همچنين ظريف طي توييتي جنايت در عربستان سعودي را محكوم كرد و مصونيت جنايتكاران را به عضويت در «تيم B» نسبت داد
شهاب شهسواري
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران كه در سفري در نيويورك به سر مي‌برد، در نشستي در انديشكده انجمن آسيايي نيويورك بر آمادگي ايران براي گفت‌وگو با كشورهاي منطقه و امريكا تاكيد كرد و بار ديگر برجام را به عنوان يك دستاورد بين‌المللي براي چندجانبه‌گرايي، بهترين توافق ممكن و بدون جايگزين توصيف كرد. ظريف روز گذشته در نشست گراميداشت و ترويج روز بين‌المللي چندجانبه‌گرايي و ديپلماسي براي صلح سخنراني كرد. ظريف در اين نشست خبر داد كه ايران 6 ماه است پيشنهاد گفت‌وگو در مورد تبادل زندانيان ايراني را كه به درخواست امريكا به اتهام دور زدن تحريم‌ها در سراسر جهان بازداشت شده‌اند و زندانيان ايراني در امريكا به اتهام دور زدن تحريم‌ها با زندانيان امريكايي در ايران داده است. به گفته ظريف با وجود گذشت 6 ماه از اين پيشنهاد دولت ايالات متحده امريكا هيچ واكنشي به اين ابتكار ايران نشان نداده است. ظريف در جلسه علني انجمن آسيايي كه به صورت زنده و مستقيم از رسانه‌ها پخش مي‌شد، تاكيد كرد اين پيشنهاد براي مذاكره روي ميز است و او به عنوان ديپلمات ارشد ايراني هم اختيار مذاكره در اين موضوع دارد و هم به اندازه كافي در مذاكرات پيشين موفقيت خود را در چنين مذاكراتي اثبات كرده است. ظريف همچنين با تكرار پيشنهاد قبلي‌اش مبني بر ايجاد يك انجمن گفت‌وگوي امنيتي منطقه‌اي در خليج فارس و غرب آسيا، تاكيد كرد كه ايران آماده است تا با همه كشورهاي منطقه از جمله امارات متحده عربي و عربستان سعودي - در صورتي كه آمادگي داشته باشند - پيمان عدم تجاوز نظامي امضا كند.
ظريف در اولين برنامه سفري در نيويورك در جمع گروهي از كارشناسان انديشكده انجمن آسيايي از پيشنهاد ايران براي گفت‌وگو در مورد تبادل زندانيان با امريكا خبر داد و گفت: «من اين پيشنهاد را همين الان روي ميز مي‌گذارم؛ تمام ايرانياني كه در امريكا در زندان هستند و تمامي ايرانياني كه در سراسر دنيا در انتظار حكم استرداد به درخواست امريكا هستند، ما اعتقاد داريم اين اتهامات ساختگي است و امريكا هم معتقد است اتهامات عليه اتباعش در ايران ساختگي است. بياييد تبادل كنيم. من قبلا اين كار را كرده‌ام، اختيارش را دارم و آماده مذاكره هستم. همين الان علني اين پيشنهاد را مطرح مي‌كنم. من يك بار اين مذاكره را كرده‌ام و به توافق هم رسيده‌ام. باز هم مي‌توانم.» وي تاكيد كرد كه ايران پيشنهاد تبادل زندانيان را رسما در اختيار امريكا قرار داده است و هيچ پاسخي دريافت نكرده و گفت: «باور كنيد 6 ماه است كه دولت امريكا را در جريان اين پيشنهاد قرار داده‌ايم و هيچ پاسخي نداده‌اند.»محمدجواد ظريف در بدو ورودش به نيويورك به خبرنگار صدا و سيما گفت كه هدفش از اين سفر صرفا «رسانه‌اي» است. برنامه محمدجواد ظريف در اولين روز سفرش به نيويورك به جز شركت در جلسه انجمن آسيايي، حضور در سازمان ملل متحد و سخنراني در اولين جلسه گراميداشت و ترويج روز بين‌المللي چندجانبه‌گرايي و ديپلماسي براي صلح بود. پيش از شركت در اين جلسه، ظريف در جمع گروهي از كارشناسان و خبرنگاران در انديشكده انجمن آسيايي سخن گفت و به سوالات حاضران پاسخ داد. ظريف با اشاره به اينكه اولين بار سال 1992 در مقام معاون وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در اين انديشكده حاضر شده است، تاكيد كرد: «من با سازمان ملل متحد در طول 40 سال پيش كار مي‌كنم و تا جايي كه مي‌دانم اين اولين بار است كه يكي از اعضاي دائم شوراي امنيت از ديگر كشورهاي جهان مي‌خواهد كه يك قطعنامه شوراي امنيت را نقض كنند و تهديد مي‌كند اگر آن را نقض نكنند، مجازات مي‌شوند.» ظريف تاكيد كرد: «ما ايده‌آليست نيستيم، مي‌دانيم كه بازي قدرت و توازن قدرت در جهان حاكم است، اما نمي‌توان فقط بر اين اساس بازي را اداره كرد، بايد قوانيني وجود داشته باشد.»
