متقاضيان وام يك ميليوني كرونا
و دستور وزيرجوان براي ثبت‌نام آنلاين
فاصله بي‌فاصله
درحالي كه به دليل شيوع كرونا مسوولان كشور مدام به مردم توصيه مي‌كنند تا «در خانه بمانند» و «فاصله‌گذاري فيزيكي» را رعايت كنند اما سياست‌هاي درنظر گرفته شده، جريان را به سمتي پيش برده كه مردم ناچارند عملكردي خلاف اين پروتكل‌ها درپيش بگيرند. حالا پس از بازگشايي ادارات و برخي اصناف كه مردم را به خيابان‌ها و محيط‌هاي كار كشانده، اين بار نام‌نويسي براي بهره‌مندي از «تسهيلات بانكي حمايتي كرونا ويژه يارانه‌بگيران»، صف ازدحام شهروندان مقابل دفاتر فروش سيم‌كارت تلفن همراه را رقم زده است. گردشي در فضاي مجازي و بالا و پايين كردن چند پايگاه خبري نشان مي‌دهد كه باتوجه به الزام دولت به آنكه سرپرست‌هاي خانوار متقاضي اين وام يك ميليوني بايد حتما سيم‌كارت تلفن‌همراه به نام خود داشته باشند، درنتيجه مردم ناچار شده‌اند براي استفاده از اين تسهيلات، ابتدا اقدام به خريد سيم‌كارت كنند و اين يعني بايد به دفاتر فروش سيم‌كارت در اقصا نقاط شهرها بروند. بيست‌وششم فروردين‌ماه بود كه پس از اعلام جزييات بسته‌هاي حمايتي دولت براي مقابله با بخشي از مشكلات اقتصادي ناشي از شيوع كرونا، وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در اطلاعيه‌اي شرايط و ضوابط بهره‌مندي از «تسهيلات جديد بانكي حمايتي كرونا ويژه يارانه‌بگيران» را نيز اعلام كرد. براساس اين اطلاعيه «تمام سرپرستان خانواري كه يارانه نقدي ماهانه دريافت مي‌كنند و علاقه‌مند هستند از تسهيلات بانكي حمايتي كرونا برخوردار شوند، مي‌توانند با درنظر گرفتن شرايط مندرج در اين اطلاعيه، ضمن پذيرش محتويات آن، كد ملي سرپرست خانوار را حداكثر تا روز يكشنبه 31 فروردين‌ماه ازطريق تلفن همراهي كه به نام سرپرست خانوار است، به شماره ۶۳۶۹ پيامك كنند.» براساس آنچه در اين اطلاعيه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي آمده، «خانوارهاي يارانه‌بگير، براي استفاده از تسهيلات بانكي» بايد «تقاضاي خود را صرفا با پاسخ به پيامك‌هايي كه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات با سرشماره v.refahارسال مي‌كند، ثبت كنند.» با وجود اينكه در اين اطلاعيه تاكيد شده كه براي اعلام تقاضا «هيچ‌گونه مراجعه به بانك‌ها و سازمان‌هاي دولتي نياز نيست» اما ازقضا دقيقا در بخشي از همين اطلاعيه آمده، يكي از شروط استفاده از اين تسهيلات ارسال پيامك ازطريق تلفن همراهي بود كه به‌نام «سرپرست خانوار» باشد. حال آنكه به هر حال بسياري از شهروندان سرپرست‌هاي خانوارها داراي سيم‌كارت به نام خود نيستند. نكته‌اي كه به‌خصوص به‌دليل محدوديت زماني كه مهلت ثبت‌نام را تنها تا سي‌ويكم فروردين‌ماه اعلام كرده بود، سرپرست‌هاي خانوار را به دفاتر تلفن همراه در سراسر كشور كشاند تا بار ديگر شاهد آن باشيم كه ناهماهنگي در امور اداري و پيشبرد كارها، چطور نظم عمومي را برهم زده و مردمي كه شيوع كرونا كسب‌‌وكارهاي‌شان را بعضا نابود كرده و درآمدشان را با مشكل جدي مواجه كرده است، پريشان و بي‌توجه به «فاصله‌گذاري فيزيكي»، اين بار به دفاتر خريد سيم‌كارت تلفن همراه هجوم بردند. برهمين اساس سرويس استان‌هاي خبرگزاري‌هاي مختلف، گزارش‌هايي از شهرهاي مختلف كشور منتشر كردند كه نشان از ازدحام اين مردم پشت درهاي دفاتر تلفن همراه داشت. گزارش‌هايي كه شايد پيش از هر چيز، اين پرسش را در ذهن مخاطب ايجاد مي‌كرد كه وقتي كسب‌وكارهاي مردم درپي بحرانِ كرونا تعطيل شده، وقتي كارگران روزمزد ده‌ها روز است كه به دليل شيوع كوويد-۱۹خانه‌نشين شده‌اند تا پروتكل‌هاي بهداشتي و فواصل فيزيكي رعايت شود، چرا مسوولاني كه تصميم به ارايه تسهيلات به آنها گرفته‌اند، پيش از اجرايي شدن طرح‌هاي‌شان فكري براي نام‌نويسي سيم‌كارت غيرحضوري و ديگر جزييات اجرايي اين طرح‌ها نكرده‌اند؟ چرا ابتدا تصميم‌ها اعلام مي‌شود و پيش از آن هيچ‌يك از مسوولان درباره عواقب احتمالي آن فكري نكرده‌اند؟! چرا وزير ارتباطات تازه بعد از ديدن تصاوير ازدحام مردم در دفاتر تلفن همراه به ياد مي‌آورد كه مي‌توانست هماهنگي‌هاي لازم براي نام‌نويسي غيرحضوري سيم‌كارت انجام شود؟!
