مذاكرات هسته‌اي
با چاشني ان‌پي‌تي
محمد جواد ظريف در نخستين روز كاري در نيويورك به عنوان رييس دوره‌اي جنبش عدم تعهد در كنفرانس بازنگري ان‌پي‌تي سخنراني كرد
رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان عصر دوشنبه به وقت نيويورك با جان‌كري، وزير امور خارجه امريكا در قالب مذاكرات هسته‌اي ايران با1+5 ديدار و گفت‌وگو كرد
گروه ديپلماسي| محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان به همراه تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي به نيويورك سفر كرده است؛ سفري به بهانه شركت در اجلاس بازنگري معاهده منع تكثير تسليحات هسته‌اي موسوم به ان‌پي‌تي؛ سفري يك هفته‌اي كه مي‌تواند در تعيين مسير رسيدن به برنامه جامع مشترك اقدام (برجام) تا پايان ماه ژوئن و شايد زودتر از آن هم نقش كليدي بازي كند. تجربه 18 ماه مذاكرات ميان ايران و 1+5 نشان داده است كه بسياري از قفل‌ها در ديدار دوجانبه ميان وزراي امور خارجه ايران و امريكا گشوده مي‌شود.
اهداف سفر به نيويورك از زبان ظريف
محمدجواد ظريف، در بدو ورود به نيويورك اهداف خود از حضور در كنفرانس بازنگري ان‌پي‌تي را تشريح كرد. با توجه به اتفاق‌هايي كه پس از مذاكرات لوزان در داخل ايالات متحده افتاده و اصرار سناتورها بر نظارت بر توافق هسته‌اي با ايران، ظريف به صراحت تاكيد كرد كه آمده‌ايم تا از طرف امريكايي توضيح بيشتري درباره آثار توافق احتمالي بر وضع داخلي تعهدات اين كشور بشنويم.
ظريف در اين خصوص گفت: ما دولت امريكا را مسوول اجراي تعهدات بين‌المللي مي‌دانيم و طبق مقررات بين‌المللي مشكلات داخلي هيچ دولتي، آن دولت را از اجراي تعهدات بين‌المللي خود معاف نمي‌كند. اين مبنايي است كه ما بر اساس آن مذاكره مي‌كنيم و البته مايليم كه توضيح بشنويم و دوستان ما شنيده‌اند و شايد در مذاكراتي هم كه در اين هفته خواهيم داشت، در مورد آثار وضع داخلي ايالات متحده بر اجراي تعهدات آن كشور اگر توافق حاصل شود ، بيشتر توضيح بشنويم.
وزير امور خارجه در پاسخ به اين سوال كه آيا در نشست اخير وين درباره رفع تحريم‌ها شفاف‌سازي شده است يا خير؟ گفت: ما از ابتدا گفته‌ايم كه تحريم و توافق با هم سازگاري ندارند، بايد طرف‌هاي ما يكي از اين دو را انتخاب كنند. در مذاكرات لوزان ما به چارچوبي رسيده بوديم كه با اجراي آن، هم تحريم‌هاي اقتصادي و مالي برداشته و هم قطعنامه‌هاي شوراي امنيت لغو مي‌شوند و يك قطعنامه جايگزين آن مي‌شود كه توافق را تاييد خواهد كرد.
وزير امور خارجه همچنين هدف اول اين سفر را شركت در اجلاس بازنگري معاهده عدم اشاعه هسته‌اي عنوان كرد كه بر اساس مقررات آن، هر پنج سال يك‌بار تشكيل مي‌شود. وي به برگزاري اجلاس قبل در سال 2010 ميلادي در نيويورك اشاره كرد و اجلاس كنوني يعني سال 2015 را فرصتي براي اعضاي NPT خواند كه ميزان پايبندي به اين معاهده و اقداماتي را كه نياز است بررسي كنند. ظريف به رياست كشورمان بر جنبش عدم تعهد اشاره كرد و گفت: جمهوري اسلامي ايران به عنوان رييس جنبش عدم تعهد، از فعال‌ترين اعضاي معاهده NPT است و امسال هم مواضع جنبش را كه بسيار شبيه به مواضع ملي ما است، در افتتاحيه اجلاس بازنگري معاهده عدم اشاعه در مجمع عمومي مطرح خواهيم كرد.
وي خلع سلاح هسته‌اي را نسبت به دو موضوع ديگر از نظر كشورهاي فاقد اين سلاح مهم‌تر دانست و گفت: كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي، بيشترين تخلف را از موازين NPT و معاهده داشته‌اند، چون ماده 6 معاهده خلع سلاح را خواستار است و تفسير و راي مشورتي ديوان بين‌المللي دادگستري نيز آنها را به پيگيري برنامه خلع سلاح موظف كرده است، ولي آنها اين كار را انجام نداده‌اند.
ظريف در بخش ديگري از اين مصاحبه به موضوع مهم عاري‌سازي خاورميانه از سلاح هسته‌اي اشاره كرد و گفت: در بازنگري سال 1995 ميلادي، عاري‌سازي خاورميانه از سلاح هسته‌اي نيز در دستور كار قرار گرفت ولي برخي اعضاي NPT تاكنون از اين موضوع جلوگيري كرده‌اند.
محمدجواد ظريف در حالي انگشت اتهام خود را به سمت رژيم صهيونيستي نشانه رفته است كه اين رژيم براي نخستين‌بار از سال 1995 به عنوان عضو ناظر در اين اجلاس حضور به هم رسانده است. گفته مي‌شود اسراييل تنها دارنده زرادخانه‌هاي اتمي در خاورميانه است و درست مانند هند و پاكستان از امضاي ان‌پي‌تي هم سرباز زده است.