توافق بهتري وجود ندارد
ظريف ضمن اشاره به خروج امريكا از برجام تاكيد كرد: «ايالات متحده ميز مذاكره را ترك كرد، ميز سر جايش است، ما هم سر ميز هستيم و با ديگر طرف‌ها مذاكره مي‌كنيم، امريكا هم مي‌تواند هر زمان اراده كند به ميز مذاكره بازگردد.» وي در مورد اهميت توافق چندجانبه برجام تاكيد كرد: «من اين توافق را مذاكره كرده‌ام، مي‌دانم كه نه ايران و نه ايالات متحده نمي‌توانند به توافق بهتري برسند. ما همه با هم تداخل منافع داشتيم، نه تنها رقابت ميان ايران و ايالات متحده، بلكه رقابت ميان امريكا و متحدانش، رقابت با چين و روسيه و رقابت با ديگر قدرت‌هايي كه در مذاكرات حضور نداشتند. با وجود همه اين اختلافات مذاكره كرديم و به توافق رسيديم، نه يك توافق دو صفحه‌اي بلكه توافقي چند ده صفحه‌اي كه تمام جزييات در آن پيش‌بيني شده است. من از اين توافق خوشم نمي‌آيد و هر اندازه هم كه رييس‌جمهور امريكا بخواهد در مورد جان كري، وزير خارجه پيشين بگويد، مي‌دانم كه جان كري هم آن توافق را دوست نداشت. اما اين بهترين توافق ممكن بود. دونالد ترامپ ممكن است بگويد كه توافق بهتري مي‌خواهد، اما نمي‌تواند توافق بهتري به دست بياورد، مي‌تواند آرزو كند، اما نمي‌تواند. توافقي بهتر از اين ممكن نيست. شايد مانند كاري كه با نفتا كرد بخواهد اسم توافق را عوض كند و دوباره به اسم خود زير آن را امضا كند. ما مشكلي نداريم. به جاي JCPOA اسمش را مي‌گذاريم JCAP به نظر من اسم راحت‌تري هم هست، جي‌كپ، اگر دوست دارند اين كار را مي‌توانيم بكنيم.»
مردم ايران طرفدار برجام هستند
وي با اشاره به ادعاي امريكايي‌ها مبني بر همراهي با مردم ايران تاكيد كرد: «تحريم‌ها اقتصاد ما را تحت تاثير قرار مي‌دهد، تحريم‌ها شهروندان عادي را هدف قرار مي‌دهد. امريكايي‌ها ادعا مي‌كنند كه حرف مردم ايران را مي‌شنوند، مردم ايران برجام را مي‌خواهند، وقتي آن را امضا كرديم، تعداد زيادي از مردم در حمايت از آن به خيابان آمدند. اگر دولت امريكا راست مي‌گويد كه خير مردم ايران را مي‌خواهد - كه البته كسي اين حرف را باور نمي‌كند - خواست مردم ايران برجام است.» وي همچنين در مورد تلاش‌هاي اروپا براي اجراي تعهدات برجامي ضمن اشاره به اينكه اروپايي‌ها هنوز در اجراي تعهدات‌شان بسيار عقب هستند، تاكيد كرد: «حساب با كاربري ويژه يا آنگونه كه الان ناميده مي‌شود – اينستكس - پيش‌زمينه لازم براي اجراي وعده‌هاي اروپا است، نه اجراي وعده‌ها. اين يك سيستم تهاتري است، نه تهاتر معمولي بلكه تهاتر پيش‌پرداختي، يعني كساني كه از ايران خريد مي‌كنند به كساني كه به ايران صادرات مي‌كنند، پول پرداخت مي‌كنند.» ظريف در مورد تصويب FATF تاكيد كرد: «ما چيزي براي پنهان كردن در تراكنش‌هاي مالي‌مان نداريم. بحث اصلي در ايران اين است كه چرا ما زماني كه از توافق بين‌المللي قبلي منفعت نمي‌بريم، چرا بايد وارد يك تعهد بين‌المللي جديد شويم؟ حتي من هم كه خودم طرفدار توافق‌هاي جهاني براي مبارزه با تروريسم و پولشويي هستم و اين سوال را دارم كه وقتي از كنوانسيون‌هاي ديگر مانند NPT و برجام منفعت نمي‌بريم، چرا بايد وارد تعهد جديدي در FATF شويم؟» وي با اشاره به بسته شدن حساب‌هاي هلال احمر ايران از سوي امريكا و منع انتقال پول براي سيل‌زدگان ايراني تاكيد كرد: «به من خبر دادند يك راننده تاكسي پاكستاني با 1000 دلار پول نقد به سفارت ما آمده بود. چرا بايد با پول نقد به سفارت بيايد؟ براي اينكه اجازه انتقال پول به ايران ندارد. امريكايي‌ها ادعا مي‌كنند كه مي‌خواهند جلوي پولشويي را بگيرند، اين كاري كه مي‌كنند تبليغ و ترويج پولشويي است.»
