ميثم سليماني
روز شنبه پس از آنكه مشخص شد حمله‌اي پهپادي به دو تاسيسات مهم نفتي عربستان توسط يمني‌ها صورت گرفته، عربستاني‌ها به هيچ عنوان تمايل نداشتند ابعاد اين حملات گسترده‌تر شود. ابتدا سعي شد تا ميزان خسارات آن قدر بزرگ جلوه نكند و حتي سخنگوي وزارت كشور عربستان عنوان كرد كه اين حمله باعث ايجاد اختلال در روند توليد و فرآوري نفت نشده است. اما هرچه تصاوير بيشتري از اين حادثه منتشر مي‌شد مشخص مي‌كرد كه ابعاد آن بيش از آن‌چيزي است كه عربستاني‌ها بيان مي‌كنند، تصاوير ماهواره‌اي ابري از دود را بر فراز دو منطقه بقيق و خريص نشان مي‌داد و گفته شد كه توليد حدود 5 ميليون بشكه نفت در عربستان تحت تاثير اين حملات قرار گرفته است.
اين ضربه براي عربستاني‌ها به حدي مهلك بود كه يا نخواستند يا نتوانستند باور كنند اين اقدام از سوي يمني‌ها صورت گرفته است. از همين رو عربستاني‌ها بلافاصله عامل اصلي اين حملات را يمني‌ها اعلام نكردند بلكه سعي كردند خود را در فضاي موجي قرار دهند كه امريكايي‌ها ايجاد كردند. چرا كه امريكايي‌ها از شنبه‌شب و ساعاتي پس از گسترده‌تر شدن ابعاد حمله انصارالله به تاسيسات نفت مربوط به آرامكو سعي كردند ايران را عامل حمله به اين تاسيسات نفتي اعلام كنند.
ليندزي گراهام سناتور جمهوري‌خواه و مايك پمپئو وزيرخارجه ايالات متحده اولين نفراتي بودند كه اين موج را آغاز كردند. حتي دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده نيز در تماس تلفني با محمدبن سلمان وليعهد عربستان سعودي، از مواضع رياض حمايت كرد و گفت كه در كنار حكومت اين كشور خواهد بود. طبق گزارش خبرگزاري رسمي عربستان سعودي، محمدبن سلمان عنوان كرد كه در اين گفت‌وگوي تلفني با ترامپ عنوان كرده است، پادشاهي مايل و قادر به مقابله به مثل با اين تجاوز تروريستي است. ترامپ نيز در اين تماس تلفني عنوان كرده است كه امريكا خواهان همكاري براي حفظ امنيت پادشاهي عربستان در برابر اين حملات پهپادي است.
خبرگزاري رسمي عربستان سعودي همچنين عنوان كرده است كه ترامپ به وليعهد عربستان سعودي گفته است اين حملات، به ايالات متحده و اقتصاد‌هاي جهاني آسيب وارد مي‌كند.
عربستان سعودي از سال 2015 به همراه امارات و پشتيباني نظامي و لجستيكي امريكا و بريتانيا مشغول حمله به يمن است تا بتواند دولت منصورهادي را بار ديگر در صنعا مستقر كند اما با گذشت حدود 5سال از شروع اين جنگ هيچ دستاوردي عايد عربستان سعودي نشده است. اگرچه بن سلمان اقدام انصارالله و ارتش يمن را تروريستي و تجاوزكارانه مي‌داند، اما سوال اينجاست اقداماتي كه عربستان در يمن انجام مي‌دهد چه نام دارد؟
حملات اخير 10 پهپاد يمني به تاسيسات نفتي بقيق و خريص تاكنون هيچ واكنشي از سمت عربستان سعودي نداشته است. طبق شواهد اين حملات به آساني انجام شده و هيچ مانعي بر سر راه آنها وجود نداشته و اين در حالي است كه عربستان سعودي يكي از پرهزينه‌ترين كشورهاي جهان در عرصه نظامي است . با اين وجود سرمايه‌گذاري چندهزارميليارد دلاري عربستان نتوانسته جلوي پهپادهاي يمني را كه با حداقل بودجه ساخته مي‌شوند، بگيرد.
طبق گزارش‌ها اين حملات باعث شده عرضه نفت عربستان سعودي 5.7 ميليون بشكه در روز كه حدود 50 درصد توليد نفت اين كشور مي‌شود كاهش يابد. عربستان سعودي به عنوان يكي از برجسته‌ترين صادركنندگان نفت جهان خود را آماده مي‌كرد كه سهام اوليه شركت آرامكوي عربستان را به بازار بورس عرضه كند اما اكنون رياض مشغول مهار آتش سوزي است كه يمني‌ها برافروختند.
