هرميداس باوند در گفت‌وگو با «اعتماد»:
تمديد طولاني مدت مذاكرات مطرح نيست
گروه ديپلماسي| فقط ١٠ روز ديگر به پايان ضرب‌الاجل توافق‌شده مذاكرات هسته‌اي باقي است. ضرباهنگ پايان هر چند از مدتي پيش به صدا درآمده و ديگر همگان خود را براي شنيدن اعلام نتيجه مذاكرات هسته‌اي آماده كرده‌اند اما از همين اكنون نيز خيلي احتمال تمديد مذاكرات را هرچند براي زمان كوتاهي بالا مي‌دانند. هشتمين دور مذاكرات هسته‌اي نيز از چهارشنبه هفته گذشته در وين اتريش آغاز شده و آنطور كه سيدعباس عراقچي پيش از عزيمت به وين اعلام كرد، هيات‌هاي مذاكره‌كننده تا پايان زمان ضرب‌الاجل در وين باقي خواهند ماند. داوود هرميداس‌باوند درخصوص روند مذاكرات هسته‌اي معتقد است كه با وجود تمام اما و اگرها، پيشرفت‌هايي حاصل شده است. وي در رابطه با فضاي مذاكرات بيان مي‌كند آنچه مشهود به نظر مي‌آيد اين است كه طرفين به ارزش دستيابي به توافق پي برده‌اند. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با داوود هرميداس‌باوند، استاد حقوق و روابط بين‌الملل در ادامه مي‌آيد:
ارزيابي‌تان از روند كنوني مذاكرات هسته‌اي چيست؟ فكر مي‌كنيد اراده‌هاي طرفين براي دستيابي به توافق در مدت‌زمان باقي‌مانده به چه شكل است؟
به روزهاي پاياني مذاكرات نزديك مي‌شويم و با وجود تمام اما و اگرها، پيشرفت‌هايي حاصل شده است اما هنوز نكاتي باقي است كه بايد مورد حل و فصل قرار گيرد. در طول اين مدت، شاهد اظهارنظرهايي از سوي هيات‌هاي مذاكره‌كننده بوده‌ايم كه با ديد و نگاهي مثبت نسبت به مذاكرات حرف مي‌زنند كه توافق صورت مي‌گيرد. اين اظهارات به خصوص در ميان هيات روس‌ها بيان شده است كه گفته هرچند طرفين اختلافاتي دارند اما به توافق نائل خواهند شد. امريكايي‌ها نيز در اين مدت صحبت‌هاي مثبتي كردند كه نمونه مشخص آن، اظهارات اخير جان كري درباره مساله PMDبود كه با واكنش‌هايي در درون هيات حاكمه امريكا روبه‌رو شد. در مجموع آنچه مشهود به نظر مي‌آيد اين است كه طرفين به ارزش دستيابي به توافق پي برده‌اند.
دليل اظهارات جان كري چيست؟ آيا مي‌توان اظهارات اخير وي را عقب‌نشيني دانست.
مسووليت پرونده مذاكرات هسته‌اي ايران برعهده كري است كه مامور براي پيگيري و منجر به نتيجه شدن آن است و از سويي مي‌خواهد نه تنها اين مذاكرات به عنوان دستاوردي براي دولت دموكرات اوباما محسوب شود بلكه مي‌خواهد از آن به عنوان موفقيتي براي خود نيز بهره ببرد. اگر شما به عملكرد وزراي پيشين امور خارجه امريكا نگاه كنيد، مشاهده مي‌كنيد كه به‌طور مثال ايجاد رابطه با چين به عنوان دستاوردي براي دولت نيكسون و يادگاري براي هنري كسينجر محسوب مي‌شود. در واقع به نظر مي‌آيد جان كري تمايل دارد به عنوان مسوول پيگيري پرونده هسته‌اي امريكا، مذاكرات هسته‌اي به توافق هسته‌اي منجر تا نامش ماندگار شود. البته ممكن است وي اظهاراتي داشته باشد كه پس از آن وزارت امور خارجه به تصحيح آن بپردازد كه همين مورد را نيز ديديم كه پس از اظهارات كري، سخنگوي وزارت امور خارجه اين كشور بيان كرد كه با توافق بايد PMD نيز تعيين تكليف شود.
