پايش حساب‌هاي بانكي
مهدي تقوي
اخيرا خبري مبني بر وجود چند ميليون حساب بانكي بدون استفاده از سوي مديركل مبارزه با پولشويي و فرار مالياتي عنوان شده كه برخي‌ها را نگران كرده است. البته گمان نمي‌كنم حساب بانكي بي‌هويت و بي‌نام و نشاني در كشور وجود داشته باشد، اما لازم است در خصوص قوانين افتتاح حساب و سخت‌گيري‌هايي كه بانك مركزي روي آن دارد، نكاتي را عنوان كنم؛ اول اينكه بانك مركزي اداره نظارت بر بانك‌ها دارد. كار اين اداره فرستادن بازرس به شعبات بانك‌ها است كه وضعيت سپرده‌ها را بررسي‌كند و اطمينان حاصل كند كه اطلاعات تمام حساب‌ها تكميل بوده و حسابي از قلم نيفتاده است. در واقع اگر در بانكي مشكلي از بابت هويت افراد ايجاد شود يا فردي به هر عنواني نتواند از حساب بانكي خود استفاده كند، بانك مركزي با ارسال بازرس به قضيه رسيدگي مي‌كند. نكته دوم اينكه يكي از ضوابط و مقررات افتتاح حساب نيز وجود مدارك كامل است. در صورتي كه نقصاني در مدارك باشد، هويت فرد دارنده حساب و اسناد موجود در بانك تحت بازرسي قرار مي‌گيرد و در صورت لزوم حساب مسدود مي‌شود تا فرد براي تكميل مدارك خود به بانك مراجعه كند.
پس با اين وجود براي افتتاح حساب هم بانك سخت‌گيري‌هاي خاص خودش را دارد و هم از طرف بانك مركزي نظارت‌هاي شديدتري بر بانك‌ها براي اجراي كامل قوانين اعمال مي‌شود. پس موضوع وجود حساب‌هاي بي‌نام و نشان يا داراي نقص مدارك در واقع زنگ خطري است براي سيستم بانكي و به خصوص بانك مركزي كه وظيفه نظارت بر بانك‌ها را بر عهده دارد. البته زنگ خطر به معني وجود فساد گسترده نيست، بلكه مي‌تواند به معني سرپيچي كردن برخي بانك‌ها از قوانين پايه‌اي و بسيار اساسي افتتاح حساب باشد.
البته كه اگر بانكي از قوانين پايه‌اي افتتاح حساب سرپيچي كند و نظارتي بر هويت صاحبان حساب‌ها نداشته باشد در اين صورت زمينه براي ورود پول‌هاي كثيف به اقتصاد ايجاد مي‌شود. ردگيري پول‌هاي كثيف در اقتصاد مشكل است و اگر اينها به چرخه بانكي وارد شوند، در آن صورت سيستم بانكي در معرض آسيب بيشتري قرار مي‌گيرد.
البته در برخي موارد افراد حساب‌هايي دارند كه به هر دليل از آن استفاده نكرده، بنابراين براي تكميل مدارك به بانك مراجعه نمي‌كنند. هر چند بايد براي اين حساب‌ها نيز تدبيري انديشيد، چرا كه در آمارهاي مربوط به بانك مركزي منعكس مي‌شوند.