محمد جواد آذري جهرمي اما به هر حال پس از ديدن صفوف ازدحام مردم، در حساب توييتري‌اش به اين موضوع واكنش نشان داد و با انتشار يكي از ده‌ها تصوير ازدحام مردم، خطاب به فردي كه او را «آقاي اپراتور» معرفي كرد، نوشت: «مردم نبايد براي تهيه سيم‌كارت رايگان در اين شرايط كرونا در دفاتر ارتباطي، صف بكشند. همين الان بايد اين فرآيند «متوقف» شود. از مردم آنلاين ثبت‌نام كنيد و با پست سيم‌كارت را به منازل آنها برسانيد. خدمت‌رساني خوب به مردم «بايد» با دستورالعمل‌هاي وزارت بهداشت باشد.»
نكته مطرح شده از سوي وزير جوان اگرچه درست و قابل‌توجه و در ادامه كاربردي بود اما جاي سوال دارد كه آيا نمي‌شد پيش از اجرايي شدن اين طرح درباره نام‌نويسي غيرحضوري هم پروتكلي در نظر گرفته مي‌شد تا مثل خيلي اوقات، ماجرا نوشداري پس از مرگ سهراب يا به‌اصطلاح علاج بعد واقعه نباشد؟ آيا همان‌طور كه براي نام‌نويسي بهره‌مندي از اين تسهيلات در اطلاعيه اوليه تاكيد شده بود كه نياز به هيچ‌گونه مراجعه حضوري به بانك‌ها و سازمان‌هاي دولتي نيست، وزارت ارتباطات نمي‌توانست به دفاتر تلفن همراه دستور بدهد كه نام‌نويسي سيم‌كارت‌ها را به صورت غيرحضوري و آنلاين انجام دهند و در همان اطلاعيه يا اطلاعيه ديگري مردم در جريان اين موضوع قرار بگيرند و ديگر شاهد صفوف ازدحام شهروندان مقابل دفاتر تلفن همراه نباشيم؟! آيا دولت و «آقاي اپراتوري!» كه وزير محترم او را خطاب قرار داده، نمي‌دانند كه كرونا نه عقل و صبر دارد كه در صف انتظار بماند تا مبادا «فاصله‌گذاري هوشمند»، خدشه‌دار شود و نه حساب و كتاب سرش مي‌شود، كه بشود با دستوري ديرهنگام، افسارش را كشيد و بر آن مهار زد؟! كرونا- اين دردِ تا اينجا بي‌درمان كه هنوز هم نوشدارويي برايش ساخته نشده- اين‌طور كه در اين چند ماه همزيستي نامسالمت‌آميزش با آدمي نشان داده، اتفاقا شيفته اين بروكراسي پرپيچ و خم اداري و صفوف شلوغ و ازدحام انساني است تا سرحوصله، بيشترين ميزان ممكن، قرباني بگيرد. پس بايد زودتر از اينها مراقبش بود و ازدحام نفوس در اختيارش قرار نداد.
