گروه گزارش
محمدجواد ظريف همچون تمامي 11 سال گذشته هنوز هم در معرص نقدها و فشارها از جانب طيف منتقدان و مخالفانش است. چه زماني كه در كسوت وزير امور خارجه وارد دولت يازدهم شد، چه در 3 سالي كه هيچ مسووليت رسمي در طول عمر دولت سيزدهم نداشت و چه حالا كه در جايگاه معاونت راهبردي مسعود پزشكيان مشغول فعاليت است، در داخل و خارج از مجلس در ادوار مختلف چهرهها و جريانهايي با ظريف سرشاخ بودند و هستند.
با پيروزي پزشكيان در انتخابات نخستين انتقادها از حضور او در كنار پزشكيان بلند شد. كار به جايي رسيد كه 22 مرداد ماه سال جاري، محمدجواد ظريف در شبكه اجتماعي ايكس از استعفاي خود خبر داد و عذرخواهي كرد كه از «پيگيري امور در دالانهاي سياست داخلي» ناتوان است. از ۲۱ مرداد كه ظريف استعفا داد تا ۶ شهريور كه خبر بازگشتش منتشر شد، مسعود پزشكيان با اين استعفا موافقت نكرد .
وقتي ظريف دوباره به دولت بازگشت صداي انتقادها بلندتر شد. از توييت تهديدآميز حميد رسايي در مجلس و سرمقاله پر از نقد كيهان تا تهديدات كامران غضنفري، نماينده عضو جبهه پايداري در مجلس كه گفت در مجلس درباره بركناري ظريف به پزشكيان اخطار ميدهيم كه اگر هرچه سريعتر اين حكم غيرقانوني را لغو نكند به دستگاه قضايي شكايت خواهيم كرد. در اين صورت پزشكيان بايد در دادگاه جواب دهد كه مسلما هيچ جوابي ندارد و به پنج الي پانزده سال محروميت از حقوق اجتماعي محكوم ميشود، اگر چنين اتفاقي بيفتد عملا آقاي پزشكيان از رياستجمهوري خلع ميشود.
قانون نحوه به كارگيري اشخاص در مناصب حساس چه ميگويد؟
مجلس يازدهم در مهر ماه سال ۱۴۰۱ طرح بهكارگيري اشخاص در مشاغل حساس را تصويب و شوراي نگهبان نيز به راحتي آن را تاييد كرد. رييس وقت دولت هم دست به دست مجلس اصولگراي يازدهم داد و با فاصله كمي از تصويب و تاييد قانون، آن را براي اجرا به قوه قضاييه، وزارت اطلاعات، سازمان اداري و استخدامي كشور و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح ابلاغ كرد. آييننامه اجرايي قانون هم «۱۹ ارديبهشت» سال جاري، از سوي «محمد مخبر» معاون اول رييسجمهور وقت، به دستگاههاي مربوطه ابلاغ شد. قانوني كه از اساس با چند ماده تبصره نگارش و تصويب شده بود اما جان كلام آن تنها در يك تبصره بود: «كساني كه خود، فرزندان يا همسر ايشان تابعيت مضاعف دارند» نبايد در مشاغل حساس به كار گرفته شوند.
مابقي موارد بعد از موضوع تابعيت فرزندان يا همسر شامل موضوعاتي از قبيل «عدم اعتقاد و التزام عملي به اسلام، نظام جمهوري اسلامي، ولايت مطلقه فقيه و قانون اساسي»، «كساني كه در جهت تحكيم مباني رژيم سابق نقش موثر داشتهاند»، «وابستگان تشكيلاتي به احزاب، سازمانها و گروههاي محارب، معاند و غيرقانوني» و «مظنونان و مرتكبان جاسوسي به نفع بيگانگان» و مواردي از اين دست است.
