آيا پيونگ‌يانگ و واشنگتن به دوران آتش و خشم بازمي‌گردند؟
محو شدن روياي توافق هسته‌اي
شهاب شهسواري
روابط ميان پيونگ‌يانگ و واشنگتن به تندي در حال چرخش دوباره به سمت دوران شعارهاي جنگ‌طلبانه و توهين‌هاي زننده رهبران سياسي به يكديگر است. بعد از آنكه رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خودش كره‌شمالي را تهديد كرد كه «اگر اقدام خصمانه‌اي انجام دهد، كيم خيلي چيزها براي از دست دادن» دارد، روز دوشنبه يك مقام ارشد كره‌شمالي ترامپ را «پيرمرد بي‌فكر و موذي» خطاب كرد. ترامپ نوشته بود، كيم جونگ اون رهبر كره‌شمالي «قطعا دلش نمي‌خواهد رابطه ويژه‌اش را با من خراب كند.» كيم يونگ چول، مذاكره‌كننده پيشين اتمي كره‌شمالي و مقام ارشد حزب حاكم در اين كشور با انتشار بيانيه‌اي اظهارات اخير دونالد ترامپ را تلاشي براي خريد زمان، پيش از فرارسيدن موعد ضرب‌الاجل كره‌شمالي براي خارج شدن مذاكرات ميان دو كشور توصيف كرد. كيم يونگ چول، تاكيد كرد كه كره‌شمالي در اين مذاكرات چيزي براي از دست دادن ندارد، در نتيجه در مقابل تهديدها و فشارهاي امريكا تسليم نمي‌شود. اين بيانيه يك روز بعد از آن صادر مي‌شود كه خبرگزاري دولتي كره‌شمالي در گزارشي خبر از يك آزمايش مهم موفقيت‌آميز در تاسيسات سوهائه اين كشور خبر داد. به نوشته خبرگزاري‌ها، به نظر مي‌آيد آزمايش مذكور، آزمايش يك موتور موشكي جديد ساخت كره‌شمالي بوده است. كره‌شمالي هفته گذشته هم گفته بود كه ايالات‌متحده امريكا «اختيار كامل دارد كه هديه كريسمس امسالش را خودش انتخاب كند.» معاون وزير خارجه كره‌شمالي همچنين در واكنش به تازه‌ترين سخنان رييس‌جمهور امريكا كه رهبر اين كشور را مجددا «مرد موشكي» خطاب كرده بود ادبيات او را «بازگشت خرفتي يك خرفت» توصيف كرده بود.
دونالد ترامپ از ابتداي دوران رياست‌جمهوري‌اش، با ادبيات تند و غيرمتعارف، كره‌شمالي را به «نابودي كامل» و «آتش و خشم» تهديد كرده بود و رهبر اين كشور را «مرد موشكي» ناميد. اما كمتر از يك سال بعد از روي كار آمدن ترامپ در چرخشي ناگهاني، كيم جونگ اون، رهبر كره‌شمالي، با كنار گذاشتن ادبيات جنگ‌طلبانه عليه امريكا، ژانويه 2018 از تلاش براي حل و فصل مسائل با كره‌جنوبي و توقف آزمايش‌هاي حساسيت‌برانگيز موشكي و هسته‌اي خبر داد. اين اقدام نهايتا به ديدار خرداد ماه سال پيش ميان رهبر كره‌شمالي و رييس‌جمهور امريكا در سنگاپور منجر شد؛ ديداري كه با امضاي يك بيانيه مشترك كوتاه در مورد خلع سلاح هسته‌اي شبه‌جزيره كره، با عنوان ديداري «تاريخي» توصيف شد. ديدار دوم ميان رهبر كره‌شمالي و رييس‌جمهور امريكا در هانوي ويتنام، اسفند ماه سال گذشته قرار بود مكمل ديدار پيشين و آغازگر روند خلع سلاح باشد، اما با عدم انعطاف رييس‌جمهور امريكا در مقابل خواسته‌هاي طرف كره‌اي براي كاهش تحريم‌هاي بين‌المللي عليه اين كشور، اين ديدار با شكست مواجه شد. پيونگ‌يانگ اخيرا پايان سال جاري ميلادي (دهم دي ماه) را ضرب‌الاجل مذاكره با امريكا اعلام و تاكيد كرد كه اگر امريكا نتواند راهي براي برون‌رفت از بن‌بست مذاكرات پيدا كند، اقداماتي تقابلي را در پيش خواهد گرفت. روزنامه گاردين، در سرمقاله روز يكشنبه خود مي‌نويسد: «تهديد آتش و خشم از سوي دونالد ترامپ و