فیلسوف دین و فرهنگ

انتشارات هرمس اقدام به انتشار مجموعهای تحت عنوان «پدیدآورندگان الهیات جدید» یا «پدیدآوردندگان خداشناسی یا کلام معاصر» یا «پدیدآورندگان کلام جدید» کرده است. کتاب‌های این مجموعه شرح مختصری است از زندگی، آرا و اهمیت فیلسوفانی که به اعتقاد نویسندگان این مجموعه، الهیات جدید را پایه‌گذاری کرده‌اند. نویسندگان مجموعه تلاش کرده‌اند هر جلد را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که علاوه بر افراد متخصص، برای افراد غیرمتخصص نیز مناسب باشد.

از جمله مجلدات این مجموعه کتاب «پل تیلیش» نوشته جان هیوود توماس است.

پل تیلیش کیست؟

پل تیلیش (۲۰ اوت ۱۸۸۶ - ۲۲ اکتبر ۱۹۶۵) الهی‌دان و فیلسوف آلمانی‌تبار مشهور و بزرگ‌ترین متکلم قرن بیستم آمریکا است. به‌طور کلی هدف اصلی وی در مجموع فعالیت‌های علمی و دانشگاهی‌اش آن بود که مسیحیت را به شکلی قابل فهم و متقاعدکننده برای مردم معرفی کند.

او در آثارش تلاش می‌کند به شکلی بین فرهنگ معاصر و مسیحیت تاریخی آشتی برقرار کند، از این رو تمایل کلی وی در برخورد با الهیات را می‌توان کاملا عملگرا دانست؛ یعنی با رصد مسائل بنیادین بشر، سعی در خوانشی نو از مسیحیت تاریخی دارد تا در پرتو آن پاسخی درخور و معقول به پرسش‌های نوظهور بشر ارائه کند. همه آثار برجای مانده از او در واقع پاسخی است برای دو پرسش: اول آن که چرا وجود انسان همواره تهدید می‌شود؟ دوم آن که چه عاملی است که تا به حال در برابر چنین تهدیدهایی یارای مقاومت داشته؟ عنصر فرهنگ کلیدواژه فهم اندیشه‌های الهیاتی تیلیش به حساب می‌آید. به اعتقاد تیلیش بین دین و فرهنگ رابطه متقابل و همبسته‌ای وجود دارد. رابطه دین و فرهنگ به مثابه رابطه سوال و پاسخ یا صورت و جوهر است. صورت دین فرهنگ است و محتوا و جوهر فرهنگ دین. در اندیشه او مسیر ارتباط مقوله فرهنگ و دین به این شکل است که همواره باید از مسائل و سوالات باید به سراغ دین رفت و پاسخ گرفت. مسائل و سوالات بنیادینی که ناشی از حضور بشر در شرایط و مقتضیات جدید جهان مدرن است. چنین مسائلی در بدو امر از سوی نخبگان هر جامعه، شناسایی شده و در سبک‌های برجسته هنری یا اندیشه‌های اجتماعی و سیاسی متبلور و متجلی می‌شود. به اعتقاد تیلیش پاسخ همه مسائل جدید بشری در نمادهای دینی متجلی است و در حقیقت رسالت متکلمان و الهی‌دانان هر دین چنان است که با رمزگشایی از این نمادها پاسخ‌های درخور و مناسب را به جامعه ارائه کنند.

عقل، وحی، مسیح و خدا در اندیشه تیلیش

تأملات پل تیلیش درباب عقل، وحی، فرهنگ و شخص مسیح تأثیرات فراوانی روی اندیشه های الهیاتی و فلسفی معاصر گذاشته و مسیرهای جدیدی در تأملات الهیاتی گشوده است. تیلیش درباب خدا نیز تصور ویژه ای دارد که از نوشته‌های اولیه او در آلمان تا آثار متأخرش در آمریکا، زوایای مختلف این مفهوم پرداخته شده است. او تلاش می کند تا با طرح تحلیلی از مفهوم خدا، الهیات را با شرایط نوینی که جهان از سر می گذراند، تطبیق بدهد و در این مسیر نقدهای خود به نظریاتی را که در الهیاتی سنتی و معاصر دیده می شود، مطرح سازد.

«پل تیلیش» نوشته جان هیوود توماس از جمله مجلدات «بنیانگذاران الهیات جدید» است که با ترجمه فروزان راسخی توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.

درباره این کتاب

این کتاب از 3 بخش کلی تشکیل شده است؛ در بخش نخست آن به زندگی و شرح حال تیلیش پرداخته شده است.

بخش دوم کتاب حاوی افکار و عقاید او است که به صورت نسبتا تفصیلی‌تری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در این بخش مسائلی از جمله ریشه‌های آزاداندیشانه، اندیشه درباره خدا، تجسد، آموزهای درباره انسان، کفاره، هبوط، کلیسا و شعار دینی، ملکوت خدا و تاریخ مطرح شده‌اند.

بخش سوم این کتاب نیز به اهمیت پل تیلیش و افکار و عقاید او در الهیات جدید پرداخته است.

در این بخش نیز مباحثی از قبیل الهیات و اوضاع و احوال جدید، الهیات و مابعدالطبیعه و همچنین الهیات و فرهنگ مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.

«پل تیلیش» نوشته جان هیوود توماس با ترجمه فروزان راسخی در 101 صفحه و در قطع پالتویی توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.