مشخصا و بدون ترديد قبل از نگارش اين قانون هم «جاسوسان» يا «محكومان قاچاق مواد مخدر و روانگردان» در مشاغل حساس به كار گرفته نميشدند و مساله اصلي هدف قرار دادن چهرههايي بود كه بخشي از جريان اصولگرا نميخواستند به هيچوجه شاهد حضور اين افراد در هر سطحي از نهادهاي تصميمگير در كشور باشند؛ خواه به دليل اثرگذاري اين افراد در عرصه بينالملل و امكان ايجاد مسيري براي گفتوگو و مذاكره و خواه براي انتقام از نقشي كه در پيروزي مسعود پزشكيان در انتخابات داشتند.
همين تبصره هم بود كه دستاويز فشار بر مسعود پزشكيان حتي پيش از تشكيل رسمي دولت شد تا مبادا بتواند براي محمدجواد ظريف در دولت سمت و پستي را تعريف كند.
وقتي منتقدان ظريف با توسل به قانون انتصاب اشخاص در مشاغل حساس سعي در فشار به دولت براي بركناري وي داشتند در پيامي به اتهاماتي كه مخالفانش به او مبني بر دوتابعيتي بودن فرزندانش زده بودند، پاسخ داد و تاكيد كرد: «با توجه به برخي فضاسازيها لازم است يادآوري كنم كه با وجود تولد فرزندانم حدود 40 سال قبل و در دوران تحصيل (و نه ماموريت) در امريكا و قوانين خاك محور امريكا براي تابعيت قهري، به لطف خدا بنده، همسر و فرزندانم ساكن ايران عزيز هستيم و يك متر مسكن در خارج از ايران در تملك يا حتي اجاره خود نداريم. خودم هم تحت دو تحريم امريكا (ذيل تحريم رهبري) و يك تحريم كانادا قرار دارم و خود و همسرم حتي امكان سفر توريستي به ايالاتمتحده، كانادا و برخي كشورهاي ديگر را نداريم.» بهرغم واكنشهاي تند برخي چهرهها و طيفهاي اصولگرا، روزنامه اصولگراي خراسان - نزديك به محمدباقر قاليباف - درباره موضوع اين قانون و آنچه تابعيت فرزندان ظريف خوانده ميشود روايت ديگري را مطرح و تاكيد كرد: «شنيدههاي خراسان حاكي است با توجه به اكتسابي نبودن تابعيت فرزندان دكتر ظريف از يكسو و زندگي و كار آنها در كشور از سوي ديگر، رييسجمهور توانست رضايت سطوح ارشد نظام را در اين خصوص كسب كند و با هماهنگيهاي لازم دستور به بازگشت ظريف به كابينه و در همان پست معاونت راهبردي رييسجمهور را بدهد.» در كنار اين روايت، روزنامه همميهن هم مدعي شد كه «بازگشت محمدجواد ظريف به دولت با حكم حكومتي رهبر انقلاب صورت گرفته است.» حالا اما عليرغم گذشت بيش از 60 روز از عمر دولت پزشكيان، با وجود بحرانهاي جدي در عرصه سياست خارجي و شرايط خاص كشور و منطقه، منتقدان حضور ظريف، در داخل و خارج از مجلس اصرار به كنار رفتن او از دولت دارند و كماكان صداهاي مخالف با او بلند است. منتقدان ظريف چه كساني هستند و چرا با وي مخالفت دارند؟
دلخوري از تلاش ظريف براي پزشكيان
يكي از اصليترين و اولين دلايل مخالفت اين روزها با ظريف و تلاش براي كنار رفتن او از دولت پزشكيان مساله نقشآفريني ظريف در ايام رقابتهاي انتخاباتي چهاردهم است. ظريف تقريبا از هيچ تلاشي براي پيروزي پزشكيان دريغ نكرد. او قبل از پيروزي در فرصت كوتاه كمپين انتخاباتي پزشكيان به سفرهاي استاني و شهرستاني رفت و مسووليت اصلي در سخنرانيهاي انتخاباتي را برعهده داشت. اظهارات او در مناظره سياست خارجي صدا و سيما احتمالا يكي از مهمترين اعلام مواضع دولت آتي پزشكيان در عرصه بينالملل محسوب ميشد و تاثير بسزايي در راي آوري رييسجمهور داشت. به نظر ميرسد بخشي از منتقدان ظريف به دنبال نوعي تسويه حساب سياسي با او و البته با دولت پزشكيان هستند.