تيم ب دنبال فاجعه براي امريكا
ظريف در سخنان خود در مورد احتمال درگيري نظامي ميان ايران و امريكا تاكيد كرد: «من ترديد دارم كه دونالد ترامپ خواهان جنگ يا تنش تازه باشد. شعارهاي انتخاباتي او براي جلوگيري از درگيري‌هاي تازه براي امريكا بود. من تصور مي‌كنم كه او قصد دارد به اين تعهد پايبند باشد. اما او تصور مي‌كند كه با كارزار موسوم به فشار حداكثري مي‌تواند ما را به زانو بياندازد. ما 7 هزار سال تاريخ داريم، جنگيديم، مبارزه كرده‌ايم، مورد حمله قرار گرفته‌ايم، شكست خورده‌ايم، پيروز شده‌ايم، اما معمولا در مقابل كسي تعظيم نمي‌كنيم. ما تاريخ را بر اساس بازه‌هاي 2 و 4 ساله اندازه نمي‌گيريم، بر اساس بازه‌هاي 1000 ساله اندازه مي‌گيريم. غرور ما فروشي نيست. حتي اگر من هم بخواهم كرنش كنم، مردم اجازه نمي‌دهند. ترامپ تصور مي‌كند فشار و ايذا باعث مي‌شود كه ما به ميز مذاكره بازگرديم تا به توافق بهتر رويايي‌اش برسد. من نمي‌دانم اين توافق رويايي چيست و چه چيزي در مغز او است، توافقي بهتر از برجام وجود ندارد. اگر تصور مي‌كند كه مي‌تواند توافقي امضا كند كه بر اساس آن ما غرورمان را بفروشيم، موفق نخواهد شد. اين يك توافق نيست، يك توطئه است كه تيم ب (بولتون، بن‌زائد، بن‌سلمان و بي‌بي) از او مي‌خواهند اجرايي كنند تا امريكا را به فاجعه‌اي ديگر بكشانند. نقشه آنها اين است كه ايران را به سمت اقداماتي سوق دهند.»
امريكا براي عبور از تنگه هرمز بايد از سپاه اجازه بگيرد
ظريف در مورد تهديد بستن تنگه هرمز از سوي ايران تاكيد كرد: «خليج فارس، رگ حياتي ما است، امريكايي‌ها بايد بدانند اسم آنجا خليج مكزيك نيست، خليج فارس است. ما نمي‌خواهيم رگ حياتي‌مان مسدود شود، اجازه هم نمي‌دهيم اين اتفاق بيفتد. اما اگر جلوي ما براي استفاده از خليج فارس براي امنيت ملي ما گرفته شود، قطعا اجازه نمي‌دهيم كسي ديگر هم از آن استفاده كند. ايالات متحده امريكا بايد بداند وقتي وارد تنگه هرمز مي‌شود، مجبور است با مدافعان امنيت تنگه هرمز حرف بزند و كسي كه امنيت آنجا را بر عهده دارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي است.»
