادامه كاربرد صلح آميز انرژي هسته‌اي و عملياتي كردن برنامه‌هاي توسعه هسته‌اي خود در راستاي حقوق اعطا شده به اين كشور بر اساس موافقتنامه‌هاي بين‌المللي مربوطه تاثيري نخواهد داشت.وزارت خارجه كشورمان همچنين اين قطعنامه را اقدامي «با انگيزه سياسي» و اقدامي غيرسازنده و تلاشي از سوي برخي كشورهاي غربي براي بهره‌گيري سياسي از سازوكارهاي بين‌المللي براي هدف قرار دادن كشورهاي مستقل دانست. در ادامه اين بيانيه آمده است كه ايران متعهد به ادامه همكاري فني با آژانس در چارچوب حقوق و تعهدات بين‌المللي خود براساس معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) و توافق پادمان است. مقامات تهران بارها تاكيد كرده‌اند كه ايران هرگز به دنبال اهداف نظامي در برنامه هسته‌اي خود نيست و فناوري اتمي جمهوري اسلامي ايران صرفا براي اهداف صلح‌آميز است.
پس از رسانه‌اي شدن گزارش رويترز، رسانه‌هاي رسمي ايران اعلام كردند كه ايران نيز در پاسخ، در نامه‌اي به اين شورا ادعاي اروپا را رد كرد و به دونالد ترامپ، رييس‌جمهور وقت ايالات متحده اشاره كرد كه در سال 2018 از برجام خارج شد و تحريم‌هاي اقتصادي امريكا را مجددا عليه ايران اعمال كرد. به گزارش ايرنا در نامه اعتراضي ايران آمده است كه تهران در احقاق حقوق خود براي گسترش فعاليت اتمي مقاومت مي‌كند. ناظران با اشاره به تلاش‌هاي ادعايي بريتانيا، فرانسه و آلمان براي افزايش فشار بر ايران در نشست اخير شوراي حكام علي‌رغم رويكرد و موضع محتاطانه امريكا مدعي‌اند كه چنين رويكردي مي‌تواند صرفا زمينه‌ساز تنش‌هاي بيشتر شود. نامه تروييكاي اروپايي به شوراي امنيت سازمان ملل كه تاريخ آن 3 ژوئن بود، به گزارش ماه گذشته ديده‌بان هسته‌اي سازمان ملل اشاره داشت، مدعي است پيشرفت‌هاي اتمي ايران، از جمله افزايش ذخاير و نرخ توليد اورانيوم غني‌شده بالا، توافق سال 2015 را نقض كرده است. تنش‌هاي غرب با ايران از زمان آغاز جنگ غزه، تسريع يافته و به مناقشه هسته‌اي با اين كشور سرايت يافته است.در نامه ادعايي تروييكا آمده است: «تشديد تنش هسته‌اي ايران، برجام را توخالي كرده و ارزش عدم اشاعه آن را كاهش داده است».سفير ايران در سازمان ملل در نامه‌اي به تاريخ 5 ژوئن گفت: «تصميم ايران براي اتخاذ اقدامات اصلاحي كاملا مطابق با حق ذاتي و در واكنش به خروج غيرقانوني يك‌جانبه ايالات متحده بود».ديپلمات‌هاي غربي و ديگر منابع آگاه گفته‌اند كه هدف از اين نامه تلاش براي افزايش فشار بر ايران در داخل شوراي امنيت و خريد زمان براي يك راه‌حل ديپلماتيك قبل از انقضاي بند اسنپ‌بك (موسوم به مكانيسم ماشه كه اعمال مجدد تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران را مجددا فراهم مي‌كند) در سال آينده است.يك منبع آگاه به رويترز گفته كه هدف اين است كه «پيشرفت‌هاي هسته‌اي ايران را كه غيرقابل قبول شده و در حال بدتر شدن است، ارزيابي كنيم و فشار درون شوراي امنيت را افزايش دهيم».
آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد، بايد دو بار در سال در ژوئن و دسامبر در مورد اجراي قطعنامه 2015 به شورا گزارش مي‌دهد. شوراي امنيت قرار است در 24 ژوئن گزارش دبيركل را بررسي كند.
داريل كيمبال، مدير اجرايي انجمن غيرانتفاعي كنترل تسليحات به آسوشيتدپرس گفت كه اين نامه ادعايي ممكن است راهي براي ايجاد زمينه براي «بازگشت فوري » تحريم‌هاي سازمان ملل عليه تهران باشد، اگرچه او تاكيد كرد كه راه‌حل ديپلماتيك هنوز امكان‌پذير است. او گفت كه استناد تروييكاي اروپايي به تاريخ اكتبر 2025، زماني كه گزينه تحريم‌هاي سازمان ملل منقضي مي‌شود، و ارتباط آنها با شوراي امنيت نشان مي‌دهد كه آنها صرفا در تلاش هستند تا درصدد بازگشت تحريم‌هاي عليه ايران پيش از اين تاريخ باشند. كيمبال افزود: با اين حال، چنين گزينه‌اي، به ويژه پس از خروج امريكا از برجام، احتمالا ايران را مصمم كرده تا دست به پاسخ درخور بزند و قطعنامه اخير نيز ايران را نسبت به پيشبرد برنامه هسته‌اي خود مصمم‌تر كرده است. علي شمخاني، دبير سابق شوراي امنيت ملي ايران، نيز در شبكه اجتماعي ايكس نسبت به صدور قطعنامه نوشت: از مذاكرات برجام تا اجلاس اخير شوراي حكام آژانس، امريكا و تروييكاي اروپايي متناسب با ايفاي نقش پليس خوب و پليس بد، سعي داشتند با ايجاد اميدواري دروغين در ايران، واكنش‌هاي كشورمان را در برابر سوءرفتارشان مديريت كنند. هيچگاه موفق نشدند و نخواهند شد.