«اعتماد» خرج شب عيد را بررسي مي‌كند
هزينه كارمندان يك ميليون تومان بيشتر از عيدي
اعتبار يارانه هزار ميليارد تومان بيش از بودجه عمراني
فرزانه طهراني / برآورد اوليه از متوسط هزينه يك خانوار چهار نفره براي ماه پاياني سال يا به عبارت ديگر سبد عيدانه خانوار از اعدادي بر محور يك‌ميليون و 600 هزار تومان حكايت دارد. مبناي نگارش گزارشي كه پيش روست رقم عيدي تعيين شده براي دو گروه كارمندان و كارگران است. بر اساس قانون مديريت خدمات كشوري عيدي آخر سال 93 كارمندان دولت 600 هزار تومان و به موجب لايحه اصلاحي قانون پرداخت پاداش و عيدي كارگران يك ميليون و 216 هزار تومان تعيين شده است. اما در مقابل عددي كه از متوسط هزينه مخارج عيد خانوار اعم از اقلام اساسي غذايي، ميوه، شيريني و آجيل و حداقل‌هاي هزينه پوشاك و كيف و كفش، به‌دست مي‌آيد، سبد هزينه‌اي بيش از يك ميليون و 632 هزار تومان را نشان مي‌دهد. اين رقم به زبان اقتصاد، 25 درصد از عيدي كارگران و 63 درصد از عيدي كارمندان بيشتر است.
518 هزار تومان هزينه شش قلم مواد غذايي
متوسط هزينه‌اي كه يك خانوار چهار نفره در كشور براي چند قلم كالاي اساسي يعني گوشت قرمز و مرغ، برنج، چاي و روغن و ميوه مصرف مي‌كند آن هم براي يك ماه 518 هزار و 820 تومان برآورد مي‌شود. اين اعداد از متوسط مصرف سرانه و متوسط قيمت خرده‌فروشي‌هاي اعلام شده از سوي بانك مركزي برآورد شده است. به اين ترتيب عيدي در نظر گرفته شده براي كارمندان با فرض اينكه تنها يك نفر شاغل در خانوار چهار نفره حضور داشته باشد؛ مي‌تواند، صرف تهيه اقلام اساسي شود.
كمتر از نصف عيدي كارمند صرف خريد شيريني و شكلات مي‌شود
نوروز اما مخارج بيشتري براي خانواده‌ها دارد. صرف نظر از اينكه به دليل ديد و بازديدها احتمال مصرف اقلام غذايي، بيش از آنچه به‌طور ميانگين عنوان شد، وجود دارد، در عين حال اقلامي نيز برحسب رسوم ديرينه نوروز به سبد هزينه خانوار اضافه مي‌شود. خريد شيريني، آجيل و شكلات اضافاتي است كه دست كم مي‌تواند 250 هزار تومان بار هزينه‌هاي خانوار را سنگين‌تر كند. اين به مفهوم آن است كه تنها هزينه آجيل و شيريني و شكلات عيد در سطح حداقل‌ها، 41 درصد از عيدي يك كارمند را به خود اختصاص مي‌دهد. هرچند به گفته محمد نصرتي شيرين‌منش، عضو هيات رييسه اتحاديه قنادان استان تهران، نرخ شيريني از تاريخ 18 اسفند 92 تغيير نكرده است، اما با همين ارقام و بدون در نظر گرفتن احتمال مجدد قيمت در اسفند سال جاري، در صورتي كه يك خانواده چهار نفره سه‌كيلو شيريني و سه كيلو شكلات خريداري كند؛ بايد 62 هزار تومان به‌طور متوسط پرداخت كند.
جزييات بار اضافي نوروز
قيمت شيريني‌هايي كه نرخ مصوب دارند تا اين لحظه و بر اساس قيمت‌هاي اسفند سال گذشته به اين شرح از سوي نصرتي بيان شد: شيريني‌تر 12500 تومان، دانماركي 9600 تومان، زبان و پاپيوني 10500 تومان، برنجي 10500 و كيك يزدي 8500 تومان. به اين ترتيب با در نظر گرفتن قيمت 10500 توماني شيريني شب عيد و با فرض نياز خانوار به سه كيلو از اين كالا، 31 هزار و 500 تومان و براي شكلات نيز به‌طور ميانگين 30 هزار تومان نياز است. اين قيمت‌ها براي آجيل نيز به اين ترتيب اعلام شده است: پسته بين 43 تا 53 هزار تومان، تخمه ژاپني 33 هزار تومان، فندق 63 هزار تومان، بادام 48 هزار تومان و تخمه كدو 22 هزار تومان. با در نظر‌گرفتن 40 هزار تومان براي هر كيلو آجيل و نياز چهار كيلويي يك خانوار، به رقم 160 هزار توماني خواهيم رسيد.
پوشيدني‌ها، اصلي‌ترين قسمت هزينه نوروزي
پرهزينه‌ترين قسمت ماجرا بخش خريد پوشاك و كيف و كفش است. قيمت‌ها را متوسط متمايل به پايين محاسبه مي‌كنيم. با اين پيش‌فرض كه خانوار مورد بررسي از دو نفر مرد و دو نفر زن تشكيل شده است؛ براي خريد مانتويي كه 70 هزار تومان قيمت دارد، 140 هزار تومان، دو عدد كت و شلوار 200 هزار تومان، دو عدد پيراهن مردانه 80 هزار تومان، دو روسري 40 هزار تومان، دو عدد كيف 100 هزار تومان و چهار جفت كفش 280 هزار تومان بايد هزينه شود. به اين ترتيب به‌طور متوسط يك خانوار چهار نفره 840 هزار تومان براي خريد پوشيدني‌هاي خود بايد هزينه كند. البته اين در شرايطي است كه غالب خانواده‌ها يا لااقل سرپرستان خانوار از چنين خريدهايي صرف نظر مي‌كنند. به‌طوري كه حميدرضا يوسفي‌فرد، رييس اتحاديه پوشاك در گفت‌وگو با «اعتماد» از ركود حاكم بر بازار در دو ماه پاياني سال مي‌گويد. او معتقد است: به دليل كاهش تقاضا امسال نه‌تنها قيمت‌ها را افزايش نداده‌ايم بلكه نسبت به سال گذشته با 20 درصد افت قيمت هم روبه‌رو هستيم. رييس اتحاديه پوشاك همچنين از برگزاري جشنواره نوروزي خبر داده و توضيح مي‌دهد: از ابتداي اسفند تعدادي از فروشگاه‌هاي پوشاك را با نصب پوستر براي اطلاع عموم مشخص مي‌كنيم تا اجناس اين فروشگاه‌ها را بتوانند با تخفيف 15 تا 20 درصدي تهيه كنند.
قدرت برابري عيدي به سكه كاهش يافت
مقايسه رقم عيدي كارمندان با قيمت سكه نشان مي‌دهد درحالي كه در سال ۱۳۸۷ با رقم پاداش عيدي، كارمندان مي‌توانستند يك سكه تمام به علاوه يك ربع سكه خريداري كنند اما با پاداش عيدي اعلام شده براي سال جاري مي‌توانند يك نيم سكه خريداري كنند. مقايسه ارزش سكه طرح جديد با ميزان پاداش عيدي پايان سال كارمندان در پنج سال اخير حاكي از روند فزآينده شكاف بين آنهاست كه مي‌توان آن را به عنوان شاخصي از كاهش قدرت خريد حقوق بگيران ثابت ارزيابي كرد.