دربرنامه تلويزيوني «كشيك سلامت» پخش شد
انتقاد از مديريت وزارت بهداشت در كنترل كوويد 19
بي‌توجهي به توصيه متخصصان
دليل اصلي بروز پيك پنجم كرونا و شيوع« دلتا » اعلام شد
گروه اجتماعي
مهمانان يك برنامه تلويزيوني با انتقاد شديد از مديريت دولت و وزارت بهداشت بر كنترل كوويد19 و روند واكسيناسيون، بي‌توجهي مسوولان به توصيه‌هاي متخصصان را دليل اصلي بروز پيك پنجم كرونا و شيوع «دلتا» و همچنين خطر غيرقابل اجتناب بروز پيك ششم كوويد19 در كشور دانستند.
برنامه تلويزيوني «كشيك سلامت» يك روز بعد از سفر تيم واكنش اضطراري وزارت بهداشت به استان بحران‌زده سيستان و بلوچستان پخش شد و در اين برنامه، سيد مويد علويان، معاون وزارت بهداشت در دولت نهم و زهرا شيخي، سخنگوي كميسيون بهداشت و درمان مجلس، تاخير در توليد و واردات واكسن كرونا، دست‌هاي خالي دولت از برنامه‌هاي مدون و منظم براي كنترل بيماري و شفاف نبودن متوليان سلامت با مردم درباره تمام مشكلات و چالش‌هاي پيش رو را از مهم‌ترين ضعف‌هاي دولت دانستند اما در پايان اين برنامه، كيانوش جهانپور، سخنگوي سازمان غذا و دارو و رييس مركز اطلاع‌رساني وزارت بهداشت، مهمان ديگر اين برنامه بود كه به برخي انتقادات اين كارشناسان پاسخ داد.
در ابتداي اين برنامه تلويزيوني كه عصر جمعه 11 تير ماه از شبكه سلامت پخش شد، به دنبال پخش يك فيلم مستند و دكلمه‌اي مفصل درباره سوءمديريت دولت در كنترل بحران كرونا و انتقاداتي از سوي مجري اين برنامه و طرح چرايي ورود كشور به پيك پنجم كرونا، زهرا شيخي، سخنگوي كميسيون بهداشت و درمان مجلس گفت: «از خيلي وقت قبل، پيش‌بيني چنين وضعي را داشتيم. ضمن تقدير و تشكر از مدافعان سلامت و كادر درمان، اين گلايه همچنان باقي است كه ما در كنترل كرونا، از ابتدا تا امروز هيچ دستورالعمل و برنامه‌ريزي مشخص و مديريت هدفمند و پيشگيرانه و مشخصي نداشتيم. ما با ويروسي مواجهيم كه هر روز رفتارهاي ناشناخته و جهش‌هاي مختلف دارد. اين ويروس، عامل مهاجم براي همه دنياست. در بررسي ميزان رعايت فاصله فيزيكي و ماسك از سوي مردم، آنچه مي‌بينيم نشان مي‌دهد كه پروتكل‌ها بيش از 70درصد رعايت مي‌شود اما در مورد واكسيناسيون به عنوان يك اقدام پيشگيرانه چه كرديم؟ مجلس، از روز اول اين تاكيد را داشت كه بايد واكسن قابل اطمينان وارد شود. هفته گذشته، طبق گزارشي كه دريافت كرديم، بانك مركزي اعلام كرد كه 177 ميليون دلار بابت سبد كوواكس، پرداخت شده در حالي كه تا شهريور ماه پارسال، يك ميليارد يورو هم به اسم كرونا از صندوق ذخيره ارزي دريافت شده بود اما تابستان پارسال، حدود 7 شركت ايراني در گزارش‌هايي اعلام كردند كه با ارقام بسيار كمتر و حدود 30 ميليون دلار مي‌توانند واكسن توليد كنند. نمايندگان اين شركت‌ها مي‌گفتند كه براي دريافت مجوز از سازمان غذا و دارو معطل مانده‌اند و بعد از پيگيري‌هاي كميسيون بهداشت، خط توليد واكسن ايراني هم فعال شد.»
