وزراي امور خارجه يك به يك به وين مي‌رسند
ظریف : به وین می‌رویم ، براي یک توافق بادوام و منصفانه
گروه ديپلماسي|«همان‌گونه كه رهبر معظم انقلاب تاكيد كردند، ايراني‌ها خواستار توافقي عزتمند هستند و زياده‌‌خواهي‌ها را رد مي‌كنند. به وين مي‌رويم تا يك توافق بادوام و منصفانه را به دست آوريم.» محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان پيش از عزيمت به اتريش براي حضور در فاز آخر مذاكرات هسته‌اي ايران و 1+5 براي چندمين بار در چندماه اخير موضع مذاكراتي جمهوري اسلامي ايران را در صفحه توييتر خود اعلام كرد. صبح ديروز رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان وارد وين شد تا به جان كري، وزير امور خارجه امريكا كه با وجود آسيب‌ديدگي پا خود را به مذاكرات رسانده است ملحق شود. پيش‌بيني مي‌شود كه ظريف و كري پيش از رسيدن ساير همتاهاي خود به وين ديداري دوجانبه داشته باشند. خبرهاي رسيده حاكي از آن است كه فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا، وزراي امور خارجه كشورهاي آلمان، انگليس و فرانسه نيز امروز يا فردا خود را به پايتخت اتريش مي‌رسانند تا مذاكرات در سطح وزرا اندك اندك شكل گرفته و به پيشرفت كار كمك كند. با اين همه تاريخ سفر لاوروف هنوز قطعي نشده است و از برنامه وزير امور خارجه چين هم اطلاعي در دست نيست.
پيشرفت در متن اصلي، حركت آرام در نگارش ضمايم
مذاكرات فشرده ميان تيم‌هاي كارشناسي ايران و 1+5 به همراه مديران سياسي هفت كشور در وين همچنان ادامه دارد؛ مذاكراتي براي تمييز كردن تا حد امكان متن توافق جامع هسته‌اي و مهيا كردن متن اوليه و ضمايم براي تصميم‌گيري نهايي وزرا. براي نخستين‌بار در چند هفته گذشته، سيدعباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه كشورمان در وين از پيشرفت‌هاي خوبي خبر داده كه در برخي موارد عمومي حاصل شده است. عضو ارشد تيم مذاكره كشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاري صدا و سيما در اين خصوص گفت: نگارش، كار سختي است؛ به خصوص در اين قسمت‌هاي آخر، بعضي از مشكلات عمده‌اي وجود دارد كه هنوز مانع كار است ولي در جزييات و در بعضي از موارد عمومي پيشرفت‌هاي خوبي انجام شده است. وي با ذكر اينكه تمام هيات‌هاي معاونان وزراي خارجه كشورها هم به وين آمده‌اند، افزود: جلسات مداوم دوجانبه و چندجانبه با ايشان برگزار مي‌شود. درقسمت‌هاي حساس موضوع، طبعا خود آنها هم بعضا مواضع متفاوتي با هم دارند كه هماهنگ شدن‌شان كار سختي است و بايد جلسات هماهنگي بين خودشان برگزار شود. درمجموع، كار به سختي و به آهستگي به پيش مي‌رود. عراقچي درپاسخ به اين سوال كه سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه از پيشرفت ۹۰ درصدي متن توافق هسته‌اي خبر داده است، گفت: در حال حاضر نمي‌شود عدد و رقم گفت، همان طور كه مي‌دانيد يك متن اصلي وجود دارد و چندين ضميمه، درهركدام از اينها با درصدهاي مختلفي به جلو رفته‌ايم و در خود متن اصلي نسبت به ضمايم، پيشرفت‌ها بهتر بوده است. ضمايم چون درگير جزييات بسيار زيادي است، خب كار يك مقدار مشكل‌تر هست. نمي‌شود درصد خاصي اسم برد. بعضي از موضوعات هنوز مانده است و از نظر كيفي اهميت بيشتري دارد و برخي از موضوعات هست كه حل شده است و اهميتش كمتر است. فكر مي‌كنم روزهاي شنبه و يكشنبه ملاقات‌هاي دوجانبه بين وزراي خارجه و بعضا چندجانبه برگزار شود و بعد دوباره كار نگارش ادامه پيدا خواهد كرد. وي در پاسخ به موضوع تمديد مذاكرات گفت: بحث تمديد الان در دستور كار ما وجود ندارد، بناي ما اين است كه تا زمان تعيين شده بتوانيم به يك توافقي برسيم و اگر لازم باشد چند روزي كار را ادامه مي‌دهيم، تا در پايان به يك جمع‌بندي برسيم.