بلافاصله بعد از آن دلربايي با عباراتي مانند ما عاشق هم شده‌ايم، نه تنها كاملا در حل مشكلات زيربنايي ناموفق بود، بلكه باعث بدتر شدن اوضاع هم شده است. ترامپ به‌گونه‌اي ادعاي پيشرفت مي‌كند كه انگار تفاوتي ميان آنچه پيونگ‌يانگ با آن موافقت كرده با آنچه او مي‌خواهد، وجود ندارد. پيونگ‌يانگ موافق غيرهسته‌اي شدن چندجانبه كل شبه‌جزيره كره است، در حالي كه امريكا خواهان غيرهسته‌اي شدن يك‌جانبه كره‌شمالي. اين راه‌حل نبود، فقط توهم پيشرفت بود.» گاردين در ادامه ضمن هشدار نسبت به ادامه چنين شكلي از سوءتفاهم مي‌نويسد: «كره‌شمالي مي‌خواهد ايالات‌متحده را وادار به دادن امتياز كند، نه اينكه اين كشور را براي درگيري تحريك كند، اما خطر سوءتفاهم و خطاي داوري بسيار زياد است. فرمانده ارشد نظامي كره‌شمالي گفته كه ممكن است آتش‌بس با امريكا خيلي سريع حتي بر اثر تصادف به يك جنگ تمام‌عيار نظامي تبديل شود. اين مساله يك تهديد بزرگ براي جهان است و حقيقتي تلخ در آن نهفته است.»
روزنامه واشنگتن‌پست در تحليلي مي‌نويسد: «ترامپ هنوز خود را به عنوان معامله‌گر ارشد معرفي مي‌كند... اما دولت او وارد سال آخرش مي‌شود و دورنمايي براي هيچ يك از توافق‌هايي كه مدت‌ها قول انعقاد آنها را داده بود، وجود ندارد. طرح موسوم به معامله قرن، كه قرار بود راه‌حلي پايدار براي بحران ميان اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها باشد، همچنان سربسته مانده است و گفته مي‌شود ممكن است هرگز عملي نشود. در مورد دورنماي توافق تجاري با چين، ترامپ هفته گذشته بدبينانه‌ترين اظهاراتش را بيان كرد و گفت كه ممكن است تا بعد از انتخابات سال آينده رياست‌جمهوري امريكا هيچ نتيجه قطعي ايجاد نشود. حتي گشايشي كه دولت او با كره‌شمالي داشت و شايد بتوان آن را چشم‌نوازترين همكاري در سبك ديپلماسي ترامپي تلقي كرد، به نظر مي‌رسد كه منفعت چنداني نداشته است. آنچه ترامپ از آن با عنوان توافق قدرتمند خلع سلاح هسته‌اي ياد مي‌كند و سال 2018 در سنگاپور با كيم امضا كرد، يك تفاهمنامه كوتاه و مبهم است كه شايد مي‌توانست قدم اول در مذاكرات طولاني‌مدت با پيونگ‌يانگ در موضوع برنامه هسته‌اي باشد، اما اين گفت‌وگوها هم مدت‌هاست رها شده‌اند. فرستاده كره‌شمالي به سازمان ملل هفته پيش تاكيد كرد، خلع سلاح هسته‌اي، موضوعي كه ترامپ به عنوان هدف خود از گفت‌وگوها معرفي مي‌كرد، ديگر روي ميز مذاكره نيست.» دانيل دوپتريس، در نشنال اينترست مي‌نويسد: « ترامپ كه سال سخت انتخابات را پيش روي خود مي‌بيند، حالا آن توافق خلع سلاح هسته‌اي جادويي‌اش را هم كه مي‌توانست امضاي مخصوص او پاي سبك مذاكره‌اش باشد از دست رفته مي‌بيند. مشكلي كه اكنون وجود دارد اين است كه دونالد ترامپ، خودداري پيونگ‌يانگ از خلع سلاح هسته‌اي را يك اقدام توهين‌آميز ارزيابي كند و به سياست پيش از 2018 خودش بازگردد و روي طبل جنگ بكوبد. شايد چنين سياستي در دوران تبليغات انتخاباتي به او كمك هم بكند، چراكه (در دوران انتخابات) ادبيات تند و گنده‌گويي در مورد دشمنان امريكا مي‌تواند در تجمع‌ها و نشست‌ها، كف‌زدن‌ها و هورا كشيدن‌هاي بلند و طولاني را در پي داشته باشد، اما چنين راهكاري قطعا هيچ كمكي به مديريت بحران
پيش روي امريكا نخواهد كرد.»