برخي كارشناسان نظامي و امنيتي عنوان مي‌كنند كه پهپادها براي رسيدن به هدف خود حدود هزار كيلومتر پرواز كردند و نه امريكا و نه عربستان هيچ‌كدام نتوانستند اقدامي را براي توقف اين پهپادها انجام دهند و اين موضوع نشان مي‌دهد از اين به بعد هر نقطه‌اي از عربستان مي‌تواند در تيررس اين پهپادها باشد بدون اينكه مزاحمي داشته باشند. حتي اگر اين پهپادها مورد هدف نيز قرار گيرند موشك‌هايي كه براي سرنگوني آنها استفاده مي‌شود قطعا هزينه سنگيني را به عربستان تحميل مي‌كند.
يك ادعاي توخالي
مايك پمپئو وزيرامورخارجه ايالات متحده، ايران را مسوول حمله به تاسيسات نفتي عربستان سعودي دانست. او در توييت خود دخالت يمني‌ها را در اين عمليات رد كرد و مدعي شد ديپلماسي ايران دروغين است. اين در حالي است كه يمني‌ها روز شنبه طي بيانيه‌اي به‌طور رسمي مسووليت اين حمله پهپادي را برعهده گرفته‌اند.
پمپئو در توييتر خود با اشاره به رييس‌جمهور و وزيرخارجه ايران مدعي شد: تهران در پشت پرده نزديك به 100 حمله به عربستان سعودي است و اين در حالي است كه روحاني و ظريف وانمود مي‌كنند به ديپلماسي پايبند هستند. پمپئو همچنين در ادامه خواهان تشديد فشارها بر ايران شد و ادعا كرد كه ايران اكنون حمله بي‌سابقه‌اي را به منبع اصلي تامين انرژي جهان انجام داده است. نكته اينجاست كه مايك پمپئو در يك توييت چندين اتهام را عليه ايران مطرح كرد بدون اينكه كوچك‌ترين مدركي براي اثبات حرف‌هايش ارايه دهد.
ليندزي گراهام سناتور ارشد جمهوري‌خواه نيز در توييتر خود بدون هيچ مقدمه و سند و مدركي اعلام كرد كه در پاسخ به حملات پهپادي بايد تعدادي از پالايشگا‌ه‌هاي ايراني را مورد هدف قرار داد. باز هم نكته اينجاست كه رياض به‌طور مستقيم عليه ايران اتهام جدي را مطرح نكرد. هرچند كه رياض از مدت‌ها قبل تهران را متهم به مجهز كردن يمني‌ها به موشك و هواپيماهاي بدون سرنشين در برابر عربستان سعودي كرده است، اما ايران همواره ارتباط نظامي خود را با اين گروه رد كرده است.
به گزارش الجزيره اين شرايط در حالي است كه ايالات متحده و سايرقدرت‌هاي غربي از ائتلاف جنجالي تحت رهبري عربستان سعودي در يمن حمايت كرده‌اند. در ماه آوريل كنگره امريكا قطعنامه‌اي دو حزبي را به تصويب رساند كه به حمايت ارتش امريكا از عربستان در پشتيباني از اين ائتلاف پايان دهد. اما در نهايت با وتوي دونالد ترامپ مواجه شد. اين چندمين بار است كه امريكا به كمك عربستان بحث حملات حوثي‌ها را به ايران متصل مي‌كند وحتي يك‌بار دونالد ترامپ اين موضوع را در شوراي امنيت سازمان ملل مطرح كرد كه با شكست رو‌به‌رو شد.
سخنان پمپئو و گراهام با انتقادهاي زيادي به خصوص در ميان همكاران امريكايي آنها روبه رو شده و به عنوان نمونه، كريس مورفي سناتور دموكرات در چند توييت به ليندزي گراهام و مايك مپئو پاسخ داد. مورفي در پاسخ به گراهام نوشت: بياييد صادق باشيم. جنگي بين عربستان سعودي و حوثي‌ها در جريان است. سعودي‌ها با كمك ما همه روزه در حال بمباران حوثي‌ها هستند. آنچه ما احتمالا بايد انجام دهيم اين است كه در راستاي پايان دادن به جنگ تلاش كنيم، نه اينكه انتظار داشته باشيم يك طرف به‌طور يكجانبه جنگ را متوقف كند.اينگونه ساده‌سازي غير مسوولانه است و چرا ما بايد وارد جنگ‌هاي پوچي شويم كه خودمان انتخاب مي‌كنيم.
مورفي همچنين در پاسخ به توييت پمپئو نوشت: سعودي‌ها و حوثي‌ها در حال جنگ هستند. سعودي‌ها به حوثي‌ها و حوثي‌ها به آنها حمله مي‌كنند. ايران از حوثي‌ها حمايت مي‌كند و يك بازيگر بد است اما واقعيت آن است كه حوثي‌ها مساوي ايران نيستند.
