بلند شدن صداي حمايت از مذاكرات از اردوگاه منتقدان
تعليق اختلافات داخلي همزمان با تمديد مذاكرات هسته‌يي
احسان بداغي/ از ظهر ديروز به بعد، تمديد مذاكرات را مي‌شد پيش‌بيني كرد اما تغيير محسوس موضع مخالفان را نه. ساعاتي قبل از آنكه خبر قطعي تمديد مذاكرات برسد، پيام همراهي منتقدان با تيم مذاكره‌كننده از راه رسيد. روحالله حسينيان، عضو شوراي مركزي جبهه پايداري گفت كه «مذاكرات هسته‌يي ايران بايد ادامه پيدا كند» و «با قهر، حقوق ايران محقق نمي‌شود.» او حتي «قهر» كردن و «كناره‌گيري از مذاكرات» را «رفتار غلطي» دانسته كه طرف‌هاي مقابل مذاكره با ايران به دنبال آن هستند. مهم‌تر آنكه حسينيان در حالي ادامه مذاكرات را يك «اصل» دانسته كه تاكيد مي‌كند: «هرگونه كه تيم مذاكره‌كننده ايراني مصلحت بداند بايد زمان مذاكرات تمديد پيدا كند.» اين اظهارنظر شباهت چنداني با مواضع قبلي طيف‌هايي چون جبهه پايداري درباره مذاكرات هسته‌يي ندارد. مواضعي كه طرح آنها در جلسه روز يكشنبه مجلس باعث شد تا علي لاريجاني نوبت كاري بعدازظهر بهارستان را با يك جلسه «غيرعلني» آغاز كند كه به گفته نمايندگان به طرح موضوعاتي درباره مذاكرات هسته‌يي اختصاص داشت. در آن جلسه رييس مجلس تلويحا از نمايندگان خواست تا «حدود»ي را براي اظهارنظر خود درباره مذاكرات هسته‌يي رعايت كنند. شايد همين «حدود» باعث شده تا لحن منتقداني چون روحالله حسينيان در فاصله يك روز چنين تفاوتي داشته باشد. مخصوصا آنكه همزمان با سخنان حسينيان، محمد حسن ابوترابي فرد هم تاكيد كرده كه «ما هنوز به مذاكرات با نگاه مثبت مي‌نگريم و منتظر دريافت آخرين گزارشات هستيم.» اين دست موضع‌گيري‌ها در فضاي تمديد مذاكرات كه مي‌توانست موقعيتي به دست طيف منتقد براي فشار به تيم مذاكره‌كننده و دولت به حساب بيايد، حكايت از آن دارد كه احتمالا اين‌بار برخوردها با وزارت امور خارجه بعد از بازگشت ظريف و همراهانش به تهران متفاوت از دفعات قبل خواهد بود. محمد جواد ظريف در آستانه حضور در اين دور از مذاكرات با سوال 100 نفر از نمايندگان منتقدش به صحن علني بهارستان «احضار» شده بود. هر چند سفر وزير خارجه به وين اجازه حضور در بهارستان را به او نداد اما همين احضار ناموفق هم حكايت از زمينه‌سازي‌هايي براي اقدامات بيشتر بعد از اتمام مذاكرات هسته‌يي داشت. اين‌بار روحالله حسينيان از چهره‌هاي برجسته طيف منتقد مذاكرات ،در شرايطي تمديد مذاكرات را يك «مصلحت» براي كشور و نظام دانسته و از پذيرفتن تصميم تيم مذاكره‌كننده سخن به ميان آورده كه پيشتر، با پايان مذاكرات وين 3 و تمديد شش ماهه توافق ژنو همين طيف‌ها انتقاداتي جدي و اساسي را به اين تصميم انجام داده بودند. ديروز تغيير لحن‌ها نسبت به مذاكرات به همين مورد خلاصه نمي‌شد، حتي طيف موافقان دولت و اصولگرايان معتدل هم با سخناني كه تازگي داشت نسبت به مذاكرات هسته‌يي اظهارنظر كردند. از جمله ايرج نديمي، نماينده نزديك به علي لاريجاني در مجلس كه به خبرگزاري خانه ملت گفته: «ما نمي‌گوييم همه سبد دارايي‌هاي‌مان سبد مذاكرات است اما نمي‌توانيم بگوييم اصلامذاكرات تاثيري در دارايي‌هاي كشور ندارد.»
