بورس در انتظار توافق
گروه اقتصادي| هفته گذشته با توجه به هيجاني شدن مذاكرات هسته‌اي نوسان‌ها در بازار سهام افزايش پيدا كرد. با مخابره اخبار مثبت بازار سهام مثبت مي‌شد و ارز و طلا كوتاه مي‌آمد و با ارسال اخبار منفي بازار سهام منفي مي‌شد و طلا و ارز بالا مي‌كشيد. بر اساس آمارهاي موجود در هفته دوم تيرماه شاخص كل بورس تنها چهار واحد رشد كرد تا در كانال 64 هزار واحدي باقي بماند. در حالي مهلت تعيين‌شده در بيانيه لوزان براي رسيدن به توافق نهايي مجددا به مدت يك هفته تمديد شد كه رويدادهاي اخير حوزه ديپلماسي از سوي معامله‌گران بازار سهام مثبت ارزيابي شد و به نظر مي‌رسد اهالي بازار در آماده‌باش كامل هستند كه با نهايي شدن توافق، تقاضاي هيجان بازار را به اوج برسانند. در اين ميان مخابره اخبار مثبت از فضاي مذاكرات هسته‌اي در وين اتريش، سفر آمانو به ايران و آزاد شدن 13 تن طلاي در آفريقاي جنوبي مي‌تواند هيجان اين هفته بازارهاي پول و سرمايه را به حداكثر برساند و در اين ميان بورس يكه‌تاز ميدان خواهد بود. ايران پيش از تحريم‌ها به عنوان دومين توليدكننده نفت اوپك محسوب مي‌شد كه طي سال‌هاي اخير، به علت ممنوعيت صادراتي، توليدات خود را به نصف كاهش داده است. بنابراين، در صورت لغو تحريم‌هاي بين‌المللي انتظار مي‌رود صادرات نفت ايران متحول شود. بر اساس برآوردهاي كارشناسان اقتصادي اين تحول مي‌تواند حدود 15-5 دلار قيمت هر بشكه نفت را كاهش دهد. اين مساله نيز نمونه ديگري از خوش‌بيني به نتيجه مذاكرات هسته‌اي محسوب مي‌شود. با اين حال، هنوز اختلافاتي ميان مذاكره‌كنندگان وجود دارد و در نتيجه انتظار مي‌رود هفته پرنوساني در بازار سهام شاهد باشيم؛ به طوري كه سهامداران در حالت آماده‌باش براي ورود به اين بازار قرار خواهند داشت. گرچه در مجموع هفته شاخص كل بورس تغيير محسوسي را تجربه نكرد، اما وضعيت صنايع به گونه ديگري بود و عمده آنها (از نظر تعداد) با رشد قيمت همراه شدند. به اين ترتيب، در ميان 37 گروه بورسي، 21 صنعت با افزايش شاخص و 16 صنعت با افت قيمت همراه شدند. در حالي كه در گذشته، گروه‌هايي مثل فلزات اساسي، محصولات شيميايي و مخابرات ليدرهاي بازار محسوب مي‌شدند، افت شديد قيمت‌هاي جهاني در يك سال گذشته و عدم اثرپذيري سريع از نتيجه مذاكرات هسته‌اي سبب شده است، گروه‌هاي مزبور با اقبال كمتري همراه شوند. اين در حالي است كه گروه‌هايي مثل بانك، خودرو، ليزينگ و حمل و نقل به ليدرهاي جديد بازار تبديل شده‌اند و در هفته‌هاي اخير بيشترين حجم و ارزش معاملات را عموما به خود اختصاص داده‌اند. بر اين اساس، گرچه صنايعي كه در هفته گذشته با رشد شاخص همراه شدند از نظر تعداد بيشتر از صنايع منفي بودند، اما از نظر ارزش بازار، صنايع مثبت فقط 40 درصد ارزش كل بازار را در اختيار داشتند. هرچند نتيجه توافق هسته‌اي يكي از مسائل مهمي است كه به باور كارشناسان بازارهاي مالي و اقتصادي موجب رونق بازار سهام خواهد شد، اما در اين ميان بايد به دو اثر بنيادي اين اتفاق هم توجه شود. در واقع، گرچه توافق هسته‌اي باعث مي‌شود اميدواري به بهبود اوضاع اقتصادي كشورمان و جذب سرمايه‌گذاران خارجي افزايش يابد، اما در كوتاه‌مدت برخي اثرات منفي براي كسب سودآوري اسمي شركت‌هاي بورسي خواهد داشت. نخستين مساله همان طور كه به آن اشاره شد، بحث احتمال كاهش قيمت نفت به عنوان شاخص قيمت كالاهاي جهاني است. سال گذشته بود كه به دنبال افت شديد قيمت جهاني نفت، روند نزولي بورس تهران تشديد شد و سودآوري بسياري از شركت‌هاي فعال كاهش يافت. در ميان شركت‌هاي فعال در بورس تهران، در مجموع 50 درصد (از نظر ارزش بازار) شركت‌ها وجود دارند كه وابستگي شديدي به قيمت كالاها دارند. بنابراين، افت قيمت نفت در كوتاه‌مدت مي‌تواند سودآوري شركت‌هاي مزبور را تحت تاثير قرار دهد و آنها نياز دارند براي جبران اين كاهش نرخ، از طريق افزايش ميزان فروش (يافتن بازارهاي جديد و اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي) اين زيان را پوشش دهند. چنين موضوعي در كوتاه‌مدت امكان‌پذير نيست و در نتيجه سهامداران بايد انتظارات خود از سودآوري شركت‌ها را تعديل كنند. بعد از لغو تحريم‌ها، تك‌نرخي شدن ارز توسط بانك مركزي مي‌تواند سودآوري برخي صنايع توليدي را كاهش دهد. همچنين چنين تغييرات قيمتي براي گروه‌هايي كه وابستگي به واردات دارند مي‌تواند با كاهش هزينه‌ها همراه شود و رشد سودآوري آنها را تضمين كند. بنابراين در كوتاه‌مدت نمي‌توان انتظار خيلي بالايي از رشد سودآوري شركت‌هاي بورسي داشت و سهامداران بايد با نگاهي ميان‌مدت و بلندمدت به اين بازار وارد شوند تا تجربه تلخ رشد حباب‌گونه قيمت‌ها در سال 92 مجددا تكرار نشود.