هنوز عمق فاجعه مشخص نيست
حميدرضا خالدي / روساي كاروان‌ها به عنوان مجريان خط مقدم برپايي مراسم حج بيشتر از همه با خانواده‌هاي فوت‌شدگان و مفقودين در تماس‌اند. به گفته خودشان در ساعت‌هاي گذشته حتي يك دقيقه هم زنگ تلفن‌هاي‌شان قطع نشده است؛ زنگ‌هايي از خانواده‌هايي كه به‌شدت دلواپس عزيزان‌شان هستند و هيچ منبع ديگري جز روساي كاروان‌ها نمي‌تواند خيال‌شان را راحت كند به همين دليل با پنج نفر از مديران كاروان‌ها كه در عربستان هستند گفت‌وگو كرده‌ايم.
سيد ابوالفضل يعقوبي، مدير كاروان يعقوبي
من خودم در زمان حادثه در محل منا نبودم ومانند بسياري ديگر از مديران كاروان‌ها به دنبال هماهنگي براي ادامه مراسم بودم. اما وقتي كه چند بار با مسوولي كه براي كاروان گذاشته بودم تماس گرفتم و وي جواب نداد، دلهره گرفتم و به سمت مسير كاروان حركت كردم. گويا فردي كه به عنوان مسوول گذاشته بودم، خودش بين جمعيت بي‌هوش شده بود و بعدا كه به هوش آمده بود با من تماس گرفت و ماجرا را شرح داد. وقتي به كاروان رسيدم غوغايي به پا بود. از بين 140 عضو كاروان، حدود 17 نفر مفقود بودند. تا اينكه بعد از چند ساعت تعداد مفقودين به شش نفر رسيد و بقيه پيدا شدند. در اين بين مقامات عربستاني فوت دو نفر را تاييد كردند. بدين‌ترتيب چهار نفر هنوز مفقود بودند و هستند. گرچه هنوز جنازه دو نفر فوت شده كه هر دو بالاي 50 سال سن دارند، را به ما تحويل نداده‌اند و آنها را نديده‌ايم. در طول اين مدت تمام تلاش خودم را كرده‌ام تا جو را آرام نگه دارم ولي در هر حال هنوز تعدادي از اعضاي كاروان منتظر رسيدن خبري از همسران‌شان هستند. در يك كلام كاروان‌هاي ايراني وضعيت خوبي ندارند.
غلامرضا شورگشتي، مديركاروان 19033 از نيشابور
من به قربانگاه رفته بودم و حادثه را از طريق معاون كاروان شنيدم و به سرعت خودم را به محل حادثه رساندم. در حادثه مزبور براساس آمارهاي رسمي دولت عربستان 10 نفر از كاروان ما فوت كرده‌اند ضمن اينكه 20 نفر ديگر از كاروان 160 نفري ما هنوز مفقودند و تلاش‌هاي ما براي اطلاع از وضعيت آنها بي‌نتيجه بوده است. اين حادثه باعث شد تا مراسم حج عملا از هم بپاشد. من تلاش كردم اسامي فوت‌شدگان را تا حد امكان مخفي نگه دارم تا اعضاي كاروان بتوانند اعمال حج خود را به اتمام برسانند ولي با اين حال وقتي كه اسامي منتشر شد، جو كاروان به هم ريخت. الان هم تمام كارهاي خود را رها كرده‌ام و فقط در حال پاسخگويي به تلفن‌هاي خانواده‌هاي زايران از ايران هستم.
احمد علي تقوي، مدير كاروان 24010 از آباده
ازدحام جمعيت در روز حادثه بيش از اندازه زياد شده بود. از سويي بسته شدن يكي از راه‌هاي خروجي و دو طرفه شدن مسير تردد زايران باعث شده بود تا جمعيت نه راه پس داشته باشند و نه راه پيش. البته خود من در بين جمعيت نبودم و براي هماهنگي بقيه مراسم رفته بودم ولي وقتي خبردار شدم به سرعت خودم را به كاروان رساندم و عمق فاجعه را ديدم. در ساعت‌هاي اوليه كه هيچ چيز مشخص نبود. حتي معلوم نبود چه تعداد زنده‌اند و چه تعداد فوت شده‌اند. تا شب مشخص شد كه در كاروان ما نيز دو نفر فوت كردند كه هر دو به شكل مجردي به حج آمده بودند و تقريبا مي‌توان آنها را در رده سني مسن جا داد. بروز اين حادثه باعث شده تا جوي سنگين در كاروان حاكم شود. همه از حادثه‌اي كه رخ داده متاثرند و هنوز از شوك آن بيرون نيامده‌اند. در طول اين سال‌هايي كه كاروان مي‌برم و مي‌آورم چنين حادثه‌اي را نديده بودم.
محمد رضا نيكويي، مدير كاروان 24011 از اقليد
خوشبختانه اين حادثه زماني اتفاق افتاده بود كه اعضاي كاروان ما اعمال‌شان را انجام داده و بازگشته بودند. بنابراين دراين حادثه هيچ يك از اعضاي كاروان ما آسيبي نديده‌اند. ولي اين نخستين حادثه‌اي نبود كه در طول سال‌هايي كه كاروان مي‌آوردم و مي‌بردم با آن مواجه بودم. در سال‌هاي قبل نيز حوادثي چون آتش‌سوزي و فوت افراد در اثر ازدحام را داشتيم، ولي امسال واقعا فاجعه‌اي بزرگ رخ داد كه در نوع خود بي‌سابقه است. من معتقدم با كمي برنامه‌ريزي و درايت از سوي مسوولان عربستاني مي‌شد به راحتي جلوي چنين فاجعه‌اي را گرفت ولي اين اتفاق نيفتاد و در نتيجه شاهد بروز فاجعه‌اي بوديم كه صدها نفر از زايران مسلمان را به كام مرگ كشاند.
سيد جليل كشميري ، مدير كاروان بجنورد
حادثه پنج شنبه به دليل بي‌انصافي در امدادرساني مسوولان عربستاني رخ داد. اگر نيروهاي امنيتي راه را دو طرفه نمي‌كردند اين مراسم هم مانند مراسم‌هاي سال‌هاي قبل بدون حادثه تمام مي‌شد. البته كاروان ما در زمان بروز حادثه از محل ياد شده رد شده بود و به همين دليل در معرض بحران قرار نگرفت. اما به واقع «منا» ديروز قربانگاه زايران مسلمان بود. ايرانيان نيز هم‌اكنون در مكه در غم از دست دادن عزيزان و هموطنان‌شان داغدارند. گرچه معتقدم هنوز عمق فاجعه را درك نكرده‌اند. چرا كه اينجا زوار به هيچ يك از رسانه‌ها دسترسي ندارند و هنوز از ابعاد واقعي فاجعه بي‌خبرند. پس بايد منتظر موج دوم عزاداري ايرانيان، پس از اينكه از ابعاد مختلف آگاه شوند، باشيم.