او با اشاره به تاثير «ارتباطات بين‌المللي» در اقتصاد كشور گفته است: «بدون درآمدها و داشته‌هاي اقتصادي، بدون منابع چند صد ميليارد دلاري از محل صادرات و واردات نمي‌توانيم راحت زندگي كنيم و البته معناي اين حرف اين نيست كه نمي‌توانيم زندگي كنيم.» نديمي تاكيد كرده كه «چه تعليق و چه لغو تحريم‌ها را بايد موفقيت بدانيم» و اين در حالي است كه پيشتر تاكيدها روي لغو تحريم‌ها بود. در عين حال منصور حقيقت‌پور، نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هم تاييد كرده كه مذاكرات هسته‌يي در واقع مذاكره بين ايران و امريكاست و «به هيچ عنوان كشورهاي اروپايي و چين و روسيه هيچ نقشي در مذاكرات هسته‌يي نداشته‌اند.» او در عين حال معتقد است كه رسيدن به توافق نهايي در اين مذاكرات به ضرر اسراييل و رقباي عربي ايران در منطقه خواهد بود. موضع‌گيري اين دو چهره نزديك به علي لاريجاني در مجلس با توجه به سخنان خود او در جلسه غير علني روز يكشنبه و در كنار آن سخنان روحالله حسينيان تغيير فضايي را در ميان طيف‌هاي مختلف سياسي در بزنگاه اعلام تمديد توافق ژنو نشان مي‌دهد. محمد‌حسن ابوترابي فرد، نايب‌رييس مجلس ديروز در سخنان خود درباره مذاكرات وين گفته بود كه «جمهوري اسلامي هم با اقتدار برآمده از حضور و مشاركت عزت بخش ملت ايران در عرصه‌هاي مختلف در ايامي كه متعلق به نيروهاي انقلاب و بسيجيان سلحشور است در چارچوب منافع ملي مشغول مذاكره است.»
او درباره نتيجه مذاكرات هم سخن علي لاريجاني در جلسه غير علني روز يكشنبه را تكرار كرده كه «بايد منتظر آخرين نتايج و گفت‌وگوها باشيم و براساس آن نقطه‌نظرات خود را بيان كنيم.» تاكيد بر گرفتن اخبار از تيم مذاكره‌كننده، ابتدا از سوي لاريجاني و بعد ابوترابي‌فرد و پس از آن اظهارنظرهاي رسمي كه تفاوتي قابل ملاحظه با موضع‌گيري‌ها و انتقادات دفعات گذشته دارد فضاي ديگري را پيش روي دولت در اين زمينه ترسيم مي‌كند. شايد بتوان گفت كه پيام اظهارنظرهاي ديروز براي دولت كم‌شدن از بار فشاري است كه طي 16 ماه قبل روي دوش خود حس كرده است. اين البته در گرو ادامه چنين اظهارنظرهايي در بين طيف منتقدان دولت است. اما اينكه روحالله حسينيان به عنوان يكي از اعضاي اصلي حلقه منتقدان دولت در مجلس با اظهارنظر متفاوت خود نسبت به تمديد مذاكرات و موقعيت تيم مذاكره‌كننده موضع‌گيري كرده است، اين احتمال را كه ديگر نمايندگان و چهره‌هاي همسو با او موضعي چندان متفاوت از او را اتخاذ كنند، بسيار كم مي‌كند. با اين وضعيت شايد بتوان گفت حالا در داخل ايران بيش از 16 ماه گذشته كه گروه‌ها و طيف‌هاي سياسي بر سر موضوع مذاكرات «هم‌نظر» و «هم راي» شده‌اند. اين هم نظري هر چند مطلق و كامل نيست اما با فضاي قبل از مذاكرات وين نيز تفاوت‌هاي چشمگيري دارد.