تاثير مذاكرات كره بر برجام

روند تحولات در شبه‌جزيره كره طي چند ماه اخير همواره به اين سمت حركت كرده كه روابط ميان دو كره رو به بهبود نهاده و تنش‌ها تا حد زيادي فروكش كرده است و از جانب كره شمالي شعارهاي آتشين كه عنوان مي‌كرد امريكا را نابود مي‌كند و كره جنوبي را از بين مي‌برد، خبري نيست و بسياري از اين شعارها رنگ باخته و شرايط شكل مسالمت‌آميز به خود گرفته است. به ويژه پس از برگزاري المپيك زمستاني پيونچانگ كره جنوبي كه منجر به حضور خواهر رهبر كره شمالي در كره جنوبي شد و ورزشكاران دو كره به صورت همزمان در مسابقات حضور پيدا كردند شرايط تغيير كرده است. همه اين موضوعات دست به دست هم داد تا جو به سمت تنش‌زدايي پيش برود. البته نبايد فراموش كرد كه در كنار تمام حركت‌هايي كه صورت گرفته نشان از حسن‌نيت رهبران دو كره بود و نبايد فراموش كرد كه تحريم‌هاي كمرشكني را كه سازمان ملل عليه پيونگ‌يانگ وضع كرد و فشارهايي را كه مقام‌هاي چيني بر پيونگ‌يانگ آوردند تا دست از بلند پروازي هسته‌اي خود بردارند، كمك كرد كه رهبري كره شمالي به اين نتيجه برسد كه ادامه راه نمي‌تواند به نتيجه مطلوب برسد و ممكن است شرايط منجر به يك جنگ شديد شود كه ...

در آن جنگ پيونگ‌يانگ نتواند روي كمك‌هاي نظامي چين و روسيه تكيه كند. بر همين اساس فشارهاي اقتصادي موجب شد كه آنها از در مصالحه وارد شوند. همه اينها در حال حاضر در حد حرف باقي مانده است. در حال حاضر شنيده‌ها حاكي از آن است كه مقام‌هاي كره شمالي اين نرمش را از خود به خرج داده‌اند و نشان دادند كه آماده مذاكره و حتي مصالحه هستند. روند وقايع نيز تاكنون به همين سمت پيش رفته است. مذاكراتي كه بناست ميان رهبران دو كره طي هفته‌هاي آينده صورت گيرد، مي‌تواند تعيين‌كننده باشد. چرا كه تكيه كره جنوبي به امريكا است و چراغ سبز لازم را از امريكا در زمينه‌هاي خاصي گرفته است. بنابراين به نظر مي‌رسد بخش عمده مذاكرات در اين جهت باشد كه به كره شمالي پيشنهادات اقتصادي وسوسه برانگيزي ارايه شود. از يك طرف تحريم‌ها را محدود كنند و از سوي ديگر كمك‌هاي اقتصادي قابل توجهي را به پيونگ‌يانگ پيشنهاد دهند تا اين كشور از شرايط بسيار بدي كه در آن گرفتار است خارج شود. به احتمال زياد از سوي كره جنوبي اين پيشنهادات ارايه خواهد شد و مي‌توان گفت كه مقام‌هاي كره شمالي تصميم گرفته‌اند راهي را بروند كه پيش از اين چين و ويتنام در پيش گرفتند. اين دو كشور ترجيح دادند ميان ايدئولوژي سياسي داخلي خود و مسائل اقتصادي تفكيك قايل شوند. اكنون چين بدون اينكه از ايدئولوژي خود فاصله گرفته باشد و در داخل با همان سيستم از لحاظ سياسي پيش مي‌رود اما از سوي ديگر با ايجاد مناطق آزاد و صنعتي و ورود فناوري و سرمايه‌هاي خارجي اقتصاد خود را رونق داد و تبديل به يك قدرت بزرگ جهاني شد. ويتنام نيز به همين ترتيب عمل كرد. اين كشور با دشمن ديرين خود يعني امريكا كه سال‌ها با آن جنگيد، اكنون قراردادهاي گسترده مالي فراواني را به امضا رسانده و اقتصاد خود را نجات داد و اكنون به وضعيتي رسيده است كه تنش كمتري با غرب و سايرين دارند. نبايد فراموش كرد كه اكنون در كوبا نيز تحولاتي در حال وقوع است. ابتدا فيدل كاسترو و سپس رائول كاسترو كه جايگاه خود را به معاونش اعطا كرده همگي يك حركت كند را به نمايش مي‌گذارد و نمايان مي‌كند تمام كشورهايي كه روزي بر آرمان‌هاي انقلابي خود تاكيد داشتند اكنون رويكرد خود را تغيير دادند و به سمت اقتصاد آزاد سوق پيدا كردند و مناسبات خود را با كشورهاي خارجي بهبود بخشيدند. همه اين كشورها از يكديگر الگو گرفتند. اكنون به نظر مي‌رسد كه پيونگ‌يانگ نيم نگاهي به ويتنام و كوبا دارد كه از اين طريق قصد دارد وضعيت خود را بهبود ببخشد اما شرايط داخلي كره شمالي پيچيدگي‌هاي خاص خود را دارد كه نمي‌توان با قطعيت بيان كرد كه نتيجه همه مذاكرات منجر به طي كردن راه ويتنام شود چرا كه در ويتنام حكومت به مانند كره شمالي نبود. اما اكنون فشارهاي وارده به حكومت كره شمالي به نحوي است كه آنها مجبور به يك نوع مصالحه شدند و بايد ديد امتيازات پيشنهادي تا چه حد آنها را اقناع مي‌كند تا از فعاليت‌هاي هسته‌اي خود دست بردارند.

