به عمل كار برآيد

در فرهنگي زندگي مي‌كنيم كه از بامداد تا شامگاه درباره فقر و شكاف طبقاتي فزاينده سخن مي‌گوييم و خواستار اقدام «عاجل» و «آني» هستيم، اما معلوم نيست كه اين اقدام از سوي چه كسي بايد صورت گيرد. مردم از «مسوولان» مي‌خواهند تا مشكل معيشتي فقيران را حل كنند و مسوولان از «مردم» مي‌خواهند تا با مسوولان همكاري كنند. در نتيجه، گويي قرار نيست كه كاري انجام شود، زيرا هر يك از ما فكر مي‌كنيم كه بايد «ديگران» دست به كار شوند و بساط فقر را برچينند. حال تا اين «ديگران» از پرده غيب برون آيند و كاري بكنند، ببينيم من و شما چه كاري از دست‌مان بر مي‌آيد. 
چند سال پيش كتاب «روز ما براي پايان دادن به فقر» را خواندم. اين كتاب معطوف به عمل است و عنوان فرعي آن بيانگر رويكرد نويسندگان آن: «24 راه كه شما مي‌توانيد تفاوتي ايجاد كنيد.» اين كتاب به صورت تيمي نوشته شده و نويسندگان در پي نشان راه‌هايي هستند كه تقريبا از همه ما ساخته است. 
انديشه اصلي كتاب آن است كه ما از لحظه بيدار شدن تا به خواب رفتن كارهاي بسياري براي كاستن فقر مي‌توانيم انجام دهيم. نويسندگان در هر فصل، پس از طرح يك مساله اصلي طي چهار محور بحث مي‌كنند كه عبارتند از: (1) بياموزيد، (2) مشاركت كنيد، (3) خدمت كنيد و (4) زندگي كنيد. در اين چهار محور آگاهي لازم داده مي‌شود، شيوه مشاركت ما براي حل معضل فقر معرفي مي‌گردد، نحوه خدمات ما بيان مي‌شود. سرانجام گفته مي‌شود كه چگونه با اين نگاه و رويكرد تازه زندگي كنيم.
با كمي دانش، همت و برنامه‌ريزي مختصر، هر يك از ما مي‌توانيم به سهم خود در مسير كاهش فقر در جامعه بكوشيم، بي‌آنكه در انتظار رخ دادن معجزات بزرگ اقتصادي بمانيم. براي نمونه، مي‌توانيم دست‌كم هفته‌اي يك‌بار غذاي غيرگوشتي مصرف كنيم يا الگوي غذايي خود را دگرگون ‌سازيم. يا آنكه برآورد كنيم كه در خانه‌هاي خود چه مقدار غذا تلف مي‌شود و برنامه‌اي براي پيشگيري از اسراف و اتلاف بريزيم. همچنين مي‌توانيم به جاي خريد از مراكز بزرگ كه روز به روز جا را بر فروشندگان خرد تنگ مي‌كنند، از فروشندگان جزء خريداري كنيم. باز مي‌توانيم دست‌كم هفته‌اي يك روز بدون تلويزيون زندگي كنيم و يكي از اهداف خود را رهايي از سلطه اين رسانه قرار دهيم. به جاي توليد‌كنندگان بزرگ، از توليدكنندگان جزء خريد كنيم. يك روز در هفته مطلقا خريد نكنيم. هر چه مي‌خريم، به جاي آن چيزي از خانه خارج كنيم و خانه خود را به مركز اهدا تبديل كنيم، نه انباشت اشيا. در پي انتخاب و مصرف غذاي سالم باشيم و آن را به ديگران نيز تعليم دهيم. به آب احترام بگذاريم و از بطري‌هاي آب يكبار مصرف كمتر استفاده كنيم.
اين كتاب مسائل ساده و راه‌هاي ساده‌تري پيش مي‌كشد. اين راه‌هاي بيست و چهارگانه عبارتند از: (1) تصويري جامع از مسائل جهان به دست آوريد؛ (2) به هر كودكي تعليم دهيد؛ (3) دستمزد كارگران را كامل بپردازيد؛ (4) مراقب فرزنداتان باشيد؛ (5) فرزندان سالمي به آينده تحويل دهيد؛ (6) كمك كنيد محصولات بهتري پرورش پيدا كند؛ (7) آگاهانه مصرف كنيد؛ (8) قلبا ببخشيد؛ (9) با گرسنگي و سوءتغذيه مبارزه كنيد؛ (10) دسترسي به تكنولوژي را توسعه دهيد؛ (11) امكان اعتبار مالي را گسترش دهيد؛ (12) كارآفريني اجتماعي را تشويق كنيد؛ (13) نسبت به دسترسي همگان به مراقبت بهداشتي اطمينان حاصل كنيد؛ (14) امكان اقامت را براي افراد فراهم كنيد؛ (15) از بدهي خود بكاهيد؛ (16) خدمات داوطلبانه انجام دهيد؛ (17) دايره مراقبت خود را گسترش دهيد؛ (18) سواد عمومي را بگسترانيد؛ (19) گزينه‌هاي سفر و حمل و نقل را افزايش دهيد؛ (20) هدفمند و آگاهانه سفر كنيد، منطقه سفر خود را بشناسيد و با خود هدايايي به نقاط محروم ببريد؛ (21) جان مادران و نوزدان را نجات دهيد؛ (22) دسترسي به آب پاكيزه را بهبود ببخشيد؛ (23) كمك غذايي بين‌المللي را گسترش دهيد و (24) بانگ عدالت بر داريد و در كنار مظلومان قرار‌ گيريد.
اينها رويا به نظر مي‌رسد، اما مي‌توان آنها را محقق ساخت.
حال اگر كسي فكر مي‌كند همه اينها جزو وظايف «مسوولان» است، پس باشد تا صبح دولتش بدمد. اگر هم كسي فكر مي‌كند حتي يكي از اين راه‌ها را مي‌تواند بپيمايد و براي نمونه با آلوده نكردن آب رودخانه يا خريد از مراكز محلي توليد قادر خواهد بود به اين آرمان ياري رساند، اين گوي و اين هم ميدان. به گفته سعدي: «سعديا گرچه سخندان و مصالح‌گويي/ به عمل كار برآيد به سخنداني نيست»
اين هم مشخصات كامل كتاب براي علاقه‌مندان به خواندن يا ترجمه آن: 
Our Day to end poverty: 24 ways you can make a Difference, Shannon Daley-Harris and Jefrey Keenan with Karen Speerstra, San Francisco, CA, Berrett-Koehler Publishers, INC., 2007.