شيخي افزود: «مردم انتظار واكسن قابل اطمينان دارند. طبق گزارشي كه به كميسيون بهداشت رسيده، تنها واكسن موجود در سبد كوواكس كه به ايران رسيد، آسترازنكا بود كه از جمله واكسن‌هاي پرعارضه است و با وجود ارزاني قيمت، امروز در بسياري كشورها، اين واكسن را پس زده‌اند. بنابراين، ما چيزي را دريافت كرديم كه دنيا پس زده بود.»
به دنبال صحبت‌هاي شيخي، سيدمويد علويان؛ معاون بهداشت دوره وزارت كامران باقري لنكراني؛ وزير بهداشت دولت نهم، با نگاه ديگري انتقادات تندي درباره عملكرد دولت و وزارت بهداشت در مديريت و كنترل كوويد19 مطرح كرد. مويد علويان با اشاره به سرفصل عملكرد 16 ماهه دولت درباره كنترل كرونا در كشور گفت: «در خانه بمانيم، ماسك بزنيم، سفر نرويم، فاصله اجتماعي را رعايت كنيم، نيمه شب هم اگر از خانه خارج شويم، جريمه مي‌شويم. اين، خلاصه عملكرد دولت و وزارت بهداشت طي يك سال و نيم گذشته است در حالي كه امروز وارد پيك پنجم كرونا شده‌ايم و اين پيك تا يك ماه ديگر ادامه دارد و در اين مدت هم، عده‌اي از عزيزان ما فوت مي‌كنند و اجتماع و اقتصاد ما آسيب مي‌بيند و بعد هم بايد منتظر پيك ششم باشيم.»
علويان با تاكيد بر ضرورت مديريت صحيح واكسيناسيون به عنوان تنها راهكار پيشگيرانه موثر در مبارزه با ويروس در حال جهش كرونا و انتقاد از سهل‌انگاري دولت در تسريع روند واردات و توليد واكسن گفت: «چرا ما دير به واكسن رسيديم؟ چون تيم مسوولان سلامت، در اين يك سال و نيم تغيير نكرده. چون كساني گفتند قرنطينه، يك اقدام قرون وسطايي است و امروز هم همان‌ها، متولي هستند. 200 نفر از متخصصان به رييس‌جمهوري نامه نوشتند و رونوشت اين نامه را براي وزير بهداشت هم فرستاديم و گفتيم برويد و در طرح اثربخشي واكسن‌هاي جهاني مشاركت كنيد. جواب اين نامه چه بود؟ گفتند ما هرگز ملت ايران را موش آزمايشگاهي واكسن‌هاي خارجي نمي‌كنيم. اين پاسخ، عوام‌فريبي است. مگر همين امروز، واكسن‌هاي داخلي خودمان را بر داوطلبان ايراني امتحان نمي‌كنيم؟ واكسن را بايد آزمايش كنيم و امروز هم اين همه داوطلب داريم كه واكسن روي آنها آزمايش شود. بنابراين، تفكر غلط، بي‌سوادي يا لجاجت، باعث شد ما وارد طرح اثربخشي واكسن‌هاي جهاني نشويم.
اما در مورد توليد واكسن‌هاي داخلي چه اتفاقي افتاد؟ در توليد واكسن‌هاي داخلي هم با تاخير مواجه شديم چون متخصصان معتقد به نظريه ايمني گله‌اي حاكم بودند و اعتقادي به واكسن نداشتند و در سطوح عالي اين بحث را مطرح مي‌كردند كه اگر كل مردم مبتلا شوند، بيماري از طريق ايمني جمعي و گله‌اي كنترل خواهد شد كه اين نظر، يك بحث غيراخلاقي و غيرعلمي بود و به زباله‌دان تاريخ رفت اما كساني كه اين نظر را در كشور ما اجرا كردند بايد توبه كنند چون باعث مرگ تعدادي از هموطنان شدند. حالا هم كه واردات و توليد داخل داريم و آقايان مي‌گويند كه بايد تا مهرماه و به دليل بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها و عادي شدن فضاي كسب‌وكار، 60 درصد جمعيت كشور را واكسينه كنيم، باز هم غيرممكن است. چرا؟ مي‌گويند تا شهريورماه، 10 ميليون دوز واكسن از مجموع واردات و توليد داخل، تهيه خواهد شد ولي اين ميزان واكسن ارزشي ندارد و اثرگذار نيست چون بايد جمعيت عظيمي را ظرف 3 تا 6 ماه واكسينه كنيم در حالي كه امروز و بعد از 6 ماه، هنوز 50 درصد جمعيت كشور هم واكسينه نشده‌اند و حتي با فرض اينكه هر ماه موفق شويم 5 ميليون نفر را واكسينه كنيم، واكسينه شدن 60 درصد جمعيت كشور هم 18 ماه طول خواهد كشيد.»
