آيا توافق‌نامه پاريس زنده مي‌ماند؟
نبرد بر سرتغييرات اقليمي
ميثم سليماني
هنگامي كه توافق آب و هوايي پاريس به دست آمد، بسياري خوشحال از اين بودند كه بالاخره كشورهاي دنيا توانستند بر سر يك توافق آب و هوايي جامع به اتفاق نظر برسند. چين و امريكا نيز به عنوان بزرگ‌ترين توليد‌كننده گازهاي گلخانه‌اي به اين پيمان پيوستند تا اميدواري براي كاهش دماي زمين افزايش يابد. جان كري، وزيرخارجه وقت امريكا هنگام امضاي اين توافق بين‌المللي به همراه نوه‌اش در سازمان ملل حاضر شد تا عزم امريكا را براي اجراي تعهداتش در چارچوب اين پيمان نشان دهد.
اما با روي كار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور ايالات متحده همه چيز تغيير كرد. چراكه او هيچ اعتقادي به بحث تغييرات آب‌وهوايي و گرم شدن كره زمين نداشت و امريكا را از تعهدات ذيل توافق پاريس خارج كرد. همين موضوع اكنون تبديل به چالش ميان اروپا و امريكا شده است.
نشست سازمان ملل متحد در حوزه تغييرات اقليمي و توافق پاريس به كاپ 25 معروف است كه قصد داشت يك آيين‌نامه اجرايي براي توافق پاريس ايجاد كند. مذاكرات در طول دو هفته گذشته به شكل فشرده انجام شد و مجموعه‌اي از مقررات نيز براي كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي تنظيم شده است. همچنين اين مذاكرات با اين هدف برگزار شد تا ساير كشورها نيز تلاش كنند تا استاندارد خود را در زمينه كاهش گازهاي گلخانه‌اي افزايش دهند.اما موضوعات كليدي در سال 2018 حل نشده باقي ماند و بسياري دليل اصلي آن را نيز امريكا مي‌ديدند. با اين حال هنوز مشخص نيست كه مذاكرات مادريد بتواند خروجي عيني داشته باشد يا خير. تحليلگران مي‌گويند كه مذاكرات چندان به خوبي پيش نرفته زيرا تصميم‌گيري در برخي از موارد سخت شده است و به نظر مي‌رسد، مذاكرات ادامه پيدا كند.
مانع بزرگ اكنون مربوط به تعرفه كربن طبق ماده 6 توافق‌نامه پاريس است. سران اتحاديه اروپا روز شنبه در هشداري اعلام كردند كه نشست سازمان ملل متحد در مادريد بايد پيام قدرتمندي براي كشورهايي كه آماده كاهش بيشتر گازهاي گلخانه‌اي هستند، ارسال كند. نشستي كه خبرهاي اميدوار‌كننده‌اي از آن به گوش نمي‌رسد. هشدار اتحاديه اروپا در شرايطي مطرح مي‌شود كه نگراني‌ها درباره اينكه تلاش‌هاي بين‌المللي براي مبارزه با تغييرات اقليمي به جاي حركت رو به جلو عقب‌گرد كند، افزايش يافته است. به گزارش يورونيوز مذاكرات سالانه تغييرات اقليمي در پايتخت اسپانيا قرار بود روز جمعه به پايان برسد اما به دليل اختلافات متعدد در مورد اجراي توافق 4 سال پيش پاريس به آخر هفته كشيده شد.
