علي كربلايي
روز دوشنبه در پايان نشست «وادا» در لوزان سوييس، اعلام شد كه روسيه به مدت 4 سال از تمام فعاليت‌هاي جهاني ورزشي محروم است. به اين ترتيب روس‌ها المپيك 2020 توكيو، المپيك زمستاني 2022 پكن و جام جهاني 2022 قطر را بايد از تلويزيون دنبال كنند. دليل اين محروميت سنگين، دوپينگ سازمان‌يافته يا به شكل دقيق‌تر، دستكاري سازمان‌يافته نتايج آزمايش‌هاي دوپينگ ورزشكاران روس است. در ادامه به دلايل اين محروميت، تبعات آن و چاره ورزشكاران روس خواهيم پرداخت.
روسيه به چه چيزي متهم است؟
حدود يك سال پيش بود كه يكي از كميته‌هاي سازمان جهاني مبارزه با دوپينگ (وادا) به كميته اجرايي اين سازمان خبر داد كه مدارك كافي براي تاييد جعل سازمان‌يافته اطلاعات آزمايشگاهي ورزشكاران روس را به دست آورده است. تناقض‌هاي موجود در آزمايش ورزشكاران روس در حد فاصل سال‌هاي 2012 تا 2015 به قدري زياد و آشكار بود كه روسيه هيچ راهي جز پذيرفتن اتهامات نداشت. يوري گائوس، رييس سازمان مبارزه با دوپينگ روسيه تاييد كرد كه يك «شخص» هزاران ورودي آزمايش‌ها را دستكاري يا حذف كرده است. پاول كلوبكوف، وزير ورزش روسيه از پاسخ به سوال خبرنگاران طفره رفت و سخنگوي او هم تا لحظه انتشار اين گزارش با هيچ رسانه داخلي يا خارجي صحبت نكرده است. او مدت‌هاست سكوت پيشه كرده و هفته گذشته گفته بود منتظر جلسه لوزان است تا نظر نهايي وادا را بشنود. وادا سال گذشته به مسكو اعلام كرد، انتقال تمام نمونه‌ها و آزمايش‌هاي انجام شده در اين كشور به مقر اين سازمان، تنها راه نجات اين كشور از محروميت جدي و طولاني‌مدت است. اما بعد از انتقال اطلاعات به وادا، اتفاق عجيب‌تري رخ داد. همچنين اعلام شد در جريان المپيك زمستاني سوچي روسيه در سال 2014 نمونه آزمايش‌هاي ورزشكاران روس از طريق يك سوراخ در توالت جابه‌جا مي‌شده و اين موضوع مقامات وادا را به تحقيق بيشتر در مورد روسيه وادار كرد.
خرس‌هاي فانتزي به دنبال اعاده حيثيت
يك گروه از هكرها به نام «خرس‌هاي فانتزي» كه وابسته به دولت روسيه هستند چند ماه پيش به زيرساخت‌هاي اينترنتي و اطلاعات و ابرداده‌هاي وادا حمله كردند و سعي در حذف كردن اطلاعات مربوط به ورزشكاران روس داشتند. اين حملات زماني انجام شد كه آژانس بين‌المللي مبارزه با دوپينگ در ادامه رسوايي دوپينگ سازمان‌يافته روس‌ها كه از سال ۲۰۱۵ آغاز شده بود، متوجه شد نتايج آزمايش ورزشكاران روسي كه نتيجه آزمايش آنها مثبت اعلام شده بود از روي پايگاه داده سيستم‌هاي WADA پاك شده است. طبق گفته مايكروسافت كه به برخي آژانس‌ها و سازمان‌ها در دفاع برابر حملات سايبري كمك مي‌كند، حملات روسيه از ۱۶ سپتامبر آغاز شده است. درست چند روز قبل از اينكه WADA اعلام كرد، روسيه ممكن است با مجازات‌هاي بيشتري به خاطر ناسازگاري در داده‌هاي آزمايشي دارويي خود روبه‌رو شود. مايكروسافت قربانيان حملات سايبري را نام نبرد اما تاكيد كرد برخي حملات روس‌ها موفقيت‌آميز بوده است.
چه مجازاتي در انتظار روسيه است؟
تاكنون قطعي شده كه روسيه از حضور در تمام مسابقات جهاني محروم شده است. اين مسابقات شامل تمام رشته‌هاي تيمي و انفرادي مي‌شود و ورزشكاران اين كشور حق حضور در هيچ رويدادي را ندارند. ضمن اينكه روسيه براي المپيك و پارالمپيك 2032 درخواست ميزباني كرده بود كه به اين ترتيب اين درخواست هم بدون بررسي رد خواهد شد. اين كشور حق ميزباني از هيچ رويدادي در اين 4 سال را نخواهد داشت و حتي نمي‌تواند براي رويدادهايي كه در سال‌هاي بعد از محروميت برگزار مي‌شوند، درخواست ميزباني بدهد. پرچم روسيه در هيچ رويداد بين‌المللي ورزشي به اهتزاز درنخواهد آمد. اگر پيش‌تر ميزباني رويدادي به روسيه واگذار شده است، امضاكننده اين مهم بايد ميزباني را به كشوري ديگر اعطا كند، مگر اينكه از نظر قانوني و عملي چنين چيزي ممكن نباشد.
