قربانيان قربان
در حج ابراهيمي
على‌اصغر شعردوست
فعال فرهنگي
ولله علي‌الناس حج‌البيت من استطاع اليه سبيلا
حج همايشي عظيم و شكوهمند است كه تمام مسلمانان از مليت‌هاي مختلف در آن شركت مي‌كنند و حضور آنان بيانگر پيوند عميق بين اقوام و ملل گوناگون است كه تحت لواي دين مقدس اسلام گرد آمده‌اند و نمايشي از قدرت خويش را به معرض تماشا مي‌نهند. حج بازگشت دوباره به پاكي و پارسايي و بيعت دوباره با ابراهيم حنيف است كه در پيمان خويش با خداوند آزمون‌هاي دشوار از سر گذراند و سربلند بيرون آمد. سعي ميان صفا و مروه حضور هاجر است بر بستر زمان. ميليون‌ها كس به تاسي از وي به هروله، فاصله بين صفا و مروه را طي مي‌كنند. در مراسم حج همه‌چيز در مقابل وحدت رنگ مي‌بازد. در اين موقف شريف بايد پاك و بي‌آلايش و ساده در پيشگاه حضرت باري ظاهر شد، چرا كه در اينجا شكسته دلي مي‌خرند و بس. ارباب سرمستي و غرور را بر درگاه بي‌نيازي او جايي نيست. رنگ‌ها به بي‌رنگي بدل مي‌شود، سفيد و سياه، سرخ و زرد، همه و همه در يك صف رو به «او» مي‌آرند. چشم‌ها در چشمخانه در طلب ديدار اويند، گام‌ها شتابنده و بي‌قرار سراغ از سرمنزل معشوق ازلي مي‌گيرد، قلب‌ها در سينه‌ها محبت او را دارد و نفس‌ها در هواي اوست. در شرايطي كه حج ابراهيمي با اين ويژگي‌ها بيانگر توانايي‌هاى موحدان در مقابل مشركان است، خاندان مزور و مزدور آل سعود با وجود داعيه‌دارى خادمين حرمين شريفين نه تنها از مديريت ميهمانان خانه خدا ناتوانند، بلكه ريخته شدن خون هزاران مسلمان در حال احرام حاكى از قصور و تقصير آنها در قبال جان‌ها و نفوس شريفى است كه لبيك‌گويان در حال اداى مناسك حج بودند. حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، در همين ايام و در ديدار با خانواده‌هاي شهيدان منا و مسجدالحرام، حوادث دردناك سال گذشته را يادآورى كرده و فرمودند: «حادثه منا و جان باختن حاجيان ايراني در حال عبادت و با لبان تشنه و در زير آفتاب سوزان، حادثه‌اي عميقا غم‌انگيز و فراموش‌نشدني است، البته اين حادثه ابعاد گوناگون و روشنگري از لحاظ سياسي، اجتماعي، اخلاقي و ديني دارد كه اين ابعاد نبايد فراموش شوند.»