اروپايي‌ها تهديد كرده‌اند كه در صورت عدم اجراي اين توافق كالاهاي ايالات متحده و ساير كشورهايي كه سياست‌هاي تغييرات اقليمي را دنبال نمي‌كنند تحت تعرفه سنگين وارداتي قرار مي‌دهد تا از اين طريق به صنايع داخلي اروپايي كمك كند تا تلاش‌هاي خود براي كاهش گازهاي گلخانه‌اي از سوي اتحاديه اروپا را افزايش دهند. به نوشته پوليتيكو نكته اينجاست كه اگر آنها قصد ضربه زدن به منافع ايالات متحده را داشته باشند با خطر ورود به يك جنگ تمام عيار با دولت ترامپ مواجه خواهند شد. چراكه قبلا امريكا تعرفه‌هايي را روي برخي كالاهاي فرانسوي و آلماني اعمال كرده بود و اين اتفاق مي‌تواند روابط كشورهاي دو سمت آتلانتيك را به طور كامل تغيير دهد. تعرفه‌گذاري‌گذاري روي كالا بر مبناي ايجاد كربن دي‌اكسيد موضوعي جدي است كه در كنفرانس اقليمي سازمان ملل متحد در مادريد جريان دارد. جايي كه در آن نزديك به 200 كشور حضور داشتند تا در خصوص چگونگي مقابله با انتشار جهاني گازهاي گلخانه‌اي به بحث و تبادل نظر بپردازند. برخي ديپلمات‌ها عنوان كردند كه گذاشتن موانع تجاري امري اجتناب‌ناپذير در برابر دولت‌هايي است كه در مسير كاهش گازهاي گلخانه‌اي قدم برنمي‌دارند. اتحاديه اروپا برآورد كرده هر متريك تن كربن دي‌اكسيد براي اروپا 25 يورو هزينه دارد كه معمولا پالايشگاه‌هاي نفت، سازندگان فولاد و توليد‌كنندگان كاغذ، اصلي‌ترين توليد‌كننده آن هستند و بايد تشويق شوند به سوخت‌هاي جايگزين روي آورند. امريكا به دليل عدم اعلام هزينه و اعلام تعرفه در زمينه انتشار گازهاي گلخانه‌اي، وضعيت رقابت با ساير كشورها را با خطر جدي مواجه كرده است. وزير اقتصاد اسپانيا در جمع خبرنگاران و در كنفرانس بين‌المللي تغيير اقليم گفت: تعرفه كربن در اسرع وقت اعلام خواهد شد و هر كشور در چارچوب توافق‌نامه اقليمي سال 2015 پاريس از مقررات و تعهدات خود شانه خالي كند، هدف تحريم قرار خواهد گرفت. گفتني است طبق گفته دونالد ترامپ، ايالات متحده رسما از پيمان آب و هوايي پاريس خارج خواهد شد. كالويچو در ادامه گفت: ما بايد اطمينان حاصل كنيم كه سياست‌هاي اقليمي بين‌المللي اجرايي مي‌شود و متوجه شويم كدام كشور استاندارد و معيار بالاتري را در مسير تغييرات اقليمي اعمال مي‌كند. تاكنون نه كاخ سفيد و نه نماينده ايالات متحده به اين موضوع واكنش نشان ندادند. اما يك مقام ارشد ايالات متحده كه آشنا به اين مذاكرات است، گفت: مسائل تعرفه‌اي براي ما نگران‌كننده است. سناتور ليزا مركوفسكي، رييس كميته انرژي سنا به پوليتيكو گفت: اميدوارم اتحاديه اروپا از تلاش براي افزايش تعرفه عقب‌نشيني كند. برخي از رهبران اروپايي درباره شرايط و اجرايي‌سازي اين ايده ابراز نگراني كردند. انگلا مركل، صدر اعظم آلمان روز جمعه تاكيد كرد كه اتحاديه اروپا بايد با احتياط عمل كند و از خطر تشديد تنش‌هاي تجاري با امريكا دوري كند. در عمل مي‌توان گفت كه آلمان نگاه محافظه‌كارانه‌اي را در اين زمينه دنبال مي‌كند. رهبران اتحاديه اروپا نيز در نشست روز جمعه خود تلاش جدي براي تصويب تعرفه جديد در اين زمينه انجام ندادند اما به نظر مي‌رسد كه تلاش‌ها در اين زمينه رو به افزايش است. برخي از رهبران اروپايي مي‌گويند، ملت‌هايي كه مي‌خواهند از تعرفه‌هاي مربوط به توليد دي‌اكسيد كربن دوري كنند بايد به قوانين تغييرات اقليمي پايبند باشند.
فرانس تيمرمن، معاون رييس كميسيون اروپا گفت: اگر كشورها اقدامات لازم را انجام دهند ديگر نيازي به تصحيح يا تغيير تعرفه نيست. گفتني است فعلا بنا شده كه اروپا محتاطانه با اين موضوع برخورد كند. موضوع پرداخت تعرفه بر كربن به پيشنهاد اورسولا فون درلاين، رييس جديد كميسيون اروپا بوده كه كاملا با قوانين تجارت جهاني مطابقت دارد.
فرانسه از جمله اصلي‌ترين حاميان تعرفه كربن محسوب مي‌شود و حمايت كشورهايي مانند اسپانيا را نيز كسب كرده است. آنها آلمان را ترغيب مي‌كنند كه پس از سال‌ها مقاومت در مورد اين ايده تجديد نظر كند. هر چند بسياري از افراد در جامعه تجاري آلمان مخالف اين موضوع هستند.
معاون مديركل فدراسيون صنايع آلمان گفت: من صريحا نسبت به خطر تعرفه بر كربن هشدار مي‌دهم و فكر نمي‌كنم، ايده خوبي باشد. با اين حال اگر تعرفه كربن اجرايي شود بايد شاهد يك جنگ تجاري تمام عيار ميان اروپا و امريكا بود.