پس اين اظهارات يعني دادن پالس‌هاي مثبت براي دستيابي به توافق؟
بله. آنچه از فحواي صحبت‌هاي آقاي كري مستفاد مي‌شود، اين است كه همگان ميل به توافق دارند و اين يك اظهار منفي نيست. متوجه باشيد كه دولت دموكرات اوباما دستاورد آنچناني نداشته است. آنها نتوانستند مذاكرات سازش فلسطين و اسراييل را به پيش ببرند. بحران همچنان در سوريه باقي است و داعش روز به روز در حال قدرت گرفتن است. بنابراين امريكا براي اينكه كارنامه خوبي در عرصه سياست خارجي داشته باشد و اينكه با توجه به اين توافق بتواند شرايط منطقه‌اي را بهبود ببخشد، تمايل بسياري براي توافق دارد. با عدم توافق فقط دست جمهوريخواهان براي انتقاد به دموكرات‌ها باز مي‌شود و مي‌تواند زمينه‌ساز شكست دموكرات‌ها در انتخابات آتي رياست‌جمهوري شود. با اين حال، بايد متوجه باشيم كه امريكا در اين مذاكرات تنها نيست و بايد نظرات و منافع اسراييل و كشورهاي عربي را نيز تامين كند، بنابراين امريكا در يك پيچ سخت قرار گرفته است.
در اين مدت شاهد روند كندي در مذاكرات بوده‌ايم كه به نظر مي‌رسد اكنون اندكي اين سرعت در پيشرفت‌ها بيشتر شده است. دليل آن كندي در پيشرفت‌ها چه بود؟
چون نكات جديدتري مطرح شد. در بازه زماني مذاكراتي پس از مذاكرات لوزان مطرح شدن برخي مسائل حساسيت‌هاي بسياري را ايجاد كرد. در اين مدت شاهد درخواست براي بازرسي از برخي مراكز نظامي و مصاحبه با دانشمندان مطرح بوديم كه با واكنش مقام‌هاي ارشد ايران روبه‌رو شد كه پاسخ مثبت ندادند و به نظر مي‌رسد اين برخورد به تعديل مواضع نيز منجر شد. شايد اظهارات كري نيز به همين خاطر باشد كه البته آنها انتظار دارند ايران نيز در برابر اين تعديل، انعطاف‌هايي داشته باشد. البته يك مساله نيز مطرح است و آن، اينكه روشي در امريكايي‌ها مرسوم است كه آنها خواست‌هاي حداكثري را مطرح مي‌كنند تا به كف خواسته‌هاي‌شان برسند. در فرهنگ خودمان نيز ضرب‌المثل به مرگ بگير تا به تب راضي بشود را داريم.
آيا در رابطه تحريم‌ها نيز اختلافي وجود دارد؟
مساله تحريم‌ها روشن است. براساس توافق لوزان تمامي تحريم‌هاي اقتصادي مرتبط با مساله هسته‌اي ايران بايد لغو شود. يعني شوراي امنيت با مصوبه‌اي تحريم‌هاي اقتصادي‌اش را لغو مي‌كند. اتحاديه اروپا نيز همين‌طور. فقط امريكا تحريم‌هايش را متوقف خواهد كرد كه رفع و لغو آنها بستگي به مسائل دروني كاخ سفيد و كنگره دارد.
چه چيزي مي‌تواند روند مذاكرات را تسريع بخشد؟
تعديل انتظارات و انعطاف بيشتر از سوي هيات‌هاي طرفين. فقط يك آلترناتيو براي مذاكرات وجود دارد و آن، شكست مذاكرات است كه اين به نفع هيچ كسي نيست به خصوص براي ايران و امريكا.
احتمال تمديد مذاكرات به چه ميزان وجود دارد؟
اگر تمديدي صورت گيرد، كوتاه‌مدت خواهد بود.
يعني چقدر؟
كمتر از يك‌ماه و شايد يكي، دو هفته. از سويي اين‌طور نيست كه مذاكرات به زماني ديگر موكول شود بلكه اين تمديد در امتداد مذاكرات خواهد بود.