يورو 2020 تنها روزنه نجات
اين حكم شامل يورو 2020، ميزباني سن‌پترزبورگ در اين مسابقات و ميزباني فينال ليگ قهرمانان اروپا در سال 2021 نخواهد بود چراكه اين مسابقات به صورت ناحيه‌اي برگزار مي‌شود و روسيه تنها از مسابقات جهاني محروم خواهد بود. صعود روسيه به يورو 2020 قطعي شده و اين تيم با بلژيك هم‌گروه است. همچنين باشگاه‌هاي روس همچنان مي‌توانند در ليگ قهرمانان اروپا و ليگ اروپا به رقابت بپردازند. به صورت كلي ورزشكاران روس، منعي براي حضور در مسابقات قاره‌اي ندارند و تنها از شركت در مسابقات جهاني محروم شده‌اند.
تصور مي‌كنيد اين خبر را قبلا شنيده‌ايد؟
بله، به احتمال زياد اين حس در شما به وجود مي‌آيد كه چنين اخباري را در سال‌هاي اخير بارها خوانده‌ايد و بايد گفت، حس شما درست است. ورزش روسيه ده‌ها سال است كه درگير دوپينگ سازمان‌يافته است و ورزشكاران اين كشور بارها با محروميت مواجه شده‌اند. روس‌ها در المپيك زمستاني پيونگ يانگ مجبور شدند بدون پرچم كشورشان در مسابقات حاضر شوند و عنوان «ورزشكاري از روسيه» را با خود داشتند اما بدون پرچم روسيه. در المپيك ريو 2016 دووميداني روسيه از حضور در المپيك منع شده بود و در پارالمپيك همان سال تمام ورزشكاران اين كشور اجازه حضور در مسابقات را نداشتند.
ورزشكاران ساير كشورها هم از اين موضوع سود مي‌كنند؟
با توجه به حملات گسترده‌اي كه به ديتاهاي سازمان جهاني مبارزه با دوپينگ شده، ممكن است بسياري از ورزشكاراني كه دوپينگ كرده‌اند هرگز با محروميت مواجه نشوند چراكه تغييرات رخ داده در ديتاها به حدي بوده كه نتيجه اكثر آزمايش‌ها تغيير كرده و مسوولان وادا نمي‌توانند چندان به اين نتايج استناد كنند.
سرنوشت ورزشكاران روس چه مي‌شود؟
صدها ورزشكار روس آينده‌شان تباه شده و روياي‌شان به باد رفته است. بسياري از اين ورزشكاران هيچ نقشي در اين پرونده‌ها نداشتند و حتي يك بار هم نتيجه آزمايش‌هاي‌شان مثبت اعلام نشده است. آنها چنين محروميتي را مصداق بارز بي‌عدالتي مي‌دانند و معتقدند، سرنوشتشان در زمان اجراي حكم ناديده گرفته شده. رشته‌هاي تيمي روسيه هيچ شانسي براي حضور در المپيك ندارند.
چاره ورزشكاران روس چيست؟
به جز رشته‌هاي تيمي كه هيچ شانسي براي حضور در المپيك ندارند، ورزشكاران رشته‌هاي انفرادي كه تاكنون جواز حضور در المپيك را كسب كرده‌اند، مي‌توانند زير پرچم المپيك در مسابقات حاضر شوند. البته اين امر بدين معني نيست كه هر ورزشكاري دلش بخواهد، مي‌تواند به سادگي راهي المپيك شده و زير پرچم كميته بين‌المللي المپك حاضر شود. روس‌ها از اين به بعد براي حضور در مسابقات انتخابي هم دچار محدوديت هستند و فقط از طريق مسابقات قاره‌اي مي‌توانند سهميه كسب كنند.
محروميتي به نفع ايران
تيم ملي واليبال ايران در دور نخست مسابقات انتخابي المپيك هم‌گروه روسيه بود و بعد از اين تيم، در رده دوم جدول قرار گرفت و نتوانست از طريق آن تورنمنت، جواز صعود به المپيك را كسب كند. حالا با محروميت ورزش روسيه از حضور در المپيك، تيم ملي واليبال ايران اين شانس را دارد كه سهميه روسيه را مال خود كند. البته يك ماه ديگر ايران بايد در مسابقات قاره‌اي براي كسب سهميه بجنگد و به احتمال فراوان از همان مسابقات راهي المپيك خواهد شد اما در صورت حذف روسيه به احتمال زياد بدون نياز به حضور در تورنمنت آسيايي، راهي المپيك توكيو خواهد شد.
3 هفته فرصت
روسيه 3 هفته فرصت دارد تا به حكم صادر شده توسط وادا اعتراض كند. اعتراض به اين حكم فرآيندي طولاني خواهد داشت اما حكم ابتدايي لازم‌الاجراست و در طول مدت اعتراض روس‌ها، اين حكم اجرا خواهد شد.