توافق هسته‌اي، سند بين‌المللي نيست
همزمان با نزديك شدن به ضرب الاجل زماني
30 ژوئن، اندك اندك فضاسازي‌هاي رسانه‌ها و مقام‌هاي غربي در خصوص جنس برنامه جامع اقدام مشترك هم آغاز شده است. يك مقام امريكايي در اين خصوص به خبرنگاران حاضر در واشنگتن گفت: توافق هسته‌اي با ايران، سندي نيست كه از سوي طرفين امضا شود و تنها از آن رونمايي مي‌شود. اين نوع موافقتنامه‌ها عموما امضا نمي‌شوند. اين اظهارنظر در حالي از سوي امريكايي‌ها مطرح مي‌شود كه از ابتداي آغاز مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در دولت يازدهم و تفاهم دو طرف بر سر توافقنامه موقت ژنو كاملا مشخص بود سندي كه حاصل خواهد شد، نه يك توافقنامه حقوقي بلكه يك «برنامه اقدام مشترك» است و لذا چه با امضا و چه بي‌امضا، براي طرفين تعهد حقوقي به دنبال نمي‌آورد. آنچه موجب اجراي موفقيت‌آميز اين برنامه خواهد شد، در هم گره خوردن اقدام‌هاي دو طرف و ماهيت گام به گام آن براي ايران و 1+5 است.
تماس تلفني جان كري با ظريف
محمد جواد ظريف و جان كري احتمالا امروز در وين با هم ديدار خواهند كرد. از پس از تفاهم بر سر راهكارهاي مشترك در لوزان عمده مذاكرات ميان ايران و 1+5 در سطح مديران سياسي و ميان عراقچي و هلگا اشميد، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا بوده است. مساله صدمه ديدن جان كري در حين دوچرخه‌سواري در ژنو بر گمانه زني‌ها در خصوص سرعت مذاكرات افزود اما به نظر مي‌رسد كه رييس دستگاه ديپلماسي ايالات متحده در اين مدت به شكل مرتب با همتاي ايراني خود چه از طريق ايميل و چه با تماس تلفني در ارتباط بوده است. رويترز در تازه‌ترين گزارش خود در اين خصوص مي‌نويسد كه وزير خارجه امريكا با همتاي ايراني خود تماس گرفته و به وي اطمينان داده ايران بايد به هر حال به سوالات مربوط به جنبه نظامي احتمالي فعاليت‌هاي گذشته هسته‌اي پاسخ دهد. قريب به 10 روز پيش جان كري در اظهاراتي كه به تغيير موضع امريكا در دقيقه نود تعبير شد تاكيد كرده بود كه بحث توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 و همچنين برداشته شدن تحريم‌هاي ايران به مساله ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته‌اي ايران كه عده‌اي در غرب داعيه‌دار آن هستند ارتباط مستقيمي ندارد. پس از اين اظهارات، بسياري از تندروهاي امريكايي و همچنين مخالفان مذاكرات وزير امور خارجه امريكا را به كوتاه آمدن در برابر ايران متهم كردند. رويترز به نقل از يك ديپلمات غربي كه حاضر به افشاي نام خود نشده است مي‌گويد: كري با ظريف تماس گرفت و به او گفت كه گذشته برنامه هسته‌اي ايران اهميت دارد و امريكا هم اصرار دارد كه جنبه‌هاي نظامي احتمالي اين برنامه در مذاكرات حل و فصل شود. در اين ميان، يك ديپلمات ايراني هم به شرط فاش نشدن نامش با رويترز صحبت كرده و تاكيد كرده است كه كري دو بار با ظريف تماس گرفت و در طي آن، موضع پيشين خود در خصوص PMD را اصلاح كرد و گفت كه سخنان وي درست فهميده نشده و فعاليت‌هاي گذشته ايران هنوز براي امريكا مهم است و بايد در خصوص آن شفاف‌سازي شود.