برنامه نخستين روز كاري آقاي وزير
ساعت 9 صبح به وقت نيويورك روز كاري وزير امور خارجه ايران با ديدار با يان الياسون، قائم مقام دبيركل سازمان ملل متحد آغاز شد؛ ديداري تقريبا تشريفاتي و به منزله خوشامدگويي الياسون به رييس دستگاه ديپلماسي ايران كه نيم ساعت طول كشيد. پس از اين ديدار ظريف در مقر سازمان ملل متحد با همتاي الجزايري خود به مدت 30 دقيقه گفت‌وگو كرد و اين ديدار به ملاقات با وزير امور خارجه مصر متصل شد. ديدار با همتاي مصري در حالي كه رابطه ميان تهران و قاهره در يك سال و نيم گذشته از عمر دولت تدبير و اميد و البته عبور مصر از بحران‌هاي سياسي متمادي همچنان در وضعيت نامشخصي قرار دارد از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار بود. پس از اين ديدارهاي دوجانبه محمدجواد ظريف به همراه معاونان خود براي شركت در مراسم افتتاحيه كنفرانس بازنگري ان‌پي‌تي در صحن حاضر شد. ساعت 11:45 دقيقه هم محمدجواد ظريف به عنوان رييس جنبش عدم تعهد سخنراني خود را آغاز كرد. ملاقات با گروه بين‌المللي بحران و يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم در زمره برنامه‌هاي كاري روز نخست محمدجواد ظريف در نوبت عصر بود. وزير امور خارجه ژاپن نيز در حاشيه جلسات رسمي ان‌پي‌تي در روز نخست نيم ساعت با همتاي ايراني خود ديدار و گفت‌وگو كرد. در نهايت هم ديدار با جان كري، وزير امور خارجه ايالات متحده آخرين حلقه از زنجيره ديدارهاي ظريف در روز نخست حضور در نيويورك بود؛ ديداري كه به احتمال بسيار زياد در مدت زمان هفت روز حضور تيم مذاكره‌كننده ايران باز هم تكرار خواهد شد و مي‌تواند به تسريع در روند رسيدن به برنامه جامع مشترك اقدام كمك‌كننده باشد.
يك تير و دو نشان ايران در امريكا
ديدار ميان محمدجواد ظريف با جان كري در حالي در نخستين روز آغاز به كار كنفرانس يك ماهه بازنگري ان‌پي‌تي انجام شد كه ايران و 1+5 تلاش مي‌كنند از سنگلاخ‌هاي مسير رسيدن به برنامه جامع مشترك اقدام بكاهند. ظريف كه نخستين سخنران اجلاس ان‌پي‌تي است به عنوان وزير امور خارجه ايران و همچنين رييس سازمان جنبش عدم تعهد و به نمايندگي از 118 كشور عضو اين جنبش در اين كنفرانس حاضر شد.
در اين كنفرانس يك ماهه كه هر پنج سال يك‌بار برگزار مي‌شود هفته اول به مباحث عمومي اختصاص دارد و گروه‌هاي جغرافيايي و كشورها به اعلام مواضع خود درباره سه ركن اصلي معاهده يعني خلع سلاح هسته‌اي، عدم اشاعه و استفاده صلح‌آميز مي‌پردازند. سپس سه كميته اصلي كنفرانس كه هر كدام به يكي از اين سه موضوع اختصاص دارند به بحث‌هاي جزيي‌تر پرداخته و اينكه عملكرد معاهده در پنج سال قبل و از كنفرانس ٢٠١٠ به چه نحوي بوده است. كنفرانس خاورميانه در كميته ٢ بحث مي‌شود. در خصوص عملكرد امضا‌كنندگان اين معاهده در پنج سال گذشته بايد گفت كه كشورهاي هسته‌اي به تعهدات خود عمل نكرده‌اند و از ٣٣ اقدام مصوب كنفرانس قبلي ٢٢ اقدام اصلا اجرا نشده و ساير موارد هم بسيار ضعيف اجرا شده‌اند. قابل توجه است كه كنفرانس خاورميانه كه مصوبه نشست پنج سال پيش بود برگزار نشده است. در اين اجلاس موضوعاتي مانند استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي، اما و اگرهاي پروتكل الحاقي، اقدامات آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و بحث خروج از ان‌پي‌تي هم مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرند. لازم به ذكر است كه در كنفرانس قبلي ٦٤ اقدام تصويب شده بود كه ٣٣ اقدام خلع سلاحي و بقيه به مباحث عدم اشاعه و استفاده صلح‌آميز مرتبط بودند.
ظريف در حالي با جان كري ديدار مي‌كند كه رويترز در گزارشي با اشاره به چالش‌هاي پيش روي ايران و امريكا براي رسيدن به توافق مي‌نويسد: ميان ايران و امريكا در خصوص آنچه در بيانيه سوييس در مورد تحريم‌ها آمده اختلاف‌هايي وجود دارد. مقام‌هاي ارشد نظام در ايران تاكيد دارند كه تمام تحريم‌هاي اقتصادي بايد به محض اجرايي شدن برجام از ميان برداشته شود. اين در حالي است كه امريكا با آنچه كه استناد به متن بيانيه سوييس خوانده مي‌شود تاكيد دارد كه تحريم‌هاي اقتصادي زماني برداشته خواهد شد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي صحت تعهد ايران به مفاد برجام را تاييد كند. انتظار مي‌رود بخش اعظم مباحث مطرح شده در ديدارهاي جان كري و جواد ظريف به چگونگي برداشته شدن تحريم‌ها و شفاف‌سازي در اين خصوص اختصاص يابد.