گزارش‌هاي ضد و نقيض رسانه‌هاي غربي درباره پاسخ احتمالي ايران به اسراييل
تل‌آويو درآماده باش
مخالفت يحيي سنوار با مذاكرات آتش‌بس آخرين شانس ميانجي‌ها را به خطر انداخت
احسان پناه‌بر| به ادعاي برخي از رسانه‌هاي غربي، نهادهاي اطلاعاتي اسراييل به اين ارزيابي رسيده‌اند كه پاسخ ايران و متحدان منطقه‌اي‌اش به ترور اسماعيل هنيه و برخي ديگر از چهره‌‌هاي مقاومت قريب‌الوقوع است. پيش از اين، تل‌آويو ارزيابي كرده بود كه تهران قصد ندارد قبل از مذاكرات آتش بس نوار غزه، روز پنجشنبه (15 آگوست)حمله‌اي انجام بدهد. نزديك به دو هفته است اسراييل براي پاسخ نظامي ايران و متحدانش آماده مي‌شود. ايران وعده داده كه انتقام خون اسماعيل هنيه، رهبر سياسي حماس را از اسراييل خواهد گرفت. به ادعاي اكسيوس، اكنون اسراييل ارزيابي كرده كه اين حمله ممكن است «در عرض چند روز آينده انجام شود و آن را به ايالات متحده نيز اطلاع داده است. فايننشال تايمز به نقل از منبعي ايراني مدعي شد كه به نظر مي‌رسد تهران جنگي رواني عليه تل‌آويو به راه انداخته است. اكونوميست نيز در تحليلي اقدامات اخير ايران و حزب‌الله را عملياتي رواني عليه اسراييل قلمداد كرده است.
پيش از اين برخي رسانه‌هاي اسراييلي مدعي شدند كه كابينه اسراييل براي حمله در اواخر روز دوشنبه و اوايل سه‌شنبه آماده شده است. اين تاريخ ادعايي مصادف با «تيشا بآو » است. در اين روز، يهوديان براي تخريب تاريخي معابد خود در بيت‌المقدس عزاداري مي‌كنند. برخي كشورهاي منطقه و قدرت‌هاي جهاني نگرانند رويارويي مجدد ايران و اسراييل خاورميانه را وارد جنگي تمام‌عيار كند. در روزهاي اخير، كشورهاي غربي و منطقه‌اي تلاش داشته‌اند از مسيرهاي ديپلماتيك و توسل به اهرم‌هاي سياسي، ايران را از پاسخ به اسراييل منصرف كنند. اين در حالي است كه ايران متعهد شده است انتقام خون اسماعيل هنيه را بگيرد و ناظران نظامي مدعي‌اند نشانه‌هايي وجود دارد كه ايران ديگر به فشارهاي ديپلماتيك ميانجي‌ها اهميتي نمي‌دهد. هفته گذشته، وال‌استريت ژورنال مدعي شد ايران به كشورهاي عربي گفته است كه ديگر اهميتي نمي‌دهد كه آيا حمله‌اش جرقه يك جنگ منطقه‌اي تمام عيار را مي‌زند يا خير. اين در حالي است كه اسراييل اخيرا در غزه به جنايات خود ادامه مي‌دهد و با حمله به مدرسه التابعين، پناهگاه آوارگان فلسطيني، بيش از صد نفر را كشت و عده بسياري را نيز مجروح كرد. اكسيوس به نقل از منابع آگاه مدعي شد، ارزيابي‌ها در باب اينكه ايران اكنون مي‌تواند «در عرض چند روز» عمليات خود عليه اسراييل را رقم بزند، با توجه به اطلاعات جديد در 24 ساعت گذشته تهيه شده است. بر اساس اين گزارش، يوآو گالانت، وزير جنگ اسراييل، روز يكشنبه در گفت‌وگو با لويد آستين، وزير دفاع امريكا مدعي شد كه سطح آمادگي‌هاي نظامي ايران حاكي از آن است كه تهران براي «حمله‌اي گسترده» آماده مي‌شود. به عقيده ناظران، اين تغييري قابل توجه در موضع اسراييل است زيرا در هفته گذشته تصور مي‌شد كه فشار همه‌جانبه بين‌المللي مي‌تواند باعث شود ايران از حمله برنامه‌ريزي شده به نفع يك توافق آتش‌بس در غزه صرف نظر كند. نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد گفته بود كه اميدوار است پاسخ آنها به موقع و به گونه‌اي انجام شود كه به آتش بس احتمالي لطمه نزند.