محمدمهدي شهرياري: به دنبال تسويه حساب با ظريف هستند
محمدمهدي شهرياري، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس دوازدهم در گفتوگو با «اعتماد» در تشريح دلايل مخالفتها با ظريف ميگويد: اينها ميخواهند از پزشكيان و ظريف انتقام بگيرند، چراكه به هر حال آقاي ظريف نقش مهمي در رايآوري پزشكيان داشت، اين جريان هم براي آينده خود و براي پيروزي كانديداي مورد نظرشان در انتخابات برنامههايي داشتند كه اين برنامهها با ورود ظريف و ايجاد موج برهم خورد.
وي در ادامه افزود: اين رفتارها در واقع نوعي لجبازي شخصي است، در اين شرايط منطقهاي و اقتصادي و در شرايط بينالمللي كه ظريف با توجه به تخصصش ميتواند به نفع كشور عمل كند اين گروهها قطعا دنبال منافع كشور نيستند.
شنيدهها درباره راهكار خروجي جلسه پزشكيان و رهبري براي حضور ظريف
شهرياري همچنين در گفتوگو با «اعتماد» درباره اظهارات اخير يكي ديگر از اعضاي كميسيون امنيت مبني بر ارسال گزارشي به قوه قضاييه مبني بر «تخلف دولت در به كارگيري ظريف بر اساس قانون منع به كارگيري اشخاص در مشاغل حساس» گفت: اينكه گزارشي ارسال شده مطلع نيستم اما در زمان رايگيري در اين باره در جلسه حضور داشتم و 6 نفر از اعضاي كميسيون به اين موضوع راي مثبت نداديم. اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس دوازدهم با تاكيد بر اينكه «معاون حقوقي رييسجمهور در جلسه حاضر شد و بحثهاي مفصلي در اين رابطه صورت گرفت»، افزود: من شنيدهام كه مقام معظم رهبري براي حل اين مشكل پيشنهاد ارايه لايحه داده بود.
وي تاكيد كرد: ظاهرا آقاي پزشكيان مورد را خدمت رهبري مطرح كردند ايشان پيشنهاد دادند لايحهاي به مجلس بدهيد تا مساله حل شود. شهرياري با بيان اينكه «موارد مشابه آقاي ظريف در بين مسوولان رده بالا بسيار زياد است و اگر قرار باشد با آقاي ظريف فقط برخورد شود تبعيض است»، خاطرنشان كرد: در اين شرايط بهتر است همه دنبال اولويتهاي كشور باشيم. بعيد بدانم آقاي ظريف هم خيلي تشنه حضور در دولت باشند، ميتوانند كنار بنشينند و زندگي خودشان را بكنند.
لايحه اصلاحي عليه قانون انتصاب افراد در مشاغل حساس چه ميگويد
اشاره شهرياري در گفتوگو با «اعتماد» به ارايه لايحهاي براي اصلاح قانون انتصاب افراد در مشاغل حساس مربوط به لايحهاي است كه اخيرا به مجلس ارسال شده است. در مقدمه توجيهي تاكيد شده كه شيوه احراز تابعيت در جمهوري اسلامي ايران با استناد به مواد قانون مدني اشاره و تاكيد شده است كه بر اساس قانون «هم نظام خون و هم نظام خاك» بايد ملاك قرار گيرد.
