نظام معلمي در برش‌هايي از يك گفت‌وگو
خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت‌وگويي با علي پورسليمان، مدير سايت صداي معلم و كارشناس مسائل آموزش و پرورش پيرامون نظام معلمي انجام داده است كه با توجه به اهميت موضوع برش‌هايي از اين گفت‌وگو را تقديم خوانندگان صفحه مدرسه اعتماد مي‌كنيم.
با وجود آنكه در نظام‌هاي پيشرفته تعليم و تربيت طراحي اين ساختار از ديرباز مورد توجه قرار گرفت، اما «سازمان نظام معلمي» براي بار اول در تاريخ آموزش و پرورش ايران مطرح و تجربه مي‌شود. بايد تمام جوانب مساله مورد ارزيابي دقيق قرار گيرد و حتما در اين مورد از نظرات كارشناسان و اهل فن استفاده شود. در حال حاضر الگوي آموزش و پرورش ايران از يك الگوي حرفه‌اي تبعيت نمي‌كند.
هم‌اكنون دانشگاه فرهنگيان كار تربيت «معلم» را براي تامين كادر نيروي انساني وزارتخانه آموزش و پرورش برعهده دارد و قضاوت نهايي در مورد صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلمان اكثرا توسط هسته‌هاي گزينش صورت مي‌گيرد كه با توجه به استمرار وجود معيارهاي ايدئولوژيك نمي‌تواند جايگزين مناسبي براي تعيين صلاحيت‌هاي حرفه‌اي معلمان باشد. ممكن است بسياري از معلمان وجود و نيز وجوب اين تشكيلات را خيلي جدي نگيرند اما مهم آن است كه طراحي درست و منطقي اين سازو كار مي‌تواند در ارتقاي معيشت و منزلت آنان نقش مهم و راهبردي داشته باشد. اگر معلمان براساس يك «كار راهه» مسير شغلي حرفه خود را بدانند خواهند توانست در شكل‌گيري يك نظام حرفه‌اي آموزش و پرورش نقش اساسي ايفا كنند.
شكل‌گيري «سازمان نظام معلمي» يك فرصت مهم براي بازسازي و نيز بازشناسي حرفه معلمي در جامعه علمي و در افكار عمومي است. اما نكته مهم آن است كه فقدان يك تئوري منسجم و نيز يك طراحي علمي براي اين ساختار مي‌تواند تشكيل سازمان نظام معلمي را با چالش مواجه كرده و در نهايت در كنار ده‌ها ساختار و تشكيلات نمايشي يا فرمايشي وزارت آموزش و پرورش قرار گيرد. مهم‌ترين وجه و ويژگي سازمان نظام معلمي استقلال آن است. اين ساختار بايد از قاعده هرم شروع و تشكيلاتي از پايين به بالا داشته باشد. اعمال نظر يا سليقه نهادهاي دولتي و نيز دواير مربوط به آن بايد به حداقل برسد. سازمان نظام معلمي يك تشكيلات معلمي است و معلمان خود بايد در شكل‌گيري آن نقش ايفا كنند.
مهم‌ترين مساله‌اي كه تشكيل سازمان نظام معلمي را تهديد مي‌كند همان نظام متمركز آموزش و پرورش است كه حتي براي پيش پا افتاده‌ترين مسائل مدرسه بخشنامه توليد مي‌كند! در شكل‌گيري اين تشكيلات شوراهاي معلمان و نمايندگان معلمان بايد نقش «اول» را ايفا كنند. دخالت و اعمال نظر دواير و بخش‌هايي مانند حراست و گزينش در اين تشكيلات بايد به حداقل برسد.
با نزديك شدن به اجراي فاز دوم طرح رتبه‌بندي همان‌گونه كه قبلا نيز بيان شد به نظر مي‌رسد وزارت آموزش و پرورش برنامه خاصي براي طراحي اين ساختار ندارد. مي‌توان با كمك كارشناسان و نيز تشكل‌هاي معلمان، پيش نويسي براي سازمان نظام معلمي تهيه كرد و با جذب پيشنهادات از بدنه آموزش و پرورش و معلمان آن را غني كرد. مهم اين است كه اين طرح بايد پخته باشد و تماما صلاحيت‌هاي حرفه معلمي را مورد سنجش و اندازه‌گيري قرار دهد.
از ديگر چالش و تهديدهاي بزرگ براي طراحي سازمان نظام معلمي وجود جريانات پوپوليسم ميان بدنه آموزش و پرورش و معلمان است. مهم‌ترين مشخصه پوپوليسم در بدنه آموزش و پرورش تكيه صرف بر گفتمان معيشت و نيز جريان اشتراكي در مورد تقسيم بودجه و افزايش حقوق ميان معلمان است.
براي معلمان بايد انگيزه براي كسب شاخص و امتيازات طراحي شده باشد و مشوق و افزايش‌ها بايد قابل توجه باشد. لحاظ كردن اين ظرفيت و پتانسيل‌ها مي‌تواند مانع از به دست گرفتن ابتكار عمل به دست جريانات پوپوليسم باشد. ضمن آنكه به نظر مي‌رسد بزرگ‌ترين دغدغه و نگراني مسوولان اين باشد كه ممكن است سازمان نظام معلمي به يك مركز رسمي و قانوني براي تجمع معلمان معترض و اتخاذ تصميم‌هاي هزينه بر تبديل شود.