اين در حالي است كه اكسيوس مدعي است نشانه‌هايي دال بر اين موضوع وجود دارد كه ايران و حماس، به رهبري يحيي سنوار، ممكن است ديگر به دنبال توافق تحميلي نباشند. در همين رابطه، حماس روز يكشنبه در بيانيه‌اي اعلام كرد كه در مذاكرات روز پنجشنبه كه قرار بود اسراييل و حماس توافق را نهايي كنند، شركت نخواهد كرد؛ چرا كه اخيرا اسراييل دست به جنايات زيادي در غزه زده است و اسماعيل هنيه، رهبر سياسي اين جنبش را به شهادت رسانده است. به علاوه، حزب‌الله لبنان نيز احتمالا در هر حمله‌اي به اسراييل به ايران خواهد پيوست. اخيرا، رژيم اسراييل، فواد شكر، فرمانده ارشد نظامي حزب‌الله را در ضاحيه بيروت به شهادت رساند و حزب‌الله متعهد شده است انتقام خون او را از رژيم اسراييل بگيرد. گزارش شده است پاسخ ايران و حزب‌الله ممكن است به صورت مشترك يا جداگانه انجام شود. اكسيوس مدعي شد سران اسراييل ادعا دارند كه حزب‌الله آغازگر حمله به اين رژيم خواهد بود. همچنين، مقامات امريكايي به واشنگتن‌پست گفتند ايالات متحده بر اين باور است كه حمله ايران به اسراييل، هم در بعد كيفي و هم كمي، شديدتر از حمله آوريل خواهد بود. اخيرا، متحدان رژيم اسراييل همچون ايالات متحده، بريتانيا، و فرانسه ناوگروه‌هايي را به منطقه گسيل كرده و پايگاه‌هاي خود در منطقه را به حال آماده‌باش در آورده‌اند. ايالات متحده به ويژه ناوهاي هواپيمابر، ناوشكن، و يك اسكادران جنگنده اف-22 را براي دفاع از اسراييل در منطقه مستقر كرده است. جان كربي، سخنگوي كاخ سفيد روز دوشنبه در مصاحبه با خبرنگاران ادعا كرد كه ايالات متحده و متحدانش بايد براي مجموعه‌اي از حملات آماده باشند. كربي گفت كه اسراييل مدعي است احتمال حمله‌اي از سوي ايران و متحدان آن به‌طور فزاينده‌اي وجود دارد. سخنگوي كاخ سفيد گفت ايالات متحده اين تهديدات را كاملا جدي مي‌گيرد و براي حمايت از رژيم اسراييل آمده است. بسياري از ناظران اين اظهارات جان‌كربي را قوي‌ترين نشانه‌اي مي‌دانند كه حاكي از حمله قريب‌الوقوع ايران و متحدين آن عليه اسراييل است.