احتمال تمديد چند روزه مذاكرات
تنها سه روز تا ضرب‌الاجل زماني 30 ژوئن زمان باقي است. شواهد امر حاكي از اين است كه با توجه به اختلاف‌هاي باقي مانده ميان ايران و 1+5، دو طرف نمي‌توانند به تمام پرانتزها پايان بدهند و شايد مذاكرات براي چند روز بيشتر تمديد شود. «جاش ارنست» سخنگوي كاخ سفيد در نشست روزانه خود با اهالي رسانه تاكيد كرد كه شايد مذاكرات تنها چند روز تمديد شود. وي همچنين آخرين موضع كاخ سفيد در خصوص مذاكرات را اعلام كرد: كليات مورد قبول براي توافق نهايي را شفاف اعلام كرده‌ايم. اوباما توافقي را كه نسبت به چارچوب مورد توافق در لوزان، نقصان داشته باشد، امضا نخواهد كرد.
تندروها متوقف نمي‌شوند
طرح تمديد 10 ساله قانون تحريم‌هاي ايران به كنگره رفت. مذاكرات ميان ايران و 1+5 ادامه دارد اما سناتورهاي تندرو امريكايي تمام تلاش خود را براي تحت‌الشعاع قرار دادن اين روند و همچنين اعمال فشار بر كاخ سفيد به كار گرفته‌اند. پايگاه واشنگتن فري بيكن، نزديك به جمهوريخواهان امريكا، روز جمعه به نقل از منابع آگاه گزارش داده است كه «مارك كرك» و «رابرت منندز» به ترتيب سناتورهاي جمهوريخواه و دموكرات امريكايي روز پنجشنبه طرح تمديد 10 ساله قانون تحريم‌هاي ضدايراني را به كنگره ارايه كرده‌اند. طرح ارايه شده از سوي اين دو سناتور ضدايراني، قانون تحريم‌هاي ايران را كه در سال 1996 به تصويب كنگره رسيد و سال آينده منقضي مي‌شود، براي دستكم يك دهه ديگر تمديد مي‌كند. اين قانون كه مبناي تحريم‌هاي وضع‌شده عليه ايران است، در صورت تمديد به كاخ سفيد اين امكان را مي‌دهد كه تحريم‌هاي برداشته شده ايران ذيل توافق هسته‌اي احتمالي را «فورا» در صورت نقض توافق از سوي تهران بازگرداند. همچنين دولت امريكا موظف خواهد بود به صورت مداوم به كنگره در مورد محل خرج مبالغي كه ايران از محل كاهش تحريم‌ها به دست مي‌آورد، گزارش دهد. منندز در بيانيه‌اي در اين خصوص گفته است: «حياتي است كه اگر ايران مفاد توافق را نقض كرد، جريمه‌هاي شديد و بازگشت قدرتمند تحريم‌ها پيامد آن باشد. از نظر من، روند مذاكرات با ايران بسيار نگران‌كننده است و خطوط قرمز ما به خطوط سبز بدل شده‌اند. همين امر بازگشت آني را به يكي از معدود ابزارهايي تبديل كرده است كه مي‌توانيم به واسطه آن ايران را به پايبندي به توافق واداريم. كنگره امريكا همچنان در مسير نگراني از اقدام‌هاي كاخ سفيد در خصوص پرونده هسته‌اي ايران گام برمي‌دارد. بر همين اساس تنها 24 ساعت پيش از راهي شدن جان كري به وين، نمايندگان كنگره هشدارهاي خود عليه يك توافق «ضعيف» با ايران را افزايش داده‌اند و درباره عبور از خطوط قرمز مشخص شده به اوباما هشدار داده‌اند. به گزارش رويترز، چندين نفر از نمايندگان بانفوذ كنگره اعلام كردند كه نمي‌خواهند شاهد لغو تحريم‌ها قبل از آن باشند كه مطابقت ايران با توافق احتمالي هسته‌اي آغاز شود. آنها همچنين اعلام كردند كه خواستار يك نظام راستي‌آزمايي سخت و جدي هستند كه طبق آن بازرسان بتوانند از تاسيسات ايران بازرسي هر زمان و هرمكاني داشته باشند. «باب