مذاكره‌كننده قدرتمند
محمدعلي خطيبي
ميان دو همكار قطعا خاطرات كاري زيادي وجود دارد كه البته برخي ناگفته باقي مي‌مانند و برخي ديگر را مي‌توان رسانه‌اي كرد. مرحوم كاظم‌پور اردبيلي، يك ديپلمات و به عبارتي كارمند وزارت خارجه بودند. البته مدتي هم در وزارت بازرگاني مشغول به كار شدند و بعد از آن هم به وزارت نفت آمدند. فكر مي‌كنم شايد يكي از خاطراتي كه بتوان بيان كرد، در زمان مديريت ايشان در امور بين‌الملل اين وزارتخانه و بخش اوپك و مشاركت‌هاي خارج از كشور وزارت نفت رخ داد. اولين سفر خارجي بنده با ايشان نيز رايزني براي افزايش قيمت نفت بود. طي سال‌هاي 1985 يا 86 پيش‌بيني مي‌كرديم قيمت نفت سقوط مي‌كند كه البته اين پيش‌بيني نيز محقق شد. قيمت نفت در اوايل انقلاب 36 دلار بود، مدتي بعد به 10 دلار و كمي بعد هم تك رقمي شد و به بازه 6-5 دلار رسيد. از سوي ديگر پيش‌بيني مي‌كرديم كه عربستان جنگ قيمتي به راه مي‌اندازد و قيمت نفت سقوط خواهد كرد. بر اين اساس پيامي را از سوي رييس‌جمهور وقت كه مقام معظم رهبري بودند خطاب به سران عربستان، امارات، ليبي و الجزاير دريافت كرديم. قرار بود بر مبناي اين پيام، مرحوم كاظم‌پور اردبيلي با مقامات چهار كشور مذاكره كنند كه جلوي سقوط قيمت را تا جايي كه ممكن است بگيريم. ايشان بنده را به عنوان همراه خود در اين سفر انتخاب كردند. مرحوم كاظم‌پور اردبيلي تازه به وزارت نفت آمده بودند، قرار بود در اين سفر ايشان از توانايي مذاكراتي خود در وزارت خارجه استفاده كنند و بنده نيز اطلاعات نفتي مورد نياز را در اختيارشان قرار مي‌دادم. اولين مقصد امارات بود و پيام را به شيخ زايد رسانديم. جالب بود كه شيخ زايد ما را پذيرفتند و مذاكراتي كرديم كه اجازه سقوط قيمت نفت را ندهيم؛ چرا كه در آن زمان، با قيمت‌هاي پايين همه كشورها متضرر مي‌شدند.
سفر ما در شرايط جنگ تحميلي انجام شد و برخي كشورها درصدد كاهش منابع مالي ايران به‌واسطه سقوط قيمت نفت بودند. در واقع كاهش شديد قيمت نفت با هدف تضعيف اين منابع آن هم در بحبوحه جنگ انجام مي‌شد. پس از صحبت‌هاي ما با شيخ زايد، ايشان بر اين موضوع تاكيد كردند كه بايد جلوي كاهش بيشتر قيمت نفت گرفته شود و جلسه خوبي بود. به ياد دارم كه مرحوم كاظم‌پور اردبيلي مذاكرات خوبي را انجام دادند كما اينكه سفارت خانه ايران نيز كمال همكاري را با ما داشتند. پس از امارات به عربستان رفتيم. درخواست ملاقات با پادشاه را كرده بوديم، درست است كه سمت ما براي درخواست ملاقات با پادشان عربستان پايين بود، اما پيام ما خطاب به سران كشورها و پادشاه عربستان بود. پادشاه وقت عربستان نيز ملك فهد بود. مقامات سعودي حاضر به ديدار ما با ملك فهد نشدند و معتقد بودند پيام را بايد به وزير خارجه آقاي فيصل برسانيم. با وجود اينكه اجازه ملاقات با پادشاه را به ما ندادند، اما پيشنهاد انجام حج عمره را مطرح كردند. با اينكه ما در جده بوديم اما مقدمات حضور ما را براي انجام حج عمره فراهم مي‌كردند كه بنده به همراه مرحوم كاظم‌پور حج عمره را به جا آورديم. در مدت حضور در عربستان به جد بر رساندن پيام رييس‌جمهور به پادشاه عربستان اصرار و ايستادگي كرديم تا اينكه به مرحوم كاظم‌پور اردبيلي و سفير ايران در عربستان پيشنهاد كردم براي اينكه سعودي‌ها به جديت ما پي برند، به مسوول تشريفات بگوييم كه بليت برگشت را هماهنگ كند. براي مذاكره با مقامات عربستان بايد جديت تمام داشت چرا كه اگر بدانند اصراري دركار وجود ندارد، ممكن است به خواسته‌ها تن ندهند. مرحوم اردبيلي از اين پيشنهاد استقبال كردند. زماني كه مسوول تشريفات مهمانان ويژه عزم ما را براي بازگشت ديد، به تكاپو افتاد و از ما فرصت خواستند تا ديدار با پادشاه را عملي كنند. اين تمهيد كارساز شد و ما به ديدار ملك فهد رفتيم. پيش از ديدار با پادشاه، ما به ديدار احمد زكي يماني، وزير وقت نفت عربستان رفتيم. در ديدار با آقاي يماني بحث‌هاي نفتي زيادي بين ما و ايشان درگرفت . به ياد دارم كه اصرار مي‌كرديم بايد جلوي سقوط قيمت نفت گرفته شود. زيرا بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت، بزرگ‌ترين كشوري خواهد شد كه از اين راه زيان مي‌بيند. پس از مدتي كه بحث‌هاي كارشناسي بالا گرفت، آقاي يماني گفتند كه مشكل شما را درك مي‌كنم اما اين مشكل در اتاق بنده حل نمي‌شود. اين صحبت در واقع كنايه به اين بود كه جلوگيري از سقوط قيمت نفت سياسي است و بايد در جاي ديگري در اين خصوص تصميم بگيرد. بلافاصله ما را به محل تشكيل جلسه هيات دولت عربستان بردند. به ياد دارم كه وزرا پشت در اتاق ايشان منتظر برگزاري جلسه بودند كه البته من، آقاي كاظم‌پور اردبيلي به همراه سفير و يك مترجم زودتر از وزرا به داخل رفتيم و در خصوص قيمت نفت صحبت كرديم. ملك فهد با وجود اينكه با حوصله به حرف‌هاي ما گوش مي‌داد اما وارد موضوع نشد و مطالب ديگري مي‌گفتند. به عنوان مثال ايشان از فضائل مولا علي(ع) سخن مي‌راندند و معتقد بودند كه حضرت علي(ع) شخصيت بي‌نظيري در عالم اسلام بودند و مقايسه ايشان با معاويه، به خطا رفتن است. پس از اتمام جلسه، مرحوم كاظم‌پور اردبيلي به تنهايي سفر خود را ادامه دادند و پيام رييس‌جمهور وقت را به سران ليبي والجزيره رساندند. بدين سان، ساختار نفتي ايران مرد بزرگي را از دست داد. يك استراتژيست بزرگ در بازارهاي نفتي و مذاكره‌كننده‌اي كه كار خود را به خوبي بلد بود. يادش گرامي باد.