براساس ماده ۹۷۶ قانون مدني ساكنان ايران به استثناي اشخاصي كه تابعيت خارجي آنها مسلم است و هم كساني كه پدر آنها ايراني است تبعه ايران محسوب ميشوند و همچنين زن تبعه خارجي كه شوهر ايراني اختيار كند تابعيت ايراني بر وي تحميل ميشود و در موارد متعددي بدون اختيار افراد تابعيت مضاعف به دليل تفاوت نظامهاي تابعيت حادث ميشود.
از اين جهت لايحه اصلاحي موضوع بند (الف) ماده ۲ قانون فعلي مبني بر ممنوعيت انتصاب «كساني كه خود، فرزندان يا همسر ايشان تابعيت مضاعف دارند» را به «كساني كه تابعيت مضاعف دارند» تغيير داده و با ارايه اين لايحه پيشنهاد اصلاح اين موضوع را طرح كرده است.
شمايل برجام و غيظ و غضب طيف مخالف ظريف
محمدجواد ظريف به واقع شمايل ديپلماسي كارآمد در عرصه بينالمللي است. عليرغم تمامي رخدادهاي زمان دولت حسن روحاني از داستانهاي ميدان و ديپلماسي تا انتشار فايل صوتي و ايجاد فضايي درباره زاويههاي جدي محمدجواد ظريف و روسيه، او امروز مدافع جدي ارتباط معقول بين ايران و چين و روسيه است.
ظريف در چشم بخشي از جريان اصولگرا و نيروهاي جبهه پايداري شمايل برجام است و همه دلخوري اين طيف از انعقاد اين توافق به پاي ظريف - حتي بيش از رييس وقت دولت يعني حسن روحاني- نوشته ميشود.
براي اين جريان حضور محمدجواد ظريف در هر سمت و جايگاهي در دولت خواه وزير امور خارجه يا معاونت راهبردي يا هر سمت ديگري احتمال احياي برجام را قوت ميبخشد و اين خواسته اين جريان نيست. همين مساله هم باعث شده تا به يك قانون دقيقه نودي چنگ بيندازند و با اصرار بر اينكه فرزندان ظريف تابعيت خارجي دارند، سعي در حذف وي داشته باشند.
عليزاده طباطبايي: فرزندان ظريف تابعيت ايراني دارند و خود او مشمول قانون «انتصاب افراد در مشاغل حساس» نميشود سيد محمود عليزاده طباطبايي، حقوقدان و وكيل دادگستري درباره محتواي قانون به كارگيري افراد در مشاغل حساس به «اعتماد» ميگويد كه براساس مفاد قانون مدني، تابعيت فرزند نه از خاك و محل تولد كه از تابعيت پدر گرفته ميشود و بر اين اساس با توجه به تابعيت قهري فرزندان ظريف مبني بر تولد از پدر و مادر ايراني اما در خاك يك كشور ديگر، مساله تابعيت مضاعف درباره فرزندان او مصداقي ندارد.
او در اين باره به «اعتماد» ميگويد: «بر اساس ماده 976 قانون مدني بند 2 تاكيد دارند كه كساني كه پدر آنها ايراني است اعم از اينكه در ايران يا خارج از كشور متولد شده باشند از نظر اين قانون متولد ايران محسوب ميشوند يعني قانون مدني ما تابعيت مضاعف را صرف تولد در كشور ديگري به رسميت نميشناسد.» او با اشاره به ماده 989 قانون مدني نيز تاكيد ميكند كه «هر تبعه ايراني كه بدون رعايت مقررات قانوني بعد از تاريخ ۱۲۸۰ شمسي تابعيت خارجي تحصيل كرده باشد، تبعيت خارجي او كأن لم يكن بوده و تبعه ايران شناخته ميشود». اين وكيل دادگستري با تاكيد بر اينكه بر اساس قوانين مدني كساني كه فرزندانشان تابعيت خارجي دارند از نظر قانون تابعيت خارجيشان پذيرفته نيست و از اساس تابعيت خارجي از نظر قانون ايران نيز ندارند. عليزاده طباطبايي همچنين در ارتباط با موضوع تولد فرزندان ظريف در خارج از كشور و تفسير مخالفان او مبني بر تابعيت خارجي فرزندان وي ميگويد: «كساني كه فرزندانشان در خارج از كشور به دنيا آمدند كه اكتسابي تابعيت نگرفتهاند، اين تابعيت قهري است و از اساس تابعيتشان مورد قبول قانونگذاري ايران نيست، تابعيت ايراني دارند.» عضو شوراي مركزي حزب كارگزاران سازندگي درباره انگيزههاي سياسي مخالفت با ظريف نيز ميگويند: «اينها كساني هستند كه از اساس با رفع تحريم و مذاكره مشكل دارند و ظريف را نماد مذاكره ميبينند.»
