قرار آخر؟

جلسه روز گذشته كميسيون مشترك برجام، با حضور معاون وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران، سيد عباس عراقچي، يازدهمين نشست اين كميسيون براي بررسي نحوه اجراي اين توافق تاريخي بود. اين جلسه در شرايطي برگزار مي‌شود كه رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا، دونالد ترامپ، تهديد كرده است تا كمتر از دو ماه ديگر (12 مه 2018) زماني كه ...

بر اساس قوانين داخلي امريكا تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي از ايران را تمديد كند، از برجام خارج خواهد شد. رويداد 12 مه، به اين سوال پاسخ خواهد داد كه آيا نمايندگان جمهوري اسلامي ايران و ايالات متحده امريكا، آيا بار ديگر در كميسيون مشترك برجام، دور يك ميز مي‌نشينند يا نه. ماهيت برجام به عنوان يك توافق چندجانبه بين‌المللي، به شكلي است كه انصراف يك كشور از اجراي آن، به تنهايي نمي‌تواند باعث از بين رفتن توافق و نهادهاي بين‌المللي محصول آن، مانند كميسيون مشترك برجام شود. اينكه طي دو ماه باقي مانده تا 12 مه، نمايندگان ايران و امريكا باز هم رودرروي هم قرار بگيرند وجود دارد. طبق رويه و روالي كه بر اساس برجام و در قالب مذاكرات 1+5 ايجاد شده است، فرصت‌هاي زيادي تا دو ماه ديگر وجود دارد كه دو كشور با يكديگر در مورد برجام گفت‌وگو كنند. سرنوشت ايران و امريكا در قالب گروه 1+5 مرتبا به هم متصل مي‌شود. فارغ از محتواي گفت‌وگوها، چه تهران و واشنگتن با هم توافق داشته‌باشند يا نه، مادامي كه دو كشور عضوي از كشورهاي اجراكننده برجام هستند، اين مذاكرات ادامه خواهد يافت. آنچه مشخص است تا 12 مه كه رييس‌جمهور امريكا در موعد مقرر، تصميم خود را بگيرد، به صورت خودكار دستگاه بروكراتيك و اداري سياست خارجي امريكا، موظف است كه در جلسات مرتبط شركت كند. تماس‌ها در مورد برجام تا زمان تصميم ترامپ قطعا باز هم با حضور و مشاركت ايالات متحده امريكا انجام خواهد شد. دستگاه سياست خارجي امريكا به هر حال با حضور در اين جلسات و گفت‌وگوها، توصيه‌ها و نظرات خود را در اختيار كاخ سفيد و مشاوران رييس‌جمهور اين كشور خواهد گذاشت. در طول دو ماه پيش رو فرصت زيادي است و هنوز نمي‌توان پيش‌بيني كرد كه دونالد ترامپ، 12 مه تصميم بگيرد در برجام بماند، از اين توافق خارج شود يا اينكه يك راه‌حل تازه براي خروج واشنگتن از بن‌بست اين تصميم‌گيري از سوي كشورهاي اروپايي به آنها پيشنهاد شود. در اين فاصله تحولات زيادي در پي خواهد بود و احتمال‌هاي غيرقابل پيش‌بيني زيادي وجود دارد. اگر از امروز بخواهيم پيش‌بيني كنيم كه رييس‌جمهور امريكا، دو ماه ديگر تصميم به خروج از برجام بگيرد، آنگاه شرايط براي كميسيون مشترك برجام متفاوت خواهد شد. تصميم رييس‌جمهور امريكا براي خروج از برجام به اين معنا خواهد بود كه ايالات متحده امريكا، قطعا ديگر عضوي از كشورهاي عضو كميسيون مشترك نخواهد بود و اعضاي اين كميسيون از 8 عضو، شامل ايران، روسيه، چين، بريتانيا، فرانسه، آلمان، امريكا و اتحاديه اروپا، به 7 عضو كاهش پيدا خواهد كرد. از آنجا كه جلسات كميسيون مشترك هر سه ماه يك‌بار برگزار مي‌شود، جلسه عادي بعدي، پس از تصميم دونالد ترامپ در مورد برجام خواهد بود، در آن زمان اگر رييس‌جمهور امريكا، رسما تصميم گرفته‌ باشد كه امضاي تعليق تحريم‌ها عليه ايران را متوقف كند و عملا از برجام خارج شود، ايران با 6 عضو ديگر در جلسات شركت خواهند كرد، در اين شرايط اعضاي كميسيون مشترك بدون امريكا در مورد آينده اجراي اين توافق تصميم‌گيري‌خواهند كرد. در چنين شرايطي، واكنش ايران براي استمرار ماندن در اين كميسيون يا خروج از آن، بسيار وابسته به واكنش 6 عضو ديگر است، اگر ايران پس از خروج احتمالي امريكا از برجام احساس كند كه اروپايي‌ها و ديگر اعضاي باقيمانده، به اندازه كافي متعهد به اجراي مفاد برجام و تلافي آثار خروج امريكا هستند، آنگاه احتمال دارد كه ايران به حضور در برجام ادامه دهد و برگزاري جلسات اين كميسيون هر سه ماه يك بار استمرار پيدا كند و اگر اقدام‌هاي طرف‌هاي ديگر براي ايران راضي‌كننده نباشد، ممكن است ايران نيز بعد از امريكا از اجراي برجام كناره‌گيري كند كه در آن صورت، استمرار جلسات كميسيون مشترك برجام، بي‌معنا خواهد بود.