انگلستان و عراق معاهده راهبردي گام در عصر جديد
علي آهنگر
معاهده راهبردي ميان عراق و انگلستان عصر جديدي در روابط دو كشور مي‌گشايد. محمد شياع السوداني در هواپيمايي كه عصر روز دوشنبه ۲۴دي رهسپار لندن بود، در گفت‌وگو با خبرنگاران اين معاهده را يكي از مهم‌ترين نقاط عطف در روابط عراق و بريتانيا خواند و افزود: « مي‌توانم آن را به عنوان آغاز يك عصر جديد توصيف كنم». اما عصر جديدي كه در اين معاهده بر روي عراق گشوده مي‌شود چه ويژگي‌هايي دارد؟ بيانيه روز سه‌شنبه ۲۵ دي ۱۴۰۳ دو نخست‌وزير، شياع السوداني و كر استامر- كه در ساختمان شماره ۱۰ خيابان داونينگ منتشر شد- جزيياتي از اين دوره جديد را براي عراق مي‌گشايد. بر پايه اين بيانيه، دو نخست‌وزير از يك توافقنامه تجاري بلندپروازانه به ارزش ۱۲.۳ ميليارد پوند، برابر ۱۵ ميليارد دلار با هدف افزايش رفاه و روابط اقتصادي دوجانبه رونمايي كردند. اين توافق نشان‌دهنده افزايش 10برابري تجارت دو كشور در مقايسه با سال ۲۰۲۴ است.
طرح‌هاي راهبردي و كليدي اعلام شده در اين توافق عبارتند از:
عمليات مين زدايي: 330 ميليون پوند براي حذف مين به رهبري بريتانيا در سراسر عراق.
بازسازي پايگاه هوايي القياره: 500 ميليون پوند براي تقويت قابليت‌هاي دفاع هوايي عراق.
زيرساخت‌هاي آبي: پروژه جامع آب: 5.3 ميليارد پوند براي بهبود دسترسي به آب و آبياري در جنوب و غرب عراق.
پروژه نمك‌زدايي بصره: 3.3 ميليارد پوند براي زيرساخت‌هاي آب پاك كه بيش از سه ميليون نفر از آن بهره مي‌برند.
بهبود شبكه برق: اتصال به شبكه عراق و عربستان با هزينه 1.2 ميليارد پوند.
ارتقاي شبكه ملي 82 ميليون پوند.
مخابرات: پيشتاز عرضه 5G عراق 410 ميليون پوند خواهد بود.
پروژه‌هاي راه‌آهن و بهداشت: 82 ميليون پوند براي راه آهن جديد.
260 ميليون پوند براي تصفيه فاضلاب و آب در حله.
655 ميليون پوند براي تصفيه فاضلاب و آب در بغداد.
خدمات اضطراري و امنيت مرزي: خودروهاي آتش‌نشاني بريتانيا 27.5 ميليون پوند.
سيستم‌هاي ارتباط راديويي: 98 ميليون پوند.
فناوري امنيت مرزي: 66.5 ميليون پوند.
به‌علاوه، بريتانيا از تخصص مالي جهاني خود براي كمك به تأسيس صندوق توسعه ملي عراق استفاده خواهد كرد . اين صندوق براي جذب سرمايه‌گذاري خصوصي با هدف تامين مالي پروژه‌هاي زيرساختي اجتماعي، اقتصادي و حياتي و پيشبرد رشد اقتصادي بلندمدت عراق طراحي شده است.
تنظيم يك معاهده راهبردي امنيتي از ديگر دستاوردهاي سفر محمد السوداتي به انگلستان است. بر پايه اين توافق، حضور نظامي ضد داعش انگلستان در عراق كه در سال ۲۰۲۶ پايان مي‌يابد، با آموزش نيروهاي پليس و واحدهاي نظامي عراق تداوم خواهد يافت. در زمينه تبادل‌هاي علمي و آموزشي نيز دو كشور توافق كردند بيش از ۲۰۰۰ دانشجوي عراقي در دانشگاه‌هاي بريتانيا به تحصيل بپردازند و موسسه‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي دو كشور با يكديگر تبادلات علمي برقرار سازند. اما يكي ديگر از مهم‌ترين دستاوردهاي اين سفر، استقبال از همكاري نفتي شركت بريتيش پتروليوم يا بي‌پي با عراق بود. عراق كه اكنون با ظرفيت توليد ۵ ميليون بشكه در روز، دومين توليدكننده اوپك بعد از عربستان است، به توافقي بلندپروازانه با بي‌پي دست يافت. چنان كه حيان عبدالغني، وزير نفت عراق در جريان سفر به بريتانيا به رويترز گفت: عراق و شركت نفت بي‌پي تا يك هفته ديگر قرارداد بزرگي را براي توسعه و توليد چهار ميدان نفتي و گازي كركوك امضا خواهند كرد. وزير نفت عراق اعلام كرد اين قرارداد حتي بزرگ‌تر از قرارداد سال ۲۰۲۳ عراق با شركت فرانسوي توتال انرژي است. ارزش قرارداد توتال انرژي در استان بصره حدود ۲۷ ميليارد دلار بود، بنابراين قرارداد جديد با بي‌پي بايد از اين مقدار نيز بيشتر باشد. يكي از هدف‌هاي مهم اين قرارداد، جمع‌آوري گازهاي فلر و بازگرداندن به سيستم مصرف عراق است. گفتني است شركت نفت بي‌پي همان شركت نفت انگليس و ايران است كه در سرآغاز قرن بيستم با قرارداد دارسي وارد نفت ايران شد. پيش از آغاز جنگ جهاني اول در سال ۱۹۱۴، انگلستان در قراردادي با امپراتوري عثماني، اجازه يافت قرارداد دارسي در ميدان‌هاي نفت عراق نيز جاري شود. بنابراين، شركت نفت بي‌پي در بازگشت به نفت كركوك كه آن زمان بزرگ‌ترين ميدان نفتي جهان بود، خاطرات بيش از يكصد سال گذشته خود را نيز تجديد مي‌كند.