او همچنين در گفتوگو با «اعتماد» خاطرنشان كرد: آقاي پزشكيان انتصابات خود را با مشورت مقامات بالاتر انجام داده است و قطعا درباره معاونت راهبردي با مقامات بالاتر مشورت كردهاند.
بازخواني بيانات رهبر انقلاب درباره ظريف در دوران وزارت امور خارجه
ترديدي نيست كه وزير امور خارجه در ساختار دولتها در جمهوري اسلامي، يكي از وزرايي است كه طبق رويهاي مرسوم، پيش از معرفي به مجلس براي كسب راي اعتماد، مورد تاييد مقام معظم رهبري قرار ميگيرد.
علاوه بر اين ظريف در دوران حضور در وزارت امور خارجه و در زمان هدايت تيم مذاكرهكننده در مذاكرات هستهاي در دو دولت حسن روحاني چندينبار با الفاظ خاصي از جانب رهبر انقلاب مورد خطاب قرار گرفت.
رهبر انقلاب در آبان سال 1392 در ديدار با دانشآموزان و دانشجويان از ظريف و تيم مذاكرهكننده با عنوان «فرزندان انقلاب» ياد و تاكيد كردند: «هيچ كس نبايد اين مجموعه مذاكرهكنندگان ما را با مجموعه شامل امريكا - همان شش دولت، بهاصطلاح پنج بهعلاوه يك - سازشكار بداند؛ اين غلط است؛ اينها ماموران دولت جمهوري اسلامي ايران هستند، اينها بچههاي خودمان هستند، بچههاي انقلابند؛ يك ماموريتي را دارند انجام ميدهند. كار سختي هم هست [كه] برعهده اينهاست؛ دارند با تلاش فراوان آن كاري را كه برعهده آنهاست انجام ميدهند. بنابراين نبايد ماموري را كه مشغول يك كاري است و مسوول يك فرآيندي است مورد تضعيف يا توهين يا بعضي از تعبيراتي كه گاهي شنيده ميشود - كه اينها سازشكارند و مانند اينها - قرار داد؛ نه، اين حرفها نيست.»