در اين ميان وال استريت ژورنال به نقل از مقاماتي در پنتاگون مدعي شد كه متحدان اسراييل هر كاري كه مي‌توانند براي جلوگيري از حمله ايران و حزب‌الله به سرزمين‌هاي اشغالي انجام مي‌دهند. كشورهاي منطقه و غربي نگرانند كه اين حمله جرقه جنگ منطقه‌اي و گسترده‌تري را بزند. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده و رهبران فرانسه، آلمان، ايتاليا و بريتانيا روز دوشنبه در بيانيه مشتركي از تلاش‌ها براي تكميل توافق آتش‌بس ميان اسراييل و حماس و تضمين آزادي گروگان‌هاي حماس حمايت كردند. آنها خواستار ارسال و توزيع بدون محدوديت كمك‌هاي بشردوستانه به غزه شدند و بر دفاع (ادعايي) از اسراييل در برابر حملات ايران و متحدانش تاكيد داشتند. به گزارش گاردين به نقل از سخنگوي داونينگ استريت، كاير استارمر، نخست‌وزير بريتانيا با مسعود پزشكيان، رييس‌جمهور ايران گفت‌وگو كرد و از تهران خواست كه از حمله به اسراييل خودداري كند. استارمر افزود كه جنگ به نفع هيچ‌كسي در منطقه نيست.
به گزارش يورونيوز، جف فليك، سفير ايالات متحده در تركيه نيز گفت واشنگتن از آنكارا و ساير متحدانش كه با تهران در ارتباط هستند، مي‌خواهد براي كاهش تنش‌ها در منطقه همكاري كند. طي روزهاي اخير نيز رهبران امريكا و برخي كشورهاي اروپايي از ايران خواسته‌اند از تصميم خود براي پاسخ به اسراييل در جهت خونخواهي رهبر حماس صرف نظر كند. رهبران آلمان، ايتاليا، فرانسه، و بريتانيا با تماس مستقيم تلفني با مسعود پزشكيان، رييس‌جمهور ايران تلاش داشته‌اند تا تهران را از رويارويي با تل‌آويو منصرف کنند. همزمان آن‌گونه كه الجزيره نوشته، ابوعبيده، سخنگوي گردان‌هاي قسام حماس اعلام كرد يكي از اسراي اسراييلي اخيرا كشته شده است. او در بيانيه‌اي اعلام كرد: «در دو حادثه مجزا، دو فرد مسوول نگهباني از اسرا با شليك به اسيري اسراييلي او را كشتند.» او بر تلاش‌ها جهت نجات جان باقي اسرا تاكيد كرد اما گفت مسووليت اين حوادث بر عهده اسراييل است كه با حملات هوايي، هم جان غيرنظاميان فلسطيني را مي‌گيرد و هم باعث كشته شدن اسراي اسراييلي مي‌شود. در اين بيانيه آمده است كه حملات هوايي اسراييل به غزه واكنش‌هايي را برانگيخته است كه جان اسرا را نيز تهديد مي‌كند. ايالات متحده، قطر و مصر خواستار برگزاري دور جديدي از مذاكرات در 15 آگوست شده‌اند. اما حماس از اين پيشنهاد عقب‌نشيني كرده و گفته است كه بحث‌ها بايد بر اجراي طرح‌هاي قبلي پيشنهادي ايالات متحده متمركز باشد. در همين حال، برخي منابع به الجزيره گفتند حماس احتمالا در مذاكرات اين هفته شركت نكند چرا كه رهبري جديد حماس نسبت به مذاكرات پيش رو خوشبين نيست. به نظر تغييري در رويكرد كلي حماس رخ داده است. برخي ناظران معتقدند اسماعيل هنيه نقش مهمي در پيشبرد مذاكرات آتش‌بس داشت اما اكنون و با توجه به تحولات اخير، يحيي‌سنوار نسبت به رويكرد اسراييل بي‌اعتماد است. اخيرا جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده فرمولي براي برقراري صلح در غرب آسيا پيشنهاد كرد كه مورد پذيرش كلي حماس واقع شد. اما اسراييل با افزودن شروطي به آن، عملا پيشبرد اين پيشنهاد را عقيم گذاشت. همچنين، ترور و شهادت اسماعيل هنيه در دو بُعد، راهبرد كلي حماس را تغيير داده است: اعتماد به نيات رژيم اسراييل براي رهبران حماس مشكل‌تر شده است، و رويكرد يحيي سنوار بر ادامه مقاومت متمركز است. اين موارد راهبرد آينده جنبش حماس را متمركز كرده است. رهبري سنوار پرسش‌هاي مهمي را در مورد اينكه آيا حماس در مذاكرات آتش‌بس و تلاش‌هاي ديپلماتيك گسترده‌تر، موضع سخت‌تري اتخاذ خواهد كرد، مطرح مي‌كند. حماس به صراحت شركت در مذاكرات جديد براي توافق آتش‌بس و تبادل اسرا را كه قرار است در قاهره، مصر، يا دوحه، قطر انجام شود، رد كرده است. با اين حال، حماس از ميانجي‌ها خواسته است كه طرحي را بر اساس توافق پيشنهادي 2 جولای ارائه كنند. اين توافق با ديدگاه جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده و قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد همخواني دارد. بيانيه حماس تاكيد مي‌كند كه ميانجي‌ها بايد اين توافقات قبلي را به جاي شركت در دور جديد گفت‌وگوها اجرا كنند.
