سايه سنگين تنشها در خاورميانه بر انتخابات امريكا
عارف دهقاندار
خاورميانه منطقهاي است كه همواره كانون تنش بوده و سرشت اين منطقه با جنگ و درگيري و بمب و موشك گره خورده است. از پس از 7 اكتبر 2023 و آغاز نبرد غزه، دو بار تاكنون شاهد درگيري مستقيم ميان ايران و اسراييل بوديم. همانطور كه پيشبيني ميشد، حمله 26 اكتبر اسراييل به ايران در چارچوب قواعد بازي و محدود به اماكن نظامي ايران بود و اسراييل در واكنش به عمليات «وعده صادق 2» نه تاسيسات زيرساختي غيرنظامي همچون پالايشگاهها و نه زيرساختها و تاسيسات هستهاي را هدف قرار نداد، چراكه در صورت هدف قرار دادن تاسيسات هستهاي كشور، با توجه به بيان مسوولان ارشد نظام و تهديدها و همچنين نامه تعداد زيادي از نمايندگان مجلس و نص صريح «انپيتي» احتمال تغيير در دكترين هستهاي كشور ميتواند در دستور كار نظام قرار گيرد و در صورت هدف قرار دادن زيرساختهاي نفتي كشور، رژيم اسراييل در اين مساله آسيبپذير بوده و اين شرايط ايجاد ميشود كه در واكنش، ايران زيرساختهاي حياتي و شريانهاي اقتصادي اين رژيم را هدف قرار دهد. پس از حمله اخير رژيم صهيونيستي به اهداف نظامي اطلاعاتي در داخل خاك ايران، گمانهزنيها در خصوص پاسخ احتمالي ايران به تجاوز اخير تلآويو افزايش يافته است. نزديك شدن زمان برگزاري انتخابات رياستجمهوري امريكا سبب شده است تا برخي تحليلگران سناريو پاسخ قريب ايران را تقريبا منتفي بدانند. هرگونه تشديد تنش در شرايط كنوني منطقه به معناي كمك به كمپين انتخاباتي دونالد ترامپ و دور كردن جمعيتهاي مسلمان و عرب زبان از كامالا هريس خواهد بود. با اين حال نقض حاكميت ايران موضوعي غير قابل چشمپوشي است و تهران ناگزير بايد بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل از حق دفاع مشروع خود استفاده كرده و بازدارندگي خود را احيا كند. طبق ماده 51 منشور سازمان ملل متحد، كشورها در صورت نقض تماميت ارضي و حاكميت ملي، اين حق را دارند كه به شكل مشروع از خود دفاع كنند. رهبر معظم انقلاب در نخستين واكنش به تجاوز اخير رژيم صهيونسيتي به اهداف نظامي در داخل ايران وعده پاسخ به اقدام اخير صهيونيستها را دادند.
در نگاه ايشان بايد به حمله اخير اشغالگران قدس پاسخ داده شود تا از اين طريق زمينه براي اصلاح ادراك غلط صهيونيستها نسبت به جمهوري اسلامي ايران فراهم شود. بسياري از كارشناسان معتقدند اگر امروز اسراييل پاسخ مناسبي از سوي ايران دريافت نكند، بازدارندگي كشور به شكل جدي آسيب خواهد ديد. به عبارت ديگر عمل به توصيه جو بايدن مبني بر خويشتنداري ايران در برابر تجاوزات اخير رژيم ميتواند زمينهاي براي حملات بعدي اسراييل فراهم كند. آخرين نظرسنجيهاي معتبر انجام شده در ايالات متحده از فاصله بسيار نزديك ترامپ و هريس حكايت دارد. برخي تحليلگران با اشاره به وضعيت ايالتهاي خاكستري و تداوم بحران در منطقه خاورميانه از شانس پايينتر دموكراتها براي پيروزي در انتخابات سخن ميگويند. در چنين شرايطي به نظر نميرسد تهران تا پيش از پنجم نوامبر تمايلي براي اقدام شتابزده عليه اسراييل داشته باشد. به عبارت ديگر هرگونه اقدام غيرحساب شده از سوي تهران در شرايط كنوني ميتواند شرايط براي باخت هريس را مهيا كند. در صورت پيروزي مجدد ترامپ در انتخاب امكان احياي كمپين فشار حداكثري و تشديد فشار تحريمي بر ايران به شكل قابل توجهي افزايش پيدا خواهد كرد.
بهره سخن:
با توجه به شهادت چهار تن از غيورمردان پدافند هوايي ارتش كشور، به نظر ميرسد كه ايران نسبت به حمله 26 اكتبر اسراييل پاسخ خواهد داد. البته كيفيت و زمان اين حمله را فرماندهان ارشد نظامي و شوراي عالي امنيت ملي پس از بررسيهاي لازم مشخص خواهند كرد. همانطور كه مقام معظم رهبري در نماز جمعه اشاره داشتند، جمهوري اسلامي ايران در پاسخ به اقدامات تهاجمي دشمن، نه تعلل خواهد كرد و نه شتابزده عمل ميكند. به نظر ميرسد كه جمهوري اسلامي ايران در پاسخ به حمله اسراييل، كماكان در چارچوب قواعد بازي عمل كرده است. البته اين احتمال وجود دارد كه پاسخ ايران پس از انتخابات امريكا انجام شود. جمهوري اسلامي ايران به دنبال جنگ و گسترش سطح درگيريها در منطقه نيست، ولي اگر بنا باشد جنگي بر كشور تحميل شود، ايران قطعا از خود دفاع خواهد كرد. پژوهشگر مسائل بينالملل