چگونه پاس به دروازه‌بان ممنوع شد؟
سامان سعادت
فوتبال هميشه هم اينقدر زيبا نبوده. سرعت اين بازي در دهه‌هاي اخير پيشرفت قابل توجهي داشته و به دليل همين تغييرات هميشگي است كه فوتبال امروز پربيننده‌ترين ورزش جهان است. شايد تغييرات در قوانين هر ماه و هر سال رخ ندهند، اما مدت‌ها براي اعمال يا عدم اعمال‌شان وقت گذاشته مي‌شود و اين كار تقريبا هر روز در جريان است. تغيير قوانين داوري فوتبال و اضافه كردن يك قانون به قانوني‌هاي قبلي يا حذف قانوني كه در گذشته وجود داشته، پروسه‌اي بسيار زمان‌بر و همراه با كار كارشناسي دقيق است. يكي از بزرگ‌ترين تغييراتي كه امسال شاهد بوديم، اضافه شدن كمك‌داور ويدئويي به مسابقاتي درحد جام جهاني بود و سرنوشت تعدادي از بازي‌ها به وسيله اين تكنولوژي تغيير كرد. چهار سال پيش هم يك ابزار ساده مثل اسپري محو شونده به داور كمك كرد تا وقت بازي را بهتر مديريت كند و مساله رعايت و عدم رعايت فاصله قانوني در ليگ‌هاي بزرگ امروزه تقريبا كاملا حل شده است. خيلي از قوانين ابتدايي كه در سال 1983 در كمبريج وضع شد، امروز تغيير كرده و اين موضوع به هرچه روان‌تر شدن مسابقات منجر شده است.
يكي از تغييرات مهم در قوانين فوتبال، به اوايل دهه 90 برمي‌گردد. روزهايي كه فوتبال چهره زيبايش را از دست داده بود و «ضد فوتبال» تبديل به چاره اول و آخر مربيان شده بود. نگاهي به جام جهاني 90 و يورو 92 به ما نشان مي‌دهد فوتبال اصلا در دوران خوبي قرار نداشت و تعداد گل بازي‌ها خيلي پايين آمده بود. داستان برمي‌گشت به اينجا كه مربي‌ها و بازيكنان به فكر سوءاستفاده از قوانين موجود افتاده بودند و يك راه عالي پيدا كرده بودند. مدافعان به دروازه‌بان پاس رو به عقب مي‌دادند و چون قانوني مبني بر ممنوع بودن مهار توپ با دست وجود نداشت، گلرها راحت توپ را با دست دريافت مي‌كردند.
معروف‌ترين نمونه به همان جام جهاني 90 برمي‌گردد. «جاناتان ويلسون» در يادداشتي براي نشريه «The Guardian» نوشت: «به خاطر جنبه‌هاي منفي جام جهاني 1990 و مخصوصا يك بازي گروهي ميان جمهوري ايرلند و مصر، كه دروازه‌بان ايرلند، پكي بونر، توپ را به مدت تقريبا شش دقيقه در دستان خود نگه داشت، حركتي براي بازنگري به قوانين فوتبال آغاز شد.»
فيفا در گير‌و‌دار تغيير يا حفظ اين قانون بود كه يورو 92 شروع شد و از همان بازي‌هاي ابتدايي براي فيفا واضح و روشن بود كه بايد خيلي سريع تغييراتي را شروع كند. بعد از يورو92 بالاخره فيفا قانوني وضع كرد كه بنا بر آن، اگر بازيكن خودي با پا به دروازه‌بان پاس بدهد، دروازه‌بان حق گرفتن توپ با دست را ندارد. همچنين تاكيد شد اگر كسي كاري خلاف اين قانون انجام دهد، در محلي كه دروازه‌بان توپ را با دست لمس مي‌كند يك ضربه آزاد غير مستقيم لحاظ مي‌شود.
البته هستند بازيكناني كه از اين قانون هم قصد سوءاستفاده داشتند. به عنوان مثال اوايل افرادي بودند كه توپ را با پا بلند مي‌كردند و با سر به گلر پاس مي‌دادند. فيفا در اين بخش همه‌چيز را به داوران سپرده است. اگر يك پاس با سر، سينه يا زانو به دروازه‌بان براي رفع خطر داده شود (مثلا يك بازيكن پس از دريافت توپ از هم‌تيمي‌اش به خاطر حضور يك مهاجم در كنارش، توپ را با سر به دروازه‌بان بدهد) داور خطايي اعلام نخواهد كرد. فوتبال امروزه نسبت به اوايل دهه 1990، كه تيم‌ها و دروازه‌بانان مي‌توانند بازي‌ها را بكشند، بسيار جذاب‌تر شده است. اين تغيير قانون در كنار قانون منع تكل از پشت، دو تا از قوانيني بودند كه فوتبال را دگرگون كردند و حتي باعث شدند چهره اين ورزش براي هميشه دگرگون شود.