عمليات اوكراين در خاك روسيه معادلات جنگ را تغيير خواهد داد؟
سوداي «كييف»
به گزارش خبرگزاري فرانسه، پيشروي ارتش اوكراين در مناطقي در استان كورسك روسيه ادامه دارد، هر چند اين پيشروي با واكنش قواي روس كند شده است. به گزارش منابع غربي در گفتوگو با شبكه سيانان، در ابتدا، حتي بالاترين سطح دولت اوكراين نيز حمله نيروهاي اين كشور به قلمروی مرزي روسيه در استان كورسك را پنهان كرده بود، به طوري كه تنها تعداد انگشتشماري از مقامات از اين عمليات اطلاع داشتند. يك مقام ارشد اوكرايني آگاه بهاين موضوع روز دوشنبه به سيانان گفت كه چندين هزار سرباز اوكرايني در حال حاضر در داخل روسيه مشغول عمليات هستند و صدها سرباز روسي به دست نيروهاي اوكراين اسير شدهاند. كييف معتقد است اين حمله به اين بازيگر «اهرم» و «قدرت مذاكره» را در ابتكارات آينده براي دستيابي به «صلح عادلانه» ميدهد. به زعم ناظران نظامي، اگر چه اوكراين توانسته است در اين عمليات بخشهاي از سرزمين روسيه را تسخير كند، حفظ آن با اما و اگرهايي مواجه است. در همين رابطه، يك مقام ارشد اوكرايني به وال استريت ژورنال گفت كه تنها تعداد انگشتشماري از مقامات اوكرايني از انجام اين عمليات اطلاع داشتند و حمله جسورانه اوكراين به قلمروی مرزي روسيه در يك هفته پيش براي بسياري از مقامات دولتي در كييف نيز غافلگير كننده بود. از آن زمان به آنها دستور داده شده تا در مورد اهداف استراتژيك خود در «حالت سكوت» باشند. به گفته اين مقام اوكرايني، سكوت اوليه اوكراين در مورد حمله به خاك روسيه و تاكتيك مداوم «ابهام استراتژيك» براي حفظ تعادل جهت موفقيت اوليه و پيشرفتهاي كنوني در منطقه كورسك بسيار مهم است. واكنش آهسته و كند روسيه به آنچه ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه آن را «اقدامي تحريكآميز در مقياس بزرگ» توصيف كرد، همچنين ضعف در فرماندهي نظامي اين كشور را آشكار كرده و رهبري اين بازيگر را تحقير كرده است. يك هفته پس از آغاز حمله اوكراين به منطقه كورسك روسيه، اطلاعات به تدريج در مورد اندازه و مقياس عمليات اوكراين در خاك روسيه و اهداف آن در حال آشكار شدن است. رييسجمهور اوكراين، ولوديمير زلنسكي، روز يكشنبه در كانال تلگرامي خود گفت كه اين طرح براي تحت فشار قرار دادن روسيه و كشاندن جنگ به قلمروی اين كشور طراحي شده است. به گزارش سيانان، ژنرال الكساندر سيرسكي، فرمانده كل قواي نظامي اوكراين، با افشاي جزیيات بيشتر در اولين اظهارنظر عمومي خود در مورد عمليات كورسك، روز دوشنبه گفت اوكراين اكنون حدود هزار كيلومتر مربع از منطقه را تحت كنترل دارد. از سوي ديگر، الكسي اسميرنوف، مقام روسي، فرماندار موقت منطقه كورسك، روز دوشنبه از طريق ويدئو كنفرانس به پوتين گزارش داد كه اوكراين 28 شهرك را در كنترل دارد. به گزارش منابع اوكرايني، اين مناطق اشغال شده از سوي اوكراين تا 72 شهرك و روستا را شامل ميشود. تحليلگران موسسه مطالعات جنگ نيز به سيانان گفتند كه نقشههاي جغرافيايي و ماهوارهاي نشان ميدهد اوكراين از روز دوشنبه حدود 40 شهرك را در كنترل دارد. به گفته يك مقام دولتي در گفتوگو با وال استريت ژورنال، اوكراين نيز برنامهاي فوري براي عقبنشيني ندارد. او افزود: ما بيش از حد هيجانزده نيستيم، بيش از حد خوشحال نيستيم، زيرا همه ميدانند كه اين جنگ هنوز به پايان نرسيده و حفظ زمينهاي تسخير شده نيز كار سادهاي نيست. اين مقام با تشبيه اهميت آخرين عمليات به آزادسازي خرسون در جنوب اوكراين در اواخر سال 2022 گفت: آنچه در كورسك ادامه دارد، واقعا تأثير قابل توجهي بر چگونگي ادامه اين جنگ خواهد داشت. پوتين روز دوشنبه وعده داد كه پاسخي شايسته به حمله مرزي اوكراين بدهد. منابع روسي گزارش كردند درست 11 هزار غيرنظامي ديگر در منطقه بلگورود در همسايگي كورسك، به دليل فعاليت نيروهاي اوكرايني تخليه شدند. به گزارش رويترز، پوتين در نشستي تلويزيوني با مقامات ارشد امنيتي و فرمانداران منطقه گفت: تلفات نيروهاي مسلح اوكراين براي آنها به طرز چشمگيري افزايش مييابد، ازجمله در ميان آمادهترين يگانها، يگانهايي كه دشمن در حال انتقال آنها به مرز ما است. دشمن بدون شك پاسخي شايسته دريافت خواهد كرد و همه اهداف پيش روي ما بدون شك محقق خواهد شد. پوتين جزیيات بيشتري در مورد كميت و كيفيت واكنش روسيه به حمله اوكراين به كورسك ارائه نكرد. به نظر ميرسد مرحله جديدي از جنگي فرسايشي در خط مقدم در شرق اوكراين در حال وقوع است و كييف با دسترسي محدود به نيروي انساني و منابع قادر به حفظ چنين موقعيتي در درازمدت نخواهد بود. يكي از منابع نظامي اوكراين به وال استريت ژورنال گفت: اين حمله براي تغيير روند جنگ طراحي شده است: اميدواريم اگر همه چيز خوب پيش برود، حضور نيروهاي اوكرايني در روسيه به عنوان نيرويي براي تغيير پويايي جنگ عمل كند و قدرت مذاكره ما را براي مثال در زمينه ابتكارات احتمالي صلح افزايش بدهد.