او همچنين در يك توييت ديگر عنوان كرد اگر دولت (امريكا) شواهد و مداركي مبني براينكه ايرانيان مسوول حمله به تاسيسات نفتي عربستان هستند در اختيار دارد، بايد آنها را ارايه كند.
بن رودز استراتژيست و مشاور ارشد دولت باراك اوباما نيز در پاسخ به پمپئو نوشت: حوثي‌ها ايران نيستند و سعودي‌ها در حال جنگ با حوثي‌ها در يمن هستند. او با اشاره به توييت پمپئو آن را خطرناك و غيرواقعي عنوان كرد. رودز همچنين در پاسخ به توييت گراهام نوشت: عربستان سعودي در يمن باعث قحطي شده است، در چندين كشور در سراسر منطقه مداخله مي‌كند و يك روزنامه‌نگار «واشنگتن‌پست» را به طرز وحشيانه‌اي در استانبول به قتل مي‌رساند و آنها به صلح هيچ علاقه‌اي ندارند.
مت داس مشاور حوزه سياست‌خارجي سناتور برني سندرز نيز در واكنش به سخنان پمپئو گفت: در همين يكشنبه گذشته شما در حالي باد به غبغب مي‌انداختيد كه مشغول مذاكره با طالبان هستيد كه ايالات متحده بيش از هزار نفر از آنها را كشته است.
با اين حال مارك دوبوويتز يكي از چهره‌هاي ضد ايراني در امريكا در پاسخ به بن رودز در توييتر مدعي شد كه ايران از طريق حزب‌الله حوثي‌ها را آموزش مي‌دهد و به دنبال تهيه سلاح‌هاي پيشرفته براي آنها است. شما مي‌توانيد وانمود كنيد كه جمهوري اسلامي در پشت اين نيروهاي نيابتي مخرب نيست اما واقعيت چيز ديگري است.
فريب حداكثري
ايران ادعاهاي مقام‌هاي امريكايي را بي‌پاسخ نگذاشت. محمدجواد ظريف وزيرخارجه كشورمان در توييتر خود نوشت: « با شكست در سياست «فشار حداكثري»، پمپئو به سياست «فريب حداكثري» روي آورده است. ايالات متحده و اقمارش با اين توهم كه برتري تسليحاتي به پيروزي نظامي مي‌انجامد، امروز در يمن گير كرده‌اند. مقصر شناختن ايران، به اين فاجعه پايان نخواهد بخشيد. در مقابل، پذيرش پيشنهاد ايران در فروردين ۹۴ مبني بر پايان دادن به جنگ و شروع مذاكرات، ممكن است به اين غائله خاتمه دهد.»
همچنين سيد عباس موسوي سخنگوي وزارت خارجه ايران نيز طي بيانيه‌اي اعلام كرد: حدود ۵ سال است كه ائتلاف سعودي با تجاوزات مكرر به يمن و ارتكاب انواع جنايات جنگي آتش جنگ را در منطقه شعله ور نگاه داشته و يمني‌ها نيز نشان داده‌اند در مقابل جنگ و تجاوز ايستادگي مي‌كنند. موسوي با اشاره به سخنان وزير امور خارجه امريكا خاطرنشان كرد: چنين اتهام زني‌ها و اظهارنظرهاي كور و بي‌حاصل در چارچوب ديپلماتيك غير قابل درك و بي‌معني است. در روابط بين‌المللي حتي «خصومت‌ورزي» هم داراي حداقلي از باور‌پذيري و چارچوب‌هاي منطقي است كه مقامات امريكا اين اصول حداقلي را نيز درنورديده‌اند. اينگونه اظهارنظر‌ها و اقدامات بيشتر شبيه برنامه‌ريزي سازمان‌هاي مخفي و اطلاعاتي براي تخريب وجهه كشوري به منظور زمينه‌سازي براي اقداماتي در آينده است. امريكايي‌ها سياستي به نام «فشار حداكثري» در پيش گرفتند كه ظاهرا به دليل ناكامي‌ها به سمت «دروغ حداكثري» گرايش پيدا كرده است.
وضعيت شكننده
مارتين گريفيتس فرستاده ويژه سازمان ملل متحد در امور يمن روز شنبه گفت كه آخرين تحولات به وجود آمده او را بسيار نگران كرده است. او از همه طرف‌ها خواست از بروز حوادثي كه تهديدي جدي براي امنيت منطقه محسوب مي‌شود و وضعيت شكننده فعلي را بسيار پيچيده مي‌كند جلوگيري كنند و تلاش‌هاي سازمان ملل را براي يافتن راه‌حل سياسي براي پايان جنگ به خطر نيندازند.
