لبه نقره‌اي ابر سياه كرونا
اسماعيل كهرم
كرونا دنيا را فراگرفته، ميليون‌ها نفر را در قرنطينه قرار داده و هر روز آماري از فوت‌شدگان بر اثر آن از طريق مقامات بهداشتي كشورها منتشر مي‌شود. از نظر اقتصادي هم دنيا در گرداب ركود گرفتار آمده و زندگي براي بسياري از مردم سخت شده است. تعطيلي سينماها، تئاترها، پارك‌ها، مكان‌هاي تفريحي و آموزشي از ديگر پيامدهاي كوويد 19 است. با اين حال در لبه تاريك‌ترين ابرها لايه‌اي شفاف و درخشان است كه نبايد از آن غافل شد. از اين‌رو در بدترين مصيبت مي‌توان جنبه‌اي خوشايند را يافت، به شرط آنكه بگرديم و آن را پيدا كنيم.
مي‌گويند روزي حضرت عيسي از كوچه‌اي رد مي‌شد كه عده‌اي را ديد دور سگي مرده جمع شده‌اند. هر يك در مذمت جسد چيزي مي‌گفتند، يكي از دم، از ريخت افتاده حرف مي‌زد و ديگري از بدن كوفته سگ، در اين هنگام حضرت عيسي با عصا دهان سگ را باز كرد و گفت چه دندان‌هاي تميزي دارد.
از چنين زاويه نگاهي در كروناي مصيبت‌زا هم مي‌توان نكات مثبتي با همان عصاي حضرت عيسي پيدا كرد. اين نكته مثبت تاثير اين ويروس بر محيط زيست و در نهايت براي بشريت است. ديدن كوه‌هاي هيماليا از فاصله 230 كيلومتري آن هم با چشم غيرمسلح خاطره دوري است كه اين روزها با كاهش آلودگي هوا به واسطه شيوع كرونا محقق شده است. اين اتفاق نشان مي‌دهد كره زمين با كاهش آلايندگي هوا در حال نفس كشيدن است.
متاسفانه ما در فرآيند صنعتي شدن حدود 500 هزار تركيب شيميايي را وارد اتمسفر كرده‌ايم كه كرونا آنها را كاهش داده و براي اولين‌بار اين فرصت به لايه ازن داده شده تا ترميم شود. چندي پيش عنوان شد كه روزي 30 ميليون بشكه نفت كمتر در دنيا مصرف مي‌شود و اين بدان معناست كه ما نسبت به روزهاي گذشته دوسوم آلايندگي كمتري به واسطه اين ماده در جهان داريم.
مثال ملموس‌تر براي ما ايراني‌ها نوروز است. خاطرتان هست در چهارشنبه‌سوري اگر در تهران پنجره را باز مي‌كرديد، بوي باروت خانه را فرا مي‌گرفت؟ هر ساله برنامه ما اين بود صبح بعد از چهارشنبه‌سوري سراغ پارك‌ها و بوستان‌ها برويم و جسد پرنده‌ها از چرخ ريسك گرفته تا سسك، بلبل خرما، گنجشك درختي و ... را كه از سر و صداي آن شب سكته و مرده بودند، جمع‌آوري كنيم.
اين ويروس همچنين بسياري از عادات خانواده‌هاي ايراني را هم تغيير داد. اگر تا سال پيش همه درگير عوض كردن مبلمان و خانه و پرده و خريد آجيل و شيريني بوديم، امسال كسي نبود كه به خانه ما بيايد و همين موضوع تعويض غيرضروري مبلمان خانه را از بين برد. در همين راستا نياز نبود خيلي از خانواده‌ها زير فشار مالي خريد آجيل نوروز بروند يا پول‌شان را براي هزينه‌هايي كه ضرورت خانواده هم نبود، خرج كنند.
سيزده به در كه به عنوان روز طبيعت شناخته شده ديگر روزي است كه انبوه افراد به پارك و بوستان‌ها و جنگل‌ها مي‌روند، شاخه‌ها را مي‌شكنند و زباله‌هاي‌شان را رها مي‌كنند. امسال قرنطينه كرونا اين فرصت را به طبيعت داد كه از آسيب‌هاي اين روز در امان بماند.
به‌طور كلي مي‌توان گفت اين ويروس كوچك فرصت استراحت را به زمين داد. آن وقت‌ها كه دانش‌آموز بودم، معلم مي‌گفت: قلب در 100 دقيقه 70 دقيقه استراحت مي‌كند، اما زمين دهه‌ها بود كه استراحتي نداشت و ما به مثابه يك برده از آن بهره‌برداري مي‌كرديم. معادن را از دل آن بيرون كشيده، صنعت را توسعه داده و دود و آلودگي را به هوا مي‌فرستاديم. ما در طول اين سال‌ها به فردا فكر نكرديم و فرصت استراحت را از زمين گرفتيم. حال به واسطه اين ويروس مجبور شديم در خانه بمانيم و فرصت استراحت به زمين دهيم.
ابر سياه كرونا كه آسمان زمين را فراگرفته، لبه‌اي نقره‌فام دارد. اين ويروس سيلي محكمي به ما زد و يادآوري كرد اندكي آهسته‌تر حركت كنيم. به لحاظ رواني همه فهميديم چقدر ضعيفيم و در برابر يك ويروس كوچك بين نخست‌وزير انگليس يا يك كارگر هيچ فرقي وجود ندارد و هر دو به يك اندازه آسيب‌پذيرند. امروز براي ما حق انتخاب ايجاد شده، يا ديگران و طبيعت يا منافع شخصي خود را برگزينيم و تبعات آتي آن را بپذيريم.