تحليلگران ژئوپليتيك نيز به سيانان گفتند عمليات كورسك بايد از نزديك زير نظر گرفته شود. اين عمليات ميتواند پيشرفتي در جنگي فرسايشي را نويد بدهد و اميدها براي پايان آن را دوباره زنده كرده است. اين تحليلگران به سيانان گفتند يكي از سناريوهاي احتمالي اين است كه نيروهاي اوكرايني بيشتري براي تقويت عمليات به كورسك اعزام شوند، اگرچه اين امر مواضع مهم خط مقدم در باقي جبههها را از بين ميبرد و آنها را در مقابل ضدحمله روسها بيدفاع رها ميكند. مقامات كييف همچنين تاكيد ميكنند كه اولويت اصلي آنان حفاظت از نيروهايشان است. به اين ترتيب، بسياري از اتفاقات بعدي به واكنش روسيه بستگي دارد. با اين همه نگراني اين است كه روسيه به اين كنش تحقيرآميز واكنشي تند نشان بدهد. به گزارش نيويورك تايمز، مقامات كاخ سفيد نيز نگرانند واكنش روسيه به حمله اوكراين به خاكش نامتناسب باشد و حتي غيرنظاميان را نيز شامل شود.
متيو ساويل، مدير علوم نظامي در انديشكده دفاعي انستيتوي خدمات متحد سلطنتي به وال استريت ژورنال گفت روسيه از اين حمله به خاكش به شدت خجالتزده و البته عصباني است. بنابراين ممكن است دست به هر اقدامي بزند. ساويل افزود كه به نظر ميرسد چالش اصلي براي اوكراين باشد چرا كه در هفتههاي پيش رو و كاهش قوا و تجهيزات اين بازيگر ميتواند روسها را به ضدحمله سهمگيني وادارد و اين امر به معناي شكست عمليات اوكراينيها خواهد بود. اين تحليلگر نظامي گفت: حفظ نيرو با هر اندازهاي در روسيه و دفاع در برابر ضدحملات، با توجه به ذخاير محدودي كه در اختيار اوكراين قرار دارد، سخت خواهد بود. در حالي كه اوكراينيها روايت كلي در مورد قرار گرفتن در حالت تدافعي را معكوس جلوه دادهاند، بعيد به نظر ميرسد آنها بخواهند مواضع خود را براي ماهها حفظ كنند. ساويل گفت اوكراينيها ممكن است به وعده ترامپ براي پايان جنگ از طريق مذاكره دل بستهاند و ميدانند با حفظ اين بخش از سرزمينهاي روسيه، در چانهزني براي صلح دست پر خواهند داشت.
براي استراتژيستهايي مانند ديويد ديروش، تحليلگر امور نظامي، حمله اوكراين به كورسك بيشتر شبيه پيشرفتي در جنگ است كه سه دارايي مهم روسيه را تهديد ميكرد: 415 هزار ساكن كورسك؛ دو بزرگراه راهبردي و راهآهن اصلي متصل به خطوط سراسري روسيه كه شريانهاي اصلي تامين مواد حياتي و راهبردي براي نيروهاي روسي در جبهههاي خاركف و سومي در شمال شرقي اوكراين هستند؛ و در نهايت نيروگاه هستهاي كورسك كه تامين كننده حياتي انرژي براي روسيه است.
دي روش گفت كه اوكراينيها بايد نگران واكنش نهايي روسيه و تداركات نظامي خود در پيشروي سريع باشند. در عين حال، اين استراتژيست كهنهكار خاطرنشان كرد كه اوكراين با اين حمله به چندين هدف استراتژيك دست يافته است. او افزود كه اول از همه، حمله به مرزها براي پوتين تحقيرآميز بود. ثانيا، هزينه و واقعيت جنگ را به مردم روسيه نشان داد و سوم، جنگ را به خاك روسيه كشاند. دي روش معتقد است اين تهاجم نشانداد نگراني غرب در مورد انتقال مستقيم جنگ به روسيه و حمله به داخل خاك روسيه و ترس از تشديد تنش اشتباه بوده است.