20 سال جاسوسي «امآي5»
در زندگي «دوريس لسينگ»
بهار سرلك/ روز جمعه طي پرده‌برداري از اسناد و مداركي مشخص شد سازمان جاسوسي انگلستان «MI5» حدود 20 سال زندگي نويسنده برنده نوبل «دوريس لسينگ» را زيرنظر داشته است. پرونده‌هايي كه سابق بر اين فوق سري محسوب مي‌شدند، نشان مي‌دهند اين سازمان مكالمه‌هاي تلفني لسينگ را شنود مي‌كرد، نامه‌هاي او را بررسي مي‌كرد و تمامي اعمال و حركات او را زيرنظر گرفته بود. همچنين اين پرونده‌ها فاش كردند چه ميزان امآي5 از بخش ويژه پليس متروپوليتن كمك گرفته تا مدت‌ها بعد از كناره‌گيري لسينگ از حزب كمونيسم، زندگي اين نويسنده، دوستانش و دستيارانش را جاسوسي كند. دوريس لسينگ پس از سركوب قيام مردم مجارستان به وسيله ارتش سرخ در سال 1956 ضدكمونيست شد.
اين پرونده‌ها كه روز جمعه در «آرشيوهاي ملي» منتشر شده، ثابت مي‌كند امآي5 نگران مخالفت سرسختانه لسينگ با استعمارگرايي بود.
«دوريس مي‌تايلر» نويسنده و شاعر انگليسي اوايل دهه 1940 بود كه متوجه شد امآي5 او را زيرنظر دارد؛ درست زماني كه با «گاتفريد لسينگ» ازدواج كرد. گاتفريد فعال حزب كمونيست و يكي از رهبران «باشگاه كتاب چپ» (Left Book Club) بود. دوريس ازدواجش با گاتفريد را يك «وظيفه انقلابي» مي‌دانست. دوريس بعد از جدا شدن از گاتفريد، نام خانوادگي لسينگ را از اسمش حذف نكرد و در سال 1949 رودزياي جنوبي را (زيمبابوه كنوني)، ترك كرد و به بريتانيا رفت.
زماني كه امآي5 مثل هميشه مكالمات سران حزب كمونيست بريتانيا در خيابان كينگ، كاونت گاردن، را شنود مي‌كرد اسم لسينگ را، كه ابتدا اشتباها «ليسي» شنيده مي‌شد، در مكالمه‌هاي آنها شنيد.
پس از پرده برداشتن از اين پرونده‌ها و مدارك مشخص شد سال 1952 سازمان اطلاعات مخفي بريتانيا «امآي6» پرونده‌هاي شخصيت‌هايي كه جزو اعضاي ملاقات به مسكو و همگي نويسندگان بريتانيايي بودند را به امآي5 تحويل داده بود. در ذيل نام «دوريس لسينگ» نوشته شده: «هم‌فكري‌ها و دلسوزي‌هاي كمونيستي لسينگ تعصبش را تقويت كرده است كه بيشتر آن به دليل گذراندن كودكي‌اش در رودزيا است، جايي كه سبب شده او تنفر شديدي نسبت به سركوب رنگين‌پوست‌‌ها داشته باشد...»
دو سال بعد امآي5 خاطرنشان مي‌كند كه لسينگ «رهبر گروه نويسندگان» حزب كمونيست بريتانيا است. سال 1956 بخش ويژه، امآي5 را از نقل‌مكان لسينگ باخبر مي‌كند. در اين گزارش آمده: «افرادي كه مليت‌هاي مختلفي دارند از جمله امريكايي، هندي، چيني و سياه‌پوست مدام در رفت‌وآمد به آپارتمان او هستند. ممكن است استفاده اين آپارتمان براي اهداف غيراخلاقي باشد.»
اما سال 1956 براي لسينگ سالي پرآشوب بود. آفريقاي جنوبي و رودزيا نام لسينگ را در فهرست افراد ممنوع‌الورود قرار دادند. پس از آن مسكو قيام مجارستان را سركوب كرد. امآي5 نيز گزارش جلسه‌اي از سران حزب كمونيست داد كه در آن لسينگ نامه‌اي را امضا كرده بود. اين نامه «جنايت‌هاي سنگين و سوءاستفاده از اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي و شورش اخير كارگران و روشنفكران عليه بروكراسي‌هاي شبه كمونيست و دستگاه‌هاي پليس» را افشا كرده بود.
امآي5 به زيرنظر گرفتن حركات، صحبت‌ها و نوشته‌هاي لسينگ ادامه داد و مشتاقانه پليس آفريقاي جنوبي را از اين اطلاعات باخبر مي‌كرد. در يكي از مدارك مقام‌هاي امآي5 به وضوح اعلام كردند نمي‌خواهند جدايي كامل لسينگ از حزب كمونيست را باور كنند. نوامبر سال 1962، شش سال پس از اينكه لسينگ از حزب كمونيست كناره مي‌گيرد، افسر امآي5 در پرونده‌اي كه روي آن مهر «محرمانه و شخصي» خورده است، مي‌نويسد: «لسينگ ديد‌گاه‌هاي چپ‌گرايانه خود را حفظ و اعلام كرده يكي از مخالفان قسم‌خورده تبعيض نژادي در آفريقا است. در سال‌هاي اخير، لسينگ خود را حامي كمپين خلع سلاح اتمي معرفي كرده است.»
اين آخرين پوشه لسينگ است كه در پرونده‌هاي سازمان جاسوسي كه روز جمعه فاش شد، وجود دارد. براي حمايت از اسامي مخبران، برخي صفحات و متن‌ها از اين پرونده‌ها حذف شده است. ممكن است اين اطلاعات در تاريخي ديگر منتشر شوند.
«دوريس مي‌تايلر» اكتبر 1919 در كرمانشاه ايران‌زاده شد. «آلفرد تيلور» كارمند بانك و مادرش «اميلي ماد تيلور» پرستار بود. وقتي دوريس شش ساله بود، اين خانواده به مستعمره بريتانيايي رودزياي جنوبي مهاجرت كردند. لسينگ نوشتن را از سال 1949 آغاز كرد و آثار او معمولا حاوي تم‌هاي كمونيستي، تم روانشناسانه و تم صوفيانه است. سال 2007، در 88 سالگي برنده جايزه نوبل ادبيات شد. دوريس لسينگ نوامبر 2013 در 94 سالگي ديده از جهان فروبست.