پشت پرده سفر پوتین به باکو

به گزارش خبرگزاری تاس، ولادیمیر پوتین، ريیس‌جمهور روسیه در سفر به باکو گفت که مسکو همچنان به نقش تاریخی خود در میانجیگری مذاکرات صلح بین آذربایجان و ارمنستان، به‌رغم جنگ در اوکراین، متعهد است. پوتین در سفری دو روزه در آذربایجان، اولین دیدار او از زمان حمله مسکو به اوکراین در سال 2022 و پس از بازپس‌گیری منطقه قره‌باغ کوهستانی در حمله سپتامبر، با الهام علی‌اف، ريیس‌جمهور آذربایجان دیدار کرد. روسیه برای دهه‌ها میانجی سنتی بین این دو دشمن دیرینه در قفقاز بوده است. هم ارمنستان و هم جمهوری آذربایجان از جمهوری‌های شوروی سابق بوده‌اند، اما در دو سال گذشته، مسکو در جنگ اوکراین گرفتار شده و قدرت‌های غربی نقش مهم‌تری در داوری این مناقشه ایفا کرده‌اند. پوتین در این دیدار گفت بر کسی پوشیده نیست که روسیه نیز با بحران‌هایی روبه‌رو است. با این حال، نقش تاریخی روسیه در وقایع قفقاز جنوبی، حتی در سال‌های اخیر، این امر را ضروری می‌سازد تا در جایی که طرفین نیاز دارند، در حل مناقشه مشارکت کنیم. در سال‌ها اخیر، عملیات نظامی باکو به سه دهه حکومت جدایی‌طلب ارمنی در قره‌باغ کوهستانی پایان داد و روابط بین ایروان و متحد سنتی آن، مسکو را تیره کرد. ارمنستان روسیه را به انفعال متهم کرده و روابط خود با کشورهای غربی را تقویت کرده است. روسیه از مداخله در سمت ایروان امتناع کرده بود و آذربایجان منطقه مورد مناقشه را پس گرفت. پس از سال‌ها درگیری، جمعیت ارمنی حدود یکصد هزار نفری از منطقه کوهستانی گریختند. پوتین گفت: اگر بتوانیم برای امضای توافقنامه صلح بین آذربایجان و ارمنستان کاری انجام دهیم، بسیار خوشحال خواهیم شد.
رهبر روسیه گفت که پس از سفرش به باکو، با نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان تماس خواهد گرفت تا نتایج مذاکرات ما را به او بگوید. علی‌اف گفت: امنیت منطقه تا حد زیادی به همکاری نزدیک آذربایجان و روسیه بستگی دارد. ريیس‌جمهور آذربایجان گفت که وضعیت جدید از ماه سپتامبر فرصت‌های جدیدی را برای برقراری صلح پایدار در قفقاز جنوبی می‌گشاید. پس از این مذاکرات، پوتین اذعان کرد که رهبران دو کشور در مورد ابتکارات مشترک، از‌جمله ساخت تانکرهای کوچک برای انتقال نفت از مناطق دریای خزر و دریای سیاه به مدیترانه بحث و گفت‌وگو کردند. آذربایجان که در دریای خزر قرار دارد، تامین‌کننده انرژی مهم اتحادیه اروپا است. این کشور قبلا سیاستی عمدتا مستقل از مسکو را درپیش گرفته بود، اما به نظر می‌رسد با آغاز مناقشه قره‌باغ، مواضع روسیه به جمهوری آذربایجان نزدیک‌تر شده است. 
در همین رابطه، زردشت علیزاده، کارشناس علوم سیاسی در گفت‌وگو با آسوشتیدپرس گفت چنین روابطی برای پوتین اولویت دارد، چراکه به دلیل تحریم‌های اعمال شده بر مسکو به دلیل جنگ روسیه با اوکراین، به ‌طور فزاینده‌ای برای دسترسی به بازارهای جهانی به کشورهایی مانند آذربایجان وابسته است. علیزاده افزود: از آنجایی که آذربایجان به بازارهای جهانی از‌جمله ایران و بنادر اقیانوس هند دسترسی دارد، از منظر ترانزیتی برای روسیه با اهمیت است. باکو از پیشنهادهای پوتین به گرمی استقبال کرده است. علیزاده می‌گوید برای آذربایجان، حفظ حسن‌نیت مسکو برای امنیت ملی به دلیل تنش‌ها با کشور همسایه ارمنستان ضروری است. 
این کارشناس مسائل آذربایجان افزود که روسیه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی حامی و متحد دیرینه ارمنستان بوده است. اما روابط بین دو کشور از سپتامبر 2023، زمانی که آذربایجان یک عملیات نظامی برق‌آسا را به راه انداخت و کنترل منطقه قره‌باغ را به دست گرفت به ‌طور فزاینده‌ای تیره شده است. ارمنستان نیروهای حافظ صلح روسی مستقر در منطقه را متهم کرد که نتوانستند جلوی حمله آذربایجان را بگیرند. مسکو که یک پایگاه نظامی در ارمنستان دارد، این اتهامات را رد کرد و استدلال کرد که سربازانش ماموریتی برای مداخله ندارند. علیزاده گفت که باکو همچنان امیدوار است مسکو بتواند ارمنستان را برای عادی‌سازی روابط تحت فشار قرار دهد. روسیه می‌تواند حل و فصل روابط ارمنستان و آذربایجان را تسریع بخشد.