كوركر» رييس‌جمهوريخواه كميته روابط خارجي سنا روز چهارشنبه در يك جلسه استماع گفت: من بسيار بسيار از سمت و سوي اين مذاكرات و عبور از خطوط قرمز بالقوه نگران هستم. بر اساس طرح مصوب كنگره ايالات متحده، توافق هسته‌اي با ايران بايد در قوه مقننه ايالات متحده به راي گذاشته شود. با اين همه برخي از مخالفان اين توافق از هم‌اكنون بر طبل مخالفت كوبيده و از عدم توافق با آن سخن مي‌گويند. «اد رويس» رييس كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا مي‌گويد كه بعيد است راهي كه شركت‌كنندگان در مذاكرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5 در پيش گرفته‌اند، به توافق معنادار و پايداري ختم شود كه در كنگره امريكا قابل قبول باشد. رويس ادعا مي‌كند كه در مذاكرات هسته‌اي، طرف‌هاي غربي مجبور شدند به ايران امتيازاتي بدهند.
امريكايي‌ها نگران غيبت مرد فني تيم ايران هستند
مذاكرات ايران و 1+5 در چند ماه اخير شاهد حضور چهره‌هاي جديد از دو تيم ايران و امريكا بود. ارنست مونيز، وزير انرژي ايالات متحده و علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي ايران. دو چهره فني كه گفته مي‌شود حضور آنها در دورهاي اخير مذاكرات منتهي به لوزان و همچنين در لوزان كمك شاياني به رسيدن دو طرف به درك مشتركي در مسائل فني منتهي شد. ارنست مونيز هفته گذشته از احتمال حضور خود در وين به همراه جان كري خبر داد اما به نظر مي‌رسد كه صالحي به دليل گذراندن دوران نقاهت قادر به حضور در فاز آخر مذاكرات در وين نباشد. در همين راستا، نشريه پولتيكو در گزارشي مدعي شد كه مقام‌هاي امريكايي از غيبت يكي از مذاكره‌كنندگان كليدي ايران، علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي ايران، نگران هستند. پولتيكو در اين خصوص نوشت: يك مذاكره‌كننده كليدي ايراني به خاطر مشكلات سلامتي در مذاكرات غايب است - امري كه به طور بالقوه عاملي منفي براي مذاكراتي كه شكننده هستند به شمار مي‌رود. صالحي، دانشمند هسته‌اي و دانش‌آموخته دانشگاه MIT در ماه مه گذشته براي انجام يك عمل جراحي براي مرمت روده آسيب‌ديده‌اش در بيمارستان بستري شد و همچنان قادر به مسافرت نيست. اين به معناي اين است كه وي قادر نخواهد بود با همتاي امريكايي خود، ارنست مونيز، وزير انرژي امريكا كه پيشتر و در دور قبلي گفت‌وگوها بر سر جزييات حساس فني برنامه اتمي ايران ساعت‌ها با وي مذاكره داشته است، ديدار كند. كسلي داونپورت، عضو انجمن كنترل تسليحات كه در وين به سر مي‌برد در اين مورد گفت: «غيبت صالحي از گفت‌وگوها مي‌تواند يك عقبگرد باشد، اما يك مانع غيرقابل عبور نيست». رابرت آينهورن، مذاكره‌كننده هسته‌اي سابق امريكايي عنوان كرد: صالحي مهم است زيرا وي نماينده نهادهاي هسته‌اي ايران است. موافقت وي در مورد يك موضوع مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران براي جلب موافقت رهبر ايران احتمالا ضروري است و اگر وي را در ميز مذاكرات داشته باشيم، احتمال بيشتري وجود دارد تا موافقت وي حاصل شود، تا اينكه در تهران به سر برد.