به نوشته الجزيره بسياري از كارشناسان بر اين عقيده هستند كه حادثه روز شنبه به احتمال زياد موجب تشديد درگيري‌هاي چند لايه در يمن خواهد شد كه تاكنون ده‌ها هزار كشته برجاي گذاشته و ميليون‌ها يمني را در آستانه قحطي قرار داده است. طي هفته‌هاي اخير نيز جبهه جديدي از جنگ بين دولت مستعفي يمن و جدايي طلبان جنوب آغاز شده است و اكنون نبرد ميان متحدان سابق و اختلافات ميان عربستان و امارات خود تبديل به يك تهديد جدي در بحران يمن شده است.
بيانيه ضد ايراني اتحاديه عرب
دبيرخانه اتحاديه عرب شنبه‌شب در بيانيه‌اي حمله تلافي‌جويانه يمني‌ها به تأسيسات نفتي عربستان سعودي را «تنش آفريني خطرناك» توصيف كرد. به گزارش فارس به نقل از مصري اليوم، در اين بيانيه اتحاديه عرب با تروريستي خواندن جنبش انصارالله يمن؛ مدعي شد كه پذيرش مسووليت حمله به تأسيسات آرامكو نشان‌دهنده اين است كه تصميم حمله از سوي تهران گرفته شده است و ايران در امور كشورهاي عربي دخالت مي‌كند.اين سازمان كه تاكنون هيچ كدام از حملات ائتلاف سعودي به يمن را محكوم نكرده، حمله پهپادي به آرامكو را نشانه وابستگي انصارالله به كشورهاي خارجي دانست و مدعي شد كه اين جنبش ارتباطي به مردم يمن ندارد!. در اين بيانيه همچنين آمده است كه در نشست اخير اتحاديه عرب در سطح وزراي خارجه، حمايت كامل اين سازمان از عربستان سعودي اعلام و بر حمايت از كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس در قبال تهديدات تأكيد شده است.
تكذيب يك ادعا
عادل عبدالمهدي، نخست‌وزير عراق استفاده از خاك اين كشور براي حمله به تاسيسات نفتي عربستان با پهپاد را تكذيب كرد. به گزارش باشگاه خبرنگاران، عبدالمهدي افزود: عراق بار ديگر بر پايبندي خود به قانون اساسي به منظور جلوگيري از استفاده از خاك خود براي هدف قرار دادن كشورهاي همسايه تاكيد مي‌كند. بغداد بار ديگر دعوت خود براي حركت در مسير دستيابي به راهكار مسالمت‌آميز در يمن را تكرار مي‌كند. شبكه تلويزيوني الجزيره به نقل از وال‌استريت ژورنال ادعا كرده بود كارشناسان در حال بررسي احتمال استفاده از موشك‌هاي كروز از عراق و ايران براي حمله به تاسيسات نفتي آرامكو در عمق خاك عربستان هستند.
يمني‌ها با چند هزار دلارتوان نظامي چند ميليارد دلاري عربستان را به چالش كشيدند
هزينه‌هاي توخالي
روزنامه «نيويورك‌تايمز» روز يكشنبه در گزارشي با موضوع پاسخ پهپادي اخير انصارالله و ارتش يمن به حملات عربستان سعودي، نوشته است كه توان پهپادي يمن، رياض را مستأصل كرده است. به گزارش فارس به نقل از نيويورك‌تايمز، «اين حملات نه تنها آسيب‌پذيري عربستان سعودي در جنگ عليه حوثي‌ها را برملا كرد، بلكه نشان داد كه انجام چنين حملات مهمي تا چه حد كم‌هزينه شده است. » ميم زويجننبرگ پژوهشگر ارشد مسائل پهپادي در موسسه صلح هلندي پكس مي‌گويد «براي ساخت پهپادهاي مورد استفاده در اين عمليات تنها ۱۵۰۰۰ دلار يا كمتر هزينه شده است.» نيويورك‌تايمز حملات پهپادي يمن را از منظر انجام عمليات موفق توسط يك گروه كمتر مجهز به يك ارتش كاملا مجهز، تاكتيك‌هاي «داوود و جالوت» خوانده و نوشته است: «در حالي كه حوثي‌ها از منابع مالي قابل توجهي برخوردار نيستند، پهپادها به آنها ابزاري بخشيده تا به عربستان سعودي آسيب بزنند، يعني به كشوري كه با هزينه ۶۷.۶ ميليارد دلاري، در مقام سوم بيشترين هزينه‌كرد نظامي در جهان قرار دارد.»