اما نكته ديگر اين بحث تاثير‌گذاري احتمالي اين اتفاقات بر برجام است و در اين زمينه ابهاماتي وجود دارد. امريكا از يك طرف تعهداتي را در قالب برجام پذيرفته است و دايما از آن طفره مي‌رود، اما اينكه مقام‌هاي كره شمالي با نگاه به خلف‌وعده‌هاي امريكا در برجام به اين كشور اطمينان نكنند، ممكن است بر مذاكرات آينده تاثيرگذار باشد. از همين رو ممكن است امريكا مجبور شود براي اطمينان خاطر پيونگ‌يانگ در مورد برجام از اين موضع تند عقب‌نشيني كند. اين حالت خوشبينانه قضيه است ولي حالت بدبينانه اينگونه است كه هرچند كره شمالي مي‌داند امريكا به وعده‌هاي خود عمل نمي‌كند، ممكن است تن به سازش دهد و چيزهاي زيادي را كنار بگذارد و در طرف مقابل تحريم‌هاي زيادي از روي آنها برداشته شود و با كمك‌هاي اقتصادي از وضع موجود خارج شود. اين موضوع بسيار ابهام‌آلود است و بايد منتظر بود و ديد كه روند مذاكرات به چه سمتي پيش مي‌رود چرا كه اين موضوع يك شمشير دولبه است كه از يك طرف امريكا بايد اطمينان كره شمالي را جلب كند و از سويي ديگر در برجام خلف‌وعده مي‌كند. از همين رو اين دو مورد مي‌تواند روي يكديگر تاثير بگذارد. از طرفي ممكن است وضعيت كره شمالي به حدي وخيم شده باشد (به دليل اطلاعات اندك از داخل اين كشور نمي‌توان به قطعيت در خصوص آن سخن گفت) كه شرايط به سمتي برود تا آنها مجبور به تسليم شوند، آن وقت مي‌توان گفت كه اين وضعيت مي‌تواند تاثير نامطلوبي بر آينده برجام داشته باشد و امريكا مايل باشد كه ايران را به سمت عقب‌نشيني بيشتر سوق دهد.