آمادگي براي امضاي پيمان عدم تجاوز با عربستان و امارات
ظريف در مورد روابط منطقه‌اي ايران نيز توضيح داد: «در منطقه پيشنهاد گفت‌وگوي امنيتي داده‌ايم. ما آماده امضاي پيمان‌هاي عدم تجاوز با همه كشورهاي منطقه از جمله عربستان سعودي و امارات متحده عربي هستيم. ما از اندازه كشورمان، از منابع طبيعي‌مان از مرزهاي‌مان و از داشته‌هاي‌مان راضي هستيم و هيچ چشمداشتي به ديگر كشورهاي منطقه نداريم. هر كشوري در منطقه كه آماده باشد با ما پيمان عدم تجاوز امضا كند، ما هم آماده‌ايم كه با او پيمان عدم تجاوز امضا كنيم.» وي در مورد رابطه با ديگر كشورها تاكيد كرد: «ما روابط بسيار خوبي با تركيه داريم، با پاكستان روابط بسيار خوبي داريم، با جمهوري آذربايجان با روسيه و با عراق، هيچگاه رابطه‌مان با اين كشورها از اين بهتر نبوده است.» وي در مورد مساله افغانستان و مذاكرات اخير دولت امريكا با گروه طالبان هم گفت: «وضعيت رابطه ما با افغانستان بسيار خوب است، سياست‌هاي امريكا در اين كشور غلط است و كنار گذاشتن دولت و همه گروه‌هاي ديگر و گفت‌وگوي اختصاصي طالبان سياست غلطي است. من اولين كسي هستم كه مي‌گويم صلح و ثبات در افغانستان بدون طالبان ممكن نيست، اما نمي‌شود با كنار گذاشتن همه فقط با طالبان صحبت كرد. ما خودمان هم با طالبان رابطه داريم، اما نمي‌توان دولت كابل را كنار زد و مستقيما با طالبان گفت‌وگو كرد، نمي‌توان آينده افغانستان را انحصارا به تصميم طالبان محول كرد. اصول ما اجازه نمي‌دهد كه در مذاكراتي در مورد افغانستان شركت كنيم كه دولت حضور ندارد. رابطه ما با دولت پيشين امريكا بهتر بود، اما وقتي در مورد منطقه صحبت مي‌شد و بقيه كشورهاي منطقه حضور نداشتند، حاضر نبوديم در مورد مسائل بدون حضور همتاهاي منطقه‌اي صحبت كنيم صحبت كنيم. اين ما يا امريكا نيستيم كه راسا در مورد منطقه تصميم مي‌گيريم، منطقه است كه به صورت جمعي بايد در مورد منطقه تصميم‌گيري كند.»وي ضمن اشاره به زمينه‌هاي همكاري ميان ايران و امريكا در زمينه امنيت منطقه غرب آسيا گفت: «اگر دولت ايالات متحده امريكا فكر مي‌كند كه متحد عراق است و امنيت و ثبات در عراق مي‌خواهد، دقيقا همان چيزي است كه ما مي‌خواهيم. اگر دولت امريكا ثبات و امنيت در افغانستان مي‌خواهد، همان خواسته ماست. اگر امنيت و آزادي حمل و نقل در تنگه هرمز و خليج فارس مي‌خواهد، ما هم همان را مي‌خواهيم. كساني كه وسواس عليه ايران را ادامه مي‌دهند، افرادي هستند كه اين چيزها را نمي‌خواهند، مي‌خواهند امريكا را وارد يك فاجعه تازه كنند.»
پيام دبيركل سازمان ملل متحد
آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد در آستانه بزرگداشت اولين روز جهاني چندجانبه‌گرايي و ديپلماسي براي صلح در جمع خبرنگاران تاكيد كرد: «تقويت چندجانبه‌گرايي به معناي تقويت تعهد به اهداف توسعه پايدار و ايجاد جهاني امن‌تر و عادلانه‌تر براي نسل‌هاي بعد است.» دبيركل سازمان ملل متحد در پيامش براي اين روز تاكيد كرد در طول 75 سال گذشته از زمان جنگ جهاني دوم راهكارهاي چندجانبه‌گرايي زندگي‌هاي بسياري را نجات داده، رشد اقتصادي و اجتماعي به ارمغان آورده، حقوق بشر را گسترش داده و از همه مهم‌تر جهان را از فرو رفتن در جنگ جهاني سوم نجات داده است. آنتونيو گوترش تاكيد كرد روز جهاني چندجانبه‌گرايي و ديپلماسي در شرايطي برگزار شد كه تلاش‌هاي چندجانبه‌گرايانه در زمينه منازعات جاري، تغييرات آب و هوايي، افزايش نابرابري‌ها و ديگر تهديدها، تحت فشار قرار دارند. گوترش در پيام خود تاكيد كرده است: «ما در دوراني سرشار از پارادوكس زندگي مي‌كنيم؛ چالش‌هاي جهاني بيش از گذشته به هم پيوسته مي‌شوند اما واكنش‌هاي ما به آنها روز به روزي بيشتر از هم جدا مي‌شود. ما روز به روز شاهد كاهش اعتماد ميان دولت‌ها، ساختارهاي سياسي و سازمان‌هاي بين‌المللي هستيم و مي‌بينيم كه استقبال از صداهاي عوام‌زده و ملي‌گرا براي شيطان‌سازي و ايجاد شكاف بيشتر مي‌شود.» گوترش تاكيد كرد: «ما نيازمند شبكه‌اي هستيم كه با ايجاد همكاري‌هاي نزديك ميان سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه و بانك‌هاي توسعه‌اي، چندجانبه‌گرايي را گسترش دهد.»