ترافيك تهران نسبت به روز مشابه در سال قبل 75 درصد افزايش يافت
ازدحام در روز 30 فروردين
گروه اجتماعي
فاصله پيچ‌شميران تا ميدان فردوسي كه هر دو در امتداد خيابان انقلاب تهران قرار دارند، روي نقشه كمي بيشتر از يك كيلومتر است. به قاعده هر روزه تهران در روزهاي معمولش اين فاصله با ماشين بايد با احتساب ميزان شلوغي بين 5 تا 10 دقيقه طول بكشد. روز شنبه 30 فروردين‌ماه، راننده تاكسي كه فرمانش را مدام مي‌چرخاند و زيگزاگ مي‌رود تا به مدد نقشه روي تلفن همراهش ترافيك سنگين را دور بزند و از كوچه‌هاي فرعي‌تر مدد بگيرد، دست آخر موفق مي‌شود اين يك و اندي كيلومتر را با ركورد 25 دقيقه بپيمايد. روز شنبه 30فروردين، درست همان روزهايي كه مسوولان بهداشت و درمان در سراسر دنيا همچنان از شهروندان مي‌خواهند كه در خانه‌هاي‌شان بمانند و برنامه‌هاي بازگشايي مشاغل در چند كشور همچنان به تعويق مي‌افتد، تهران يكي از شلوغ‌ترين روزهايش را تجربه كرد؛ روزي كه حالا احتمال مي‌رود پس‌لرزه‌هايش تا نيمه ارديبهشت بيمارستان‌هاي پايتخت را مشغول خود كنند.
«ديروز ۷۵ درصد نسبت به سال گذشته همين روز افزايش ترافيك داشتيم و دو برابر خودروها وارد اين محدوده شدند.» روز گذشته، سردار مهماندار، رييس پليس راهور تهران بزرگ به آنچه ترافيك سنگين مركز شهر ناميد واكنش نشان داد، هجوم ماشين‌ها و آدم‌ها به خيابان‌ها را با آمار افزايش 75 درصدي بهتر مي‌توان تصور كرد. مهماندار گفته است كه محدوده مركزي شهر گنجايش اين همه خودرو را ندارد و به سبب نبود پاركينگ به اندازه كافي در اين محدوده، برخي شهروندان اجبارا به صورت دوبله يا رديفي پارك كرده‌اند و اين موضوع به ترافيك دامن مي‌زند: «ادامه اين روند نه تنها مشكلي را كم نمي‌كند بلكه مي‌تواند مخل كسب‌وكار باشد. اگر شهروندان بخواهند با اين نحو وارد محدوده مركزي شهر شوند مشكلات بيشتري خواهند داشت و ما اين موضوع را به ستادملي كرونا منتقل خواهيم كرد.»
ماموران راهنمايي و رانندگي را مي‌شد به رديف در تمام طول خيابان انقلاب ديد؛ ماموراني كه اغلب خودشان بدون پوشيدن ماسك مشغول هدايت اتومبيل‌ها بودند و گاهي هم با هدايت آنها به خط ويژه اتوبوس مي‌كوشيدند تا از بار سهمگين فلزي ماشين‌ها بر دوش اين خيابان كاسته شود. اتوبوس‌ها و ماشين‌ها روز گذشته در تهران انگار جاي‌شان را عوض كرده بودند، بي‌آر‌تي‌هاي هميشه پر از جمعيت در نيم‌روز آغاز هفته حالا با حداقل مسافر ممكن تردد مي‌كردند و اتومبيل‌هايي كه خيلي‌هاي‌شان پشت مرز محدوده ترافيك مي‌ماندند در مركز شهر جولان مي‌دادند، پشت چراغ‌‌هاي راهنمايي كه پشت سر هم قرمز و سبز مي‌شدند بي‌آنكه مجالي براي عبور باشد گير مي‌كردند و گاهي هم تصادفي اين ميان به اين معجون ترافيكي افزوده مي‌شد تا ماموران پليس و راننده‌هاي پشت فرمان هم دور هم جمع شوند تا برآوردي از خسارت داشته باشند. در متر به متر خيابان انقلاب مي‌شد ديد كه چگونه رشته‌هاي «در خانه بمانيم» و «فاصله اجتماعي را حفظ كنيم» پنبه مي‌شوند و باز سردار مهماندار خطابش با مردم تهران بود: «ما همچنان از مردم درخواست مي‌كنيم از سفرهاي غيرضروري خودداري كنند چراكه همه افرادي كه در اين ساعات به محدوده مركزي مراجعه مي‌كنند كارمند نيستند. كارمندان در ساعت 35: 6 تا7:30 وارد اين محدوده مي‌شوند. اما ترافيك در اين ساعت ناشي از حضور براي خريد و مغازه‌هاي تجاري است كه در اين محدوده واقع شده است.» كركره‌ها بالا كشيده شده‌اند؛ كفش‌فروشي، مبل‌سازي، چاپ و تكثير، كتابفروشي و مغازه‌هاي كوچك و بزرگ. جز اينها به نظر مي‌رسد كه رستوران‌ها و فست‌فودها و ساندويچي‌ها هم دست به كار شده‌اند؛ كسب‌وكار به صورت «از پذيرايي در سالن معذوريم» برقرار شده. در خيابان ستارخان، رستوران‌ها، كبابي‌ها و ساندويچي‌ها همه كاغذهاي توضيح پشت شيشه مغازه چسبانده‌اند و با كليدواژه‌هاي فاصله‌گذاري اجتماعي، دستور ستاد ملي كرونا، جلوگيري از شيوع كرونا و مانند اين اعلام مي‌كنند كه مشتريان مي‌توانند فقط غذاي بيرون‌بر تهيه كنند.
