بخشيدن عطا به لقا!
كريم ارغنده‌پور
اظهارنظر درباره واگذارى كار مميزى به ناشران دشوار است. من با پذيرش مميزى توسط ناشران مخالفم و تلاش مى كنم در زير دلايلم را به اختصار عرض كنم. مى دانم كه بهتر است مسائل هر صنفى توسط اعضاى همان صنف رتق و فتق شود. اين يك اصل است. ولى مميزى به عنوان هدف، مساله صنف نيست بلكه مساله نهاد دولت (به معناى عام) است. به همين خاطر دولت در اين قضيه نقش كارفرمايى دارد، اعمال نظر مى‌كند و مى‌خواهد سليقه‌اش اجرا شود. سهل است كه از آن كوتاه هم نخواهد آمد. دعواى ديرين مميزى در نشر، درباره نحوه اجرا و شيوه‌هاى مديريت آن نيست بلكه درباره اعمال سليقه هاى فردى يا جناحى و عدم شفافيت است. اصل البته بر عدم مميزى است، اگر هم به هر دليلى قرار بر اجرا باشد بايد بر اساس قوانين مشخص باشد به طورى كه وقتى دولت‌ها و مديران تغيير مى كنند، امكان تغيير رفتارها با شيب تند وجود نداشته باشد. همه مى دانند كه در دولت گذشته چگونه مميزى جلوى انتشار بسيارى از آثار توليد شده و حتى تجديد انتشار آثار را گرفت. اين دقيقا مشكلى است كه عرض كردم و نشان مى دهد چگونه سليقه هاى حقيقى بر حقوق، برترى مى‌يابد. هفته پيش با مدير يكى از معتبرترين نشرهاى كشور گفت‌وگو داشتم. تاكيد مى كرد كه اوضاع خيلى بهتر شده ولى هنوز اعمال اين نوع سليقه‌هاى فردى هست. تقريبا با شيب تند و كندى هميشه بوده. مى گفت اخيرا به ما گفته شده چاپ نوزدهم يكى از كتاب‌هاي‌مان بايد اصلاحيه داشته باشد! اين آشكارا نابسامانى وضعيت را نشان مى دهد. حالا سخن اين است كه نهاد بزرگ دولت هيچگاه از خواسته‌اش در اعمال مميزى صرف نظر نمى كند بلكه در صورت واگذارى به صنف، تلاش مى كند اين مميزى با واسطه اعمال شود. در اين صورت اگر صنف زير بار اين قضيه نرود امكان ادامه كار نخواهد بود و اگر آن را به همين‌گونه كه الان هست اجرا كند، نقض غرض كرده است و البته همگرايى صنفى را كاهش مى دهد و بر دامنه اختلافات مى افزايد و نه تنها مساله اصلى حل نمى‌شود بلكه يك مساله جنبى هم بر آن اضافه خواهد شد. مميزى تنها در صورت شفافيت كامل و روشمند امكان بهبود دارد. چنين شفافيت و روشمندى مطلوبى هم‌اكنون نيست. به همين خاطر است كه عرض
مى كنم بهتر است ناشران عطاى كار را به لقايش ببخشند و اجازه دهند خود دولت كار را ادامه دهد. در بهترين حالت، صنف مى تواند بر سر اعمال سليقه و روش‌ها با مجرى مذاكره كند و از مشكلات بكاهد. اين طور براى همه بهتر است.