«امين، غيور، شجاع و متدين» صفات ديگري بود كه رهبر انقلاب در تير ماه سال 1394 در ديدار با مسوولان نظام با استفاده از آنها تيم مذاكرهكننده را توصيف و تصريح كردند: «بنده هيات مذاكرهكننده را - همين دوستاني كه اين مدّت اين زحمات را بر دوش گرفتهاند - هم امين ميدانم، هم غيور ميدانم، هم شجاع ميدانم، هم متدين ميدانم؛ اين را همه بدانند. اكثر حضاري كه اينجا تشريف داريد، از محتواي مذاكرات خبر نداريد؛ اگر شما هم از محتواي مذاكرات و جزييات مذاكرات و آنچه در مجالس ميگذرد مطلع بوديد، به بخشي از آنچه بنده گفتم، حتما اذعان ميكرديد. من البته علاوه بر اينها، بعضي از اين دوستان را از نزديك ميشناسم، بعضي را از دور با سوابقشان ميشناسم؛ اينها مردماني هستند متدين و امين؛ اينها امينند؛ قصدشان اين است كه كار كشور را پيش ببرند، گره را باز كنند و دارند تلاش ميكنند براي اين كار. انصافا غيرت ملي هم دارند، شجاعت هم دارند، در مقابل يك تعداد كثيري از كساني قرار ميگيرند - كه حالا نميخواهم تعبير متناسب واقعي را بكنم، چون گاهي تعبيرهايي هست كه واقعا شايسته آن تعبيرند امّا خب، مناسب نيست كه ما به زبان بياوريم - و انصافا در مقابل آنها با شجاعت كامل، با دقت كامل مواضع خودشان را بيان ميكنند، دنبال ميكنند و تعقيب ميكنند.» دي ماه همان سال معظمله در پاسخ به نامه رييسجمهوري تيم مذاكرهكننده را «خستگي ناپذير» خوانده و تاكيد كردند: «خرسندي خود را از اينكه مقاومت ملت بزرگ ايران در برابر تحريمهاي ظالمانه و تلاش دانشمندان هستهاي در پيشبرد اين صنعت مهم و كوشش خستگيناپذير مذاكرهكنندگان، سرانجام طرفهاي مقابل را كه برخي از آنان به دشمني با ملت ايران شهرهاند، وادار به عقبنشيني و رفع بخشي از آن تحريمهاي زورگويانه كرد، ابراز ميدارم.» ايشان همچنين در آبان ماه سال 1394 در ديدار وزير امور خارجه، سفيران و مسوولان نمايندگيهاي ايران در خارج از كشور با رهبر انقلاب «تدين» رانقطه قوت ظريف خوانده و خاطرنشان كردند: «آقاي دكتر ظريف و همكارانشان آزمون خوبي از سر گذراندند. احساس قدرت و نشستن در مقابل ۶ قدرت جهاني، دفاع از اهداف و تثبيت حضور و وجود خود به طرفهاي مقابل، از جمله نقاط قوت مذاكرهكنندگان كشورمان در مذاكرات هستهاي بود. تدين، مهمترين نقطه قوت آقاي ظريف است و بنده مكرر براي شما عزيزان دعا ميكنم.»
خرداد ماه سال 1396 رهبر انقلاب در ديدار با مسوولان نظام، ظريف را «باوجدان و صاحب احساس مسووليت» توصيف و تصريح كردند: «وزير محترم خارجه ما، آقاي دكتر ظريف، يك نامه گويايي به مسوول اروپايي مينويسند - البته اينبار چندم است - و موارد نقض روح برجام و جسم برجام [را مطرح ميكند]. گاهي ميگفتند روح برجام نقض شده، ايشان ميگويد كه فقط روح برجام نيست، [بلكه] يك جاهايي هم خود برجام - يعني جسم برجام - هم نقض شده به وسيله امريكاييها؛ ايشان فهرست كردند فرستادند براي آنها. يعني اين [شخص] ديگر كسي نيست كه بگويند مخالفين اين مذاكرات هستند كه اين حرف را ميزنند؛ نه، خود وزير محترم خارجه، چون انسان متديني است، انسان باوجداني است و انسان صاحب احساس مسووليت است، خود ايشان هم اين اعتراض را دارد ميكند.»
علاوه بر اين ايشان در شهريور سال 1397 نيز در ديدار اعضاي هيات دولت با رهبر انقلاب اين عبارت را به كار بردند: «... آقاي ظريف - دوست عزيز ما - هم اينجا تشريف دارند».