ابراهيم درستي، نايب‌رييس اتاق اصناف تهران هم روز گذشته به ايسنا گفته بود كه از نظر او تمامي واحدهاي صنفي با حفظ موارد بهداشتي مي‌توانند به كار بازگردند: «از نظر ما برخي مشاغل پرخطر مانند رستوران‌ها و تالارها مي‌توانند با رعايت دستورالعمل‌هاي بهداشتي غذاي بيرون‌بر عرضه كنند. برخي واحدهاي صنفي هم مي‌توانند براي رعايت مسائل بهداشتي و اشتغال، كارمندان خود را به صورت شيفتي دربياورند و مشتريان را با برنامه‌ريزي وارد واحد كنند. براي مثال آرايشگران به ويژه آرايشگران مردانه مي‌توانند صندلي‌هاي خود را با فاصله و رعايت مسائل بهداشتي مرتب كرده و شرايط آغاز فعاليت خود را فراهم كنند.» او البته براي اينكه فرمول باز شدن تمامي كسب‌وكارها جواب بدهد يك شرط گذاشته است، خطاب او هم با مردم است: «اگر شهروندان براي كارهاي غيرضرور به واحدهاي صنفي و پاساژها مراجعه نكنند، امكان بازگشايي همه واحدهاي صنفي با رعايت دستورالعمل‌هاي بهداشتي وجود دارد. شهروندان بايد از اجتماعات چند نفره، حضور در پارك‌ها و حضور غيرضرور در محيط كار و واحدهاي صنفي خودداري كنند.» كركره‌ها به نوبت بالا مي‌روند، زندگي ظاهرا به روال عادي باز مي‌گردد و در عين حال هر مقامي در هر سطحي خطابش تنها به مردم است كه از «حضور غيرضروري» جلوگيري كنند.
با به حداقل رسيدن محدوديت‌هاي كسب‌وكار و رفت‌وآمد نسبت به ساير روزهاي فروردين‌ماه، از ساعت 6 و نيم صبح روز گذشته، اتوبان‌ها و خيابان‌ها و بعد هم مركز شهر چهره عجيبي به خود گرفتند. هرچند در هيچ‌يك از روزهاي شيوع بيماري در ايران، تهران يا ساير شهرهاي كشور به مانند بسياري از شهرها در ساير كشورها محدوديت شديدي براي سفرهاي درون‌شهري اعمال نشد، اما تعطيلات نوروز و لزوم تعطيلي اغلب كسب‌وكارها سبب شده بود تا شرايط ويژه شهر به خوبي حس شود. از پايان تعطيلات اما اين شرايط ويژه كم‌كم رنگ باخت و روز گذشته ديگر چندان نشاني از اين شرايط ويژه باقي نماند. تنها نماد روزگار شيوع در تهران، روز گذشته چهره‌هاي مردمي بود كه به خيابان‌ها آمده و روانه كارهاي‌شان بودند؛ چهره‌هايي پوشيده پشت ماسك‌هاي جورواجور. «امروز تهران خيلي شلوغ بود. امروز رو يادتون باشه. بعدها بايد بهش رجوع كنيم.» اين را يكي از كاربران توييتر نوشته بود، يكي از كساني كه معتقدند عواقب روز 30 فروردين و آغاز هجوم ماشين‌ها و آدم‌ها به خيابان‌ها را در آينده‌اي بسيار كوتاه با شلوغ‌تر شدن بيمارستان‌ها و به خطر افتادن جان شهروندان بايد بپردازيم.