ايشان، سكوت دولت‌ها و حتي علما، فعالان سياسي، روشنفكران و نخبگان جهان اسلام در قبال شهادت ۷ هزار زاير بي‌گناه را، «بلاي بزرگ امت اسلامي» خواندند و افزودند: حساس نبودن در قبال مسائلي نظير حادثه سخت و جانكاه منا، مصيبت واقعي جهان اسلام است. رهبر معظم انقلاب، خودداري حكام سعودي از يك عذرخواهي زباني را اوج وقاحت و بي‌شرمي آنان برشمردند و افزودند: حتي اگر تعمدي در كار نبوده باشد، اين همه بي‌تدبيري و بي‌كفايتي براي يك مجموعه حاكميتي و سياسي، جرم محسوب مي‌شود. معظم‌له فرمايشات خود را در جمع خانواده‌هاي داغدار شهداي منا با طرح يك سئوال مهم ادامه دادند: وقتي يك رژيم، حتي از اداره ميهمانان خدا كه براي او درآمدزا نيزهستند عاجز مي‌ماند، چه تضميني وجود دارد كه در اوقات مشابه، حوادث مشابه منا روي ندهد؟ به هر روى در اين ايام شريف كه همه موحدان به ياد شهداى سال گذشته سوگوارند، ايرانيان از اداى فريضه حج بازمانده‌اند، حكام نالايق غاصب حرمين شريفين از درك اين حقيقت عاجزند كه جلال و جمال خداوند در حج متجلي است. حج سفر به ژرفاي تاريخ است. بوي عبيرآميز وحي را مي‌توان از فضاي مدينه و مكه به دماغ جان استشمام كرد. چكاچك شمشيرهاي مجاهداني كه مكه را فتح مي‌كنند و در ايام خوف و خطربه دفاع از مدينه برخاسته‌اند مي‌توان شنيد. نخلستان‌هاي اطراف مدينه هنوز راز دردناك تنهايي پيشواي پرهيزكاران، علي مرتضي(ع) رادر خلوت خود نجوا مي‌كنند. قبرستان بقيع هنوز از خون گرم سربازان پاكباخته لاله‌گون است. هنوز ناله‌هاي دردناك فاطمه(س) را مي‌توان از پس ديوارهاي مدينه شنيد. شرح غربت غمناك او از زبان شب‌هاي مدينه شنيدني است.
حج روايتگر همه تاريخ اسلام است. از آن هنگام كه رسول خدا با بار سنگين رسالت خويش از غار حرا فرود آمد و بر زمان و مكان خويش شوريد و جهان را و عصرها و نسل‌ها رادر معرض نفحات رحماني قرار داد، تا روزي كه مسلمين دوباره اسيرپنجه اشرافيت زرمند و زورمند گرديدند.
مأذنه‌هاي مسجد رسول هر سحر و ظهر و غروب بار ديگر مسلمين را به فلاح و رستگاري مي‌خوانند؛ پيام با بزرگي خداي آغاز مي‌شود و نفي خدايان دروغين را در پي دارد. صداي روح‌بخش بلال هنوز بر فضاي مسجدالحرام طنين‌افكن است؛ هنوز سرود فتح مكه كه مجاهدان پاكباز به شور و گرمي مي‌خواندند خون را در رگان مومنان به حركت درمي آورد. صداي شكستن اصنام جاهلي در فضا طنين افكن است.
دست‌هاي نوراني پيامبر خاتم محمد مصطفي(ص) را كه در حال نصب حجرالاسود است مي‌توان ديد. حج تجليگاه اشراق است. براي ايرانياني كه پس از انقلاب اسلامي به حج مشرف شده‌اند، اين مراسم معناي راستين خود را بازيافته است؛ مراسم برائتي كه هر سال توسط حجاج ايراني و غير ايراني برگزار مي‌شود، برائت و بيزاري از همه مظاهر شرك و بت‌پرستي وجاهليت است كه قلمرو اسلام را در معرض هدم و تباهي قرار داده است.
خون حجاجي كه براي معنادادن به حج بر سطح خيابان‌هاي مكه ريخته شده است، رسالتي را بردوش همه مومنان و حج‌گزاران مي‌گذارد؛ از اين رو به فرموده امام راحل و تاكيد مقام معظم رهبري برگزاري اين مراسم در زمره اعمال هر ساله حجاج درآمده است. طراحي و شكل‌دهي نخست اين برنامه را، حجاج ايراني صورت دادند و با خون خويش به آن هويت بخشيدند. هرسال اين مراسم گستردگي و وسعتي تازه مي‌يابد و همين امر از سويي، اميد به فرداي بهتر رادر دل مومنان جهان زنده كرده است و از جانب ديگر، رعب و وحشت نگهبانان ظلمت و زنجير رازيادتر كرده است.
خود آگهان كه ز خون گلو وضو كردند
حيات را زدم تير جست‌وجو كردند
دل‌شكسته به ميقات دوست آوردند
درستي سفر عشق آرزو كردند
ز شوق وصل گريبان صبر چاك زدند
سپر فكنده به ميدان عشق رو كردند