حقيقتپور: ظريف مورد وثوق رهبري است/ او ميتواند گره برجام و ارتباط با غرب را باز كند
منصور حقيقتپور، عضو هيات رييسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس دهم در گفتوگو با «اعتماد» درباره جايگاه و توانمنديهاي ظريف در شرايط فعلي كشور ميگويد: ظريف در كار فردي خود حرفهاي است و سطح بينالملل روابط حاكم بر آن و نحوه ورود صحيح به اين حوزه را كاملا ميشناسد و كاملا حرفهاي رفتار ميكند.
معاون پيشين سپاه قدس همچنين تاكيد كرد: براساس شناخت من، ظريف مورد وثوق مقام معظم رهبري است و ميتواند در سطح بينالملل، رابطه كشور را با غرب اصلاح كند. وي ادامه داد: ما كه به دنبال ايجاد تنش اضافي با غرب نيستيم، ما با اضافهخواهيها و زورگويي آنها مخالفيم و در يك شرايط متعادل، مناسب، مساوي و معقول درگيري نداريم، بنابراين ظريف ميتواند گره ارتباط ما را با غرب باز كند و هم ميتواند در بحث تحريم و احياي برجام اقدامات موثري را انجام دهد. اين توانمندي و استعداد نبايد دستكم گرفته شود. حقيقتپور همچنين به «اعتماد» ميگويد: ظريف به خاطر حضور سالهاي بسيار طولاني در خارج از كشور به اندازه تسلط به مسائل بيرون كشور به مسائل داخل كشور مسلط نيست، اما آقاي پزشكيان تصميم دارد از ايشان براي كمك در حوزههاي تخصصي خودش استفاده كند و اين ايرادي ندارد. مشاور علي لاريجاني در مجلس دهم همچنين خاطرنشان كرد: اينكه كميسيون امنيت ملي مجلس به جاي پرداختن به مسائل اصلي كشور در عرصه بينالملل و منطقه به حدي ريزبين ميشود كه بهكارگيري يا عدم به كارگيري يك عنصر را در هيات دولت پيگيري كند، تنزل شأن كميسيون امنيت ملي مجلس است، امروز كميسيون امنيت بايد در ارتباط با مباحث غزه، فلسطين، صلح، شانگهاي و بريكس خودنمايي كند و اينكه به مسائلي مثل بركناري يك فرد از دولت بپردازد، دون شأن كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي در اين مقطع تاريخي است.
یکی از اصلیترین و اولین دلایل مخالفت این روزها با ظریف و تلاش برای کنار رفتن او از دولت پزشکیان مساله نقشآفرینی ظریف در ایام رقابتهای انتخاباتی چهاردهم است. ظریف تقریبا از هیچ تلاشی برای پیروزی پزشکیان دریغ نکرد. به نظر میرسد بخشی از منتقدان ظریف به دنبال نوعی تسویهحساب سیاسی با او و البته با دولت پزشکیان هستند. محمدجواد ظریف به واقع شمایل دیپلماسی کارآمد در عرصه بینالمللی است. علیرغم تمامی رخدادهای زمان دولت حسن روحانی از داستانهای میدان و دیپلماسی تا انتشار فایل صوتی و ایجاد فضایی درباره زاویههای جدی محمدجواد ظریف و روسیه، او امروز مدافع جدی ارتباط معقول بین ایران و چین و روسیه است. ظریف در چشم بخشی از جریان اصولگرا و نیروهای جبهه پایداری شمایل برجام است و همه دلخوری این طیف از انعقاد این توافق به پای ظریف -حتی بیش از رییس وقت دولت یعنی حسن روحانی- نوشته میشود. برای این جریان حضور ظریف در هر سمت و جایگاهی در دولت خواه وزیر امور خارجه یا معاونت راهبردی یا هر سمت دیگری احتمال احیاي برجام را قوت میبخشد و این خواسته این جریان نیست. همین مساله هم باعث شده تا به یک قانون دقیقه نودی چنگ بیندازند و با اصرار بر اینکه فرزندان ظریف تابعیت خارجی دارند، سعی در حذف وی داشته باشند.