در اين بيانيه آمده است: ميانجي‌ها بايد به جاي دنبال كردن دورهاي بعدي مذاكرات يا پيشنهادهای جديد كه پوششي براي تجاوزات رژيم اشغالگر ايجاد مي‌كند و به اين رژيم زمان بيشتري براي ادامه نسل‌كشي عليه مردم ما مي‌دهد، بر پيشنهادهای پيشين متمركز شوند. ميانجي‌هاي بين‌المللي، قطر، مصر و ايالات متحده هفته گذشته از اسراييل و حماس خواستند تا در مذاكرات درباره آتش‌بس و توافق آزادي گروگان در 15آگوست شركت كنند. تل آويو اعلام كرده است در اين نشست شركت خواهد كرد.
تغيير در رهبري حماس، حركتي محتمل به سمت تاكتيك‌هاي سازش‌ناپذيرتر را نشان مي‌دهد. خالد الگيندي از موسسه خاورميانه به الجزيره گفت نفوذ يحيي سنوار، كه موضعي سازش‌ناپذير با رژيم اسراييل دارد، فرآيند تصميم‌گيري حماس براي قرار گرفتن پشت ميز مذاكرات را چالش‌برانگيزتر مي‌كند. او گفت اكنون كه رهبري نظامي و سياسي در شخص سنوار متركز شده است، نشان مي‌دهد كه ميدان و ديپلماسي حماس با هم هماهنگ‌تر شده‌اند. اين امر مي‌تواند به رهبري حماس انعطاف بيشتري براي مقابله با اسراييل بدهد و در صورت شكست مذاكرات، تصميم‌گيري براي ادامه مقاومت ميداني را تسهيل كند. الگيندي افزود: رهبري سنوار همچنين مي‌تواند تلاش‌ها براي دستيابي به وحدت ميان گروه‌هاي فلسطيني را وارد مرحله تازه‌اي كند. هنيه در مذاكرات آشتي اخير با جنبش فتح با هدف از بين بردن شكاف‌ها بين جناح‌ها شركت كرده بود. اما رويكرد سازنش‌ناپذير سنوار با اسراييل، بر عدم سازش او با جنبش فتح، كه رويكردي به‌طور كلي سازش‌پذير با رژيم اسراييل دارد، تاثير خواهد گذاشت. برخي تحليلگران، از جمله معين رباني، كارشناس مسائل فلسطين، معتقدند محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين، مانع مهمي براي آشتي ميان گروه‌هاي فلسطيني است چرا كه در دوره رياست خود در مقابل اشغالگري اسراييل به‌شدت ضعيف عمل كرده است و نظامي بسيار فاسد را بر كرانه باختري حاكم كرده است. رباني افزود كه ترديد سنوار نسبت به امتيازات پيشنهادي براي رسيدن به صلح با جنبش فتح نيز مي‌تواند شكاف‌هاي درون سياست فلسطين را تشديد كند. اين ترديدها همچنين مي‌تواند بر مذاكرات آتش‌بس و تبادل اسرا نيز تاثير بگذارد و آن را دست كم براي ماه‌هاي آتي چالش‌برانگيز كند.