روزنامه اعتماد بررسی کرد
پیام «شویگو» برای ایران
حدیث روشنی
سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه هفته گذشته به تهران سفر کرد و در جریان این سفر با مقامات ارشد ایرانی نیز دیدار و رایزنی‌هایی داشت. سفر مقام دفاعی امنیتی روسیه به ایران در شرایطی صورت گرفت که تنش‌ها میان ایران و اسرايیل در پی ترور اسماعیل هنیه در تهران افزایش یافته و همین عامل به یکی از نگرانی‌های اصلی مسکو تبدیل شده است.
سفر شویگو از آن جهت دارای اهمیت است که روسیه یکی از بازیگران فرامنطقه‌ای مهم در غرب آسیا است که به همان اندازه که شرایط ملتهب منطقه برای رقیب سنتی او یعنی امریکا دارای اهمیت است برای مسکو نیز مهم است. از طرفی روسیه اگر به اندازه امریکا با اسرايیل دارای روابط نزدیکی نباشد اما فارغ از اختلاف‌ها در باب اوکراین تعاملاتی میان دو بازیگر وجود دارد. از منظری دیگر روسیه با ایران نیز رابطه‌ای تاکتیکی دارد. بنابر اظهارات مقامات تصمیم‌گیر تهران و مسکو دارای شراکت و مناسباتی راهبردی هستند.
شاید برخی ناظران و تحلیلگران براساس مولفه‌های مذکور است که اهمیت سفر مقام امنیتی روسیه به ایران را در بحبوبه تنش‌های کنونی مهم تلقی می‌کنند. هر چند که برخی تحلیلگران معتقدند این سفر در میانه تشدید تنش‌ها و با هدف آرام کردن و دعوت به خویشتنداری امری معمول است. گفتنی است بعد از انجام سفر شویگو به ایران و دیدارش با مقام‌های برجسته کشورمان چون علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی و سرلشکر مهدی باقری، ريیس کل ستاد نیروهای مشترک، برخی از رسانه‌ها مدعی شدند که محور اصلی رایزنی‌های اخیر میان مقام عالی رتبه روس با رهبران تهران ارسال سامانه‌های پیشرفته دفاع هوایی روسیه جهت رویارویی با اسرايیل بوده است. در همین زمینه روزنامه نیویورک تایمز به نقل منابعی مدعی شد که روسیه سامانه‌های پیشرفته راداری و نیز تجهیزات دفاع هوایی را دراختیار ایران قرار داده است.
در این سفر سرگئی شویگو علاوه بر دیدار با همتای خود یعنی علی‌اکبر احمدیان با مسعود پزشکیان نیز دیدار داشت. به نظر می‌رسد دولت چهاردهم در ابتدای آغاز به کار خود چالش‌های جدی را پیش روی خود دارد که احتمالا باید وقت و انرژی زیادی را برای مدیریت آنها صرف کند. همکاری نزدیک ایران با روسیه بالاخص در حوزه نظامی بخشی از میراث دولت سیزدهم است، پیش‌تر بازیگران غربی بالاخص کشورهای اروپایی به بهانه خرید پهپادهای ایرانی توسط روسیه، مدعی مشارکت ایران در جنگ اوکراین بودند، ادعایی که تهران به شدت رد کرده با این همه موجب شده تا روابط میان طرفین تحت تاثیر قرار بگیرد. حال در شرایط کنونی که به واسطه ترور اسماعیل هنیه در تهران تنش‌ها بار دیگر اوج گرفته و خاورمیانه در آستانه رویارویی تمام عیار قرار گرفته، بسیاری به نقش روسیه جهت مهار تنش‌ها چشم دوخته‌اند. به اعتقاد برخی تحلیلگران روسیه نیز مانند سایر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خواهان تشدید درگیری‌ها و ایجاد جنگی فراگیر در منطقه نیست. هر چند که گروهی دیگر مدعی‌اند که جنگ غزه برای مسکو در حداقلی‌ترین حالت ممکن این فایده را داشت که توجه افکار عمومی جهان از اوکراین به سمت خاورمیانه منحرف شود. البته درگیری‌ها در خاورمیانه برای روسیه اهمیتی به مراتب کمتر از اوکراین خواهد داشت. اما ایالات‌متحده از منظری متفاوت تنش‌ها را رصد می‌کند، از منظر این بازیگر حراست از اسرايیل در کنار مولفه‌های دیگری چون خواست واشنگتن برای خروج از خاورمیانه و تمرکز بر شرق آسیا در اولویت قرار دارد. در چنین شرایطی سوال اصلی این است، رویکرد روسیه در برابر تشدید تنش‌ها در خاورمیانه چه خواهد بود؟ آیا مسکو به رویارویی تمام عیار چراغ سبز نشان می‌دهد یا فارغ از اختلاف‌هایش با ایالات‌متحده به دنبال مهار تنش‌ها یا محدود کردن دامنه جنگ است؟
«اعتماد» به منظور تشریح و واکاوی مولفه‌های مذکور در کنش و واکنش کشورها در رابطه تحولات پیرامون خود و مشخصا ایران و روسیه، با شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه و رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت‌وگو کرده است.