علويان افزود: «بايد براي تقويت توليد داخل و واردات واكسن‌هاي خارجي قابل اطمينان تلاش كنيم. بايد از توان تمام نهادها شامل بسيج و سپاه و ارتش و هلال احمر و شهرداري‌ها و بخش خصوصي و بخش دولتي استفاده كرده و جهاد جدي و بسيج عمومي ايجاد شود و در مراكز درماني و ايستگاه‌هاي مترو واكسيناسيون انجام شود. فقط در اين‌صورت، پيك پنجم را رد مي‌كنيم وگرنه بايد منتظر پيك ششم و مرگ بيشتر عزيزان باشيم. آنچه از روند واكسيناسيون در هفته‌هاي گذشته هم شاهد بوديم البته هم كرامت انساني را زير سوال برد و هم سلامت مردم را به خطر انداخت. آقاي رييسي كه امروز، رييس‌جمهوري ايران است، بايد در مقابل تمام ملت ايران پاسخگو باشد و چون بر حفظ كرامت انساني تاكيد كرده، بايد بيايد و تكليف اين كرامت انساني را مشخص كند. اينكه مردم ايران سوار هواپيما بشوند و بروند كشورهاي همسايه و با بدبختي واكسن بزنند، خلاف كرامت انساني است. ما هم قبول داريم كه به دولت واكسن نمي‌فروشند ولي ده‌ها شركت خصوصي تقاضا كرده‌اند كه مجوز واردات واكسن بگيرند و در پيچ و خم اداري گير كرده‌اند. واكسن بايد به رايگان در اختيار مردم قرار بگيرد و بخش خصوصي مي‌تواند واكسن را وارد كند و در اختيار دولت و شبكه توزيع قرار دهد چون اين دولت توان و عرضه اين كار را ندارد. چشم‌انتظاري براي واكسن ايراني، افتخار نيست و معطل گذاشتن مردم براي رسيدن واكسن ايراني اشتباه است.»
به دنبال صحبت‌هاي علويان، كيانوش جهانپور؛ سخنگوي سازمان غذا و دارو و رييس مركز اطلاع‌رساني و روابط عمومي وزارت بهداشت، پشت خط تلفن آمد و در پاسخ به انتقادات مهمانان برنامه «كشيك سلامت» گفت: «ما مي‌پذيريم كه در بخشي از فراز و فرودهاي واكسن كرونا، ضعف‌هايي داريم و بارها عذرخواهي كرديم. هيچ بخشي از اركان حاكميت، موافق كارآزمايي باليني واكسن‌هاي خارجي بر مردم ايران نبود. مقام معظم رهبري، رييس‌جمهوري و ساير ارگان‌ها و شوراهاي مرتبط با مباحث امنيتي، موافق كارآزمايي باليني فاز 3 واكسن خارجي بر مردم ايران نبودند و ما هم به اين كار معتقد نبوديم چون كشور خارجي؛ ولو دوست و برادر، مي‌گفت كه اطلاعات مختصري درباره اين واكسن به ما خواهد داد مشروط به اينكه كارآزمايي باليني واكسن در ايران بر 40 هزار نفر انجام شود كه ما هم در وزارت بهداشت، بر اساس عزت و حكمت و مصلحت، موافق چنين شرطي درباره يك واكسن ناشناخته نبوديم. ما كشور امارات نبوديم كه كارآزمايي باليني واكسن خارجي، بدون حتي يك صفحه اطلاعات، بر مردم ما انجام شود و بعد هم بگويند توليد مشترك و انتقال فناوري، منتفي است.»
به دنبال اين اظهارات جهانپور، مويد علويان با طرح سوالي خواستار پاسخگويي سخنگوي سازمان غذا و دارو شد و پرسيد: «زماني كه داروهاي مختلف خارجي وارد ايران مي‌شد و بر مردم تست مي‌شد، حاكميت كجا بود؟ آيا آن زمان، حاكميت مطلع بود؟ آن زمان كه مردم، داروهاي خارجي را هر ويال 50 الي 60 ميليون تومان مي‌خريدند، حاكميت كجا بود؟»
به دنبال اين پرسش‌ها، جهانپور در پاسخ افزود: «حفظ حرمت دغدغه‌هاي اركان حكومتي واجب است و جايگاه قانوني اركان مختلف حاكميت هم به رسميت شناخته شده و بنابراين، بحث ضعف و بي‌عرضگي دولت، قدري بي‌انصافي است. بر اساس مصوبه ستاد ملي مقابله با كرونا، پيشراني خريد واكسن داخلي با وزارت بهداشت بود. دوستان ما در دستگاه ديپلماسي هم دنبال واكسن بودند و بخش خصوصي هم، قبل از نوروز امسال، براي واردات 100 هزار دوز واكسن، مجوز و موافقت گرفت ولي نتوانست وارد كند اما بعد از آن به رييس‌جمهوري نامه نوشتند كه مي‌خواهيم 10 ميليون دوز واكسن وارد كنيم كه غير از يك يا دو مورد، باقي واكسن‌ها، قيمت 2 الي 6 برابر گران‌تر از واكسن توليد داخلي داشت. با اين حال، 38 مجوز براي بخش خصوصي صادر شد. همزمان، دولت روسيه به ما نامه زد كه پروفرماها و امضاهاي اين شركت‌ها، جعلي است و ما با هيچ كس جز دولت شما و نماينده دولت شما كه سفير شما در مسكو است، مذاكره نخواهيم كرد.»
جهانپور افزود: «وزارت بهداشت از ارديبهشت 1399، مذاكرات واكسن را از طريق ويدئو كنفرانس با وزير بهداشت چين و روسيه و هند و كوبا و كشورهايي كه ممكن بود توليد‌كننده واكسن باشند آغاز كرد و به موازات، فرآيند توليد واكسن در محيط ازمايشگاهي كشور هم آغاز شد اما قرار بود تا تير ماه 1399، هيچ صحبتي در اين باره مطرح نشود چون معتقد بوديم هيچ واكسني در ايران توسعه پيدا نكرده و ممكن است فرآيند توليد با مشكل مواجه شود اما از تير ماه كه اولين تست‌هاي موفق انجام شد، ما هم اين موضوعات را رسانه‌اي كرديم. ما در وزارت بهداشت، اهمال و تاخير براي تامين و تهيه و توليد واكسن را قبول نداريم همانطور كه دوستان عرصه ديپلماسي هم در اين زمينه هيچ اهمالي را قبول ندارند و مي‌گويند كه در اين مدت، ارتباط نزديكي با كشورها داشته‌اند. با اين حال در خبرها آمد كه وزارت بهداشت به واردات 20 ميليون دوز واكسن اسپوتنيك مجوز نداده در حالي كه تا سوم ارديبهشت امسال و به گفته معاون نخست‌وزير روسيه، مجموع توليدات 3 واكسن روسيه، 27 ميليون و 800 هزار دوز بود كه از اين مجموع 18 ميليون دوز را به مردمش تزريق كرده و به 63 كشور هم به ميزان 400 هزار و 500 هزار و 600 هزار دوز فروخته بود و به ما هم با وجود تعهد 2 ميليون دوز، فقط 920 هزار دوز تحويل داد. كشور چين هم كه دوستان مي‌گفتند وزارت بهداشت مانع از واردات 18 ميليون دوز واكسن چيني شده، متعهد بود كه تا خرداد ماه به ما 10 ميليون دوز واكسن بدهد كه تا الان 3 ميليون دوز تحويل داده.»
جهانپور در ادامه صحبت‌هايش افزود: «مشكلاتي هم كه طي هفته گذشته در تهران بابت واكسيناسيون ايجاد شد، متوجه نقصان شبكه بهداشتي تهران است. بزرگ‌ترين معضلي كه طي 18 ماه گذشته با آن مواجه بوديم، ضعف شبكه بهداشتي در شهر تهران و قطع ارتباط حدود 6 ميليون نفر جمعيت سيال پايتخت با اين شبكه بود كه اين مشكل هم در مدت 18 ماه قابل حل نبود. ما از مردمي كه در برخي مراكز دچار مشكلاتي بابت واكسيناسيون شدند عذرخواهي مي‌كنيم.»