# منا # hajj
مناسك حج امسال با حادثه و فاجعه گره خورده بود. حوادثي كه هر روز خبري تازه را تبديل به خوراك رسانه‌ها مي‌كردند. حوادثي كه مناسك امسال حج را تبديل به يك استرس بزرگ كردند. اخبار لحظه به‌لحظه از عربستان به گوش‌هاي تشنه مسلمانان سراسر دنيا مي‌رسيد. در اين بين اما تنها مسلمانان پيگير خبرها نبودند. بلكه تمام رسانه‌ها و مخاطبان رسانه‌ها در سراسر دنيا اخبار عربستان را دنبال مي‌كردند. اخباري كه هر بار آماري جديد از كشته‌شدگان حوادث منتشر مي‌كردند. در شبكه‌هاي خبر رسان تلفن همراه هنوز ويديوي لحظه سقوط جرثقيل در مسجد الحرام در صدر فايل‌هايي بود كه توسط كاربران منتشر مي‌شد، كه خبري تازه در ميان تبريك‌هاي روز عيد قربان خودنمايي كرد: «100 حاجي در ازدحام سرزمين منا كشته شدند» با توجه به تجربه سال‌هاي پيش در مراسم رمي جمرات و كشته و زخمي شدن حجاج در اين مراسم، اين خبر حساسيت چنداني در ابتدا در پي نداشت. اما خبرهاي تكميلي و تصاويري كه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شد، خبر از يك فاجعه انساني بزرگ مي‌داد، فاجعه‌اي كه باعث مرگ هزاران حاجي در عربستان شد.
موج اعتراضات كاربران شبكه‌هاي اجتماعي همراه با واكنش مسوولان در رسانه‌ها منعكس مي‌شد. كاربران ايراني براي توييت‌ها و مطالبي كه در فيسبوك و توييتر منتشر مي‌كردند، از هشتگ #منا استفاده مي‌كردند و توييت‌هاي انگليسي با هشتگ# hajj در توييتر در مورد بازتابها و واكنشها در مورد حادثه جمرات صحبت مي‌كردند. هشتگ# hajj توانست در دومين روز پس از حادثه عربستان در ليست ترندهاي توييتر قرار بگيرد.
در پي انتشار خبري مبني بر اينكه مسدود شدن محل عبور زايران به دليل حضور وليعهد عربستان كه وزير دفاع اين كشور است بسياري از كاربران در صفحه اينستاگرام پدرش ملك سلمان اقدام به انتشار نظرات‌شان كه بعضا همراه با توهين بود، كردند. در ساعات پاياني عيد قربان خبر اعلام سه روز عزاي عمومي توسط رهبري بارها و بارها در گروه‌هاي تلگرام منتشر شد.
از آنجا كه فضاي مجازي محلي براي زندگي و ابراز احساسات كاربران شده است، كساني كه يكي از اعضاي خانواده‌شان عازم حج بود، نگراني‌ها و دلهره‌هاي‌شان را با دوستان مجازي‌شان شريك مي‌شدند؛ هيوا در حساب توييترش از لحظه به لحظه نگراني‌اش براي پدر و مادرش كه در مكه هستند مي‌نوشت، اضطراب و دلهره هيوا باعث شد تا دوستانش با ابراز همدردي‌هاي‌شان به او دلداري دهند. حوالي نيمه‌شب بود كه خبر خوش هيوا دوستانش را خيال آسوده كرد از خبري كه از مكه رسيده بود.
سميرا در حساب اينستاگرامش در كنار تصوير دردناكي از كشته‌شدگان منا نوشته بود: «دلم مي‌گيرد براي آن كشاورزي كه سال‌ها در انتظار رسيدن به آرزويش بود و حالا كه تمام سرمايه زندگي‌اش را صرف سفر به قبله كرده اين‌گونه قرباني شده.»
تاثيرگذارترين تصويري كه در شبكه‌هاي مختلف اينترنتي دست به دست مي‌شد، تصوير جسد كودكي بود كه در حال حمل توسط امدادگران بود و گفته مي‌شد «كوچك‌ترين قرباني منا» است. مرگ اين دختر دل بسياري از كساني كه تصوير جسم بي‌جانش را روي دستان امدادگران منا ديدند به درد آورد.
اما خبرها و بازتابها تنها محدود به نظرات شخصي كاربران نبود، خبرهايي در مورد كشته و مفقود شدن برخي چهره‌هاي شناخته شده سياسي ايران هم در ميان خبرها منتشر مي‌شد، بعضي از خبرهاي تاييد نشده هم حاكي از اين بود كه برخي از چهره‌هاي سياسي در جريان حادثه منا كشته و مصدوم شده‌اند كه البته هيچكدام تاييد نشد. اما خبر فوت و مصدوميت چند نفر در اين حادثه تاييد شد: «محمد مومن، عضو شوراي نگهبان ازجمله مفقودان اين حادثه بوده كه گزارش شده پس از پيگيري‌هاي رسمي پيدا شده و حال وي نيز مساعد است»، «غضنفر ركن‌آبادي، سفير سابق ايران در لبنان از ديگر مفقودان اين حادثه است كه تاكنون هيچ اطلاعي از سرنوشت وي در دست نيست»، «خانم ناز قليچي، فرماندار بندر تركمن در حادثه منا مصدوم شده است»، «برادر استاندار كرمانشاه و همچنين حجت‌الاسلام جواد نمازي مكي، رييس دادگاه ويژه روحانيت مشهد در فاجعه خونين روز گذشته در منا به ديار باقي شتافتند»، «يحيي آل‌اسحاق، رييس پيشين اتاق بازرگاني و عضو حزب موتلفه اسلامي كه از ديروز در حادثه منا مفقود شده بود، نيز در سلامت كامل به سر مي‌برد.»
غالب كساني كه واكنش‌هاي‌شان را در شبكه‌هاي مجازي منتشر مي‌كردند، مقامات عربستان را مقصر اصلي اين اتفاقات مي‌دانند، البته در ميان تصاوير منتشر شده از حادثه مكه تصاويري از سربازان رژيم عربستان در حال امداد‌رساني و كمك به